Suudi Arabistan'ın Tahran Büyükelçiliği ateşe verildi

Suudi Arabistan'ın, Şeyh Nemr Bakır En-Nemr'i idam etmesi Şiiler arasında büyük tepkilere yol açtı. İdamın duyulmasının ardından İran'da başlayan protestolar şiddete dönüştü. Suudi Arabistan'ın Meşhed Konsolosluğu ve Tahran Büyükelçiliği ateşe verildi. Sokaktaki gerilim tırmanırken iki ülkenin yöneticilerinin karşılıklı sert açıklamalarla krizi derinleştiriyor. İran'ın dini lideri Ayetullah Hamaney, Suudi Arabistan'ın Şii din adamı Ayetullah Nemr'i idam etmesini "siyasi hata ve büyük suç" olarak niteledi.

"El Suud'a ölüm"

Ülkenin doğusundaki Katif kenti, yönetimin koyduğu yasağa karşın protestolara sahne oldu. Protesto gösterilerinde Suudi kraliyet ailesi aleyhine sloganlar atıldı, "El Suud'a ölüm" sesleri yükseldi. İran'ın Kum kentinde de benzer protesto gösterileri düzenlendi. 

Suudi Arabistan'ın önde gelen Şii din alimi Şeyh Nemr Bakır en-Nemr'in idam edilmesini değişik düzeylerde yapılan açıklamalarla kınayan İran, Suudi Arabistan'ın Tahran'daki maslahatgüzarını Dışişleri Bakanlığı'na çağırdı.

Şiddetle kınandı

İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Tahran yönetiminin olayı "şiddetle" kınadığını bakanlığa çağrılan Suudi temsilciye ilettiklerini bildirdi.

Büyükelçilik binası yakıldı

Konsolosluk ateşe verildi

İran'ın yarı resmi Fars haber Ajansına göre, Şii din adamı Ayetullah Nemr Bakır en-Nemr'in Suudi arabistan tarafından idam edilmesinin ardından Meşhed'deki Suudi Arabistan Konsolosluğu önünde toplanan bir grup İranlı, Nemr'in idam edilmesini protesto etti.

Protesto gösterileri sırasında göstericilerin, konsolosluktaki Suudi Arabistan bayrağını indirerek binanın bir kısmını ateşe verdiği ve camlarını kırdığı haber verildi.

Hamaney: Suudi Arabistan büyük suç işledi

İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, Suudi Arabistan'ın Şii din adamlarından Ayetullah Nemr Bakır en-Nemr'i idam etmesini "siyasi hata" olarak değerlendirdi.

İran resmi ajansı IRNA'nın haberine göre, başkent Tahran'daki ikametgahında açıklama yapan Hamaney, Nemr'in idamını "büyük bir suç, siyasi hata" olarak niteleyerek, "şiddetle" kınadı.

Suudi Arabistan'ın Nemr'i haksız bir şekilde idam ettiğini savunan Hamaney, "Bu alim ne halkı silahlı bir harekete teşvik etti ne de gizli komplolar planladı" dedi.

Hamaney, Nemr'in sadece Suudi Arabistan yönetimini açık bir şekilde eleştirdiği için hukuksuzca idam edildiğini savunarak, "İlahi intikam şüphesiz Suudi siyasetçilerin yakasına yapışacak" ifadelerini kullandı.

Suudi Arabistan yönetimi dün, aralarında Suudi vatandaşı Şii din adamı Ayetullah Nemr Bakır en-Nemr'in de bulunduğu 47 kişinin idam cezasının infaz edildiğini duyurmuştu.

İran Dışişleri Bakanlığından ise idamlara tepki gösterilerek, "Bu kısır ve sorumsuz politikanın sonuçları, faillerine dönecek ve Suudi yönetimi izlediği bu politika için ağır bedel ödeyecek" şeklinde açıklama yapılmıştı.

Ülkenin tanınmış Şii din adamlarından Nemr, 2011 yılında Bahreyn'deki gösterilerle eş zamanlı Katif kentinde düzenlenen rejim karşıtı protestoların ardından 2012 yılında "protestolara teşvik etmek, fitne çıkarmak, güvenlik güçlerine direnmek, ateş açmaya çalışmak" gibi suçlamalarla gözaltına alınmıştı.

Nemr, gözaltına alınacağı sırada kaçmaya çalışırken yaralı olarak yakalanmış, 2013 yılında da yargılanmaya başlamıştı. 15 Ekim 2014'te idama mahkum edilen Nemr'in idam edilmemesi için Tahranyönetimi birçok kez Suudi Arabistanlı yetkililere çağrıda bulunmuştu.

Suudi Arabistan da İran'ın Riyad Büyükelçisi'ni çağırdı

Suudi Arabistan, Tahran'ın 'düşmanca açıklamalar' yaptığını belirterek İran'ın Riyad Büyükelçisi'ni çağırdı.  Suudi Arabistan da Tahran'ın Nemr'in idamıyla ilgili 'düşmanca açıklamalar' yaptığını belirterek İran'ın Riyad Büyükelçisi'ni Dışişleri Bakanlığı'na çağırarak protesto notası verdi.

"İç işlerine açık müdahale"

Yargılama sürecinin tamamen hukuki süreçler sonunda alınan kararlar sonucu cezaların infaz edildiği aktarılan haberde, İran'ın bu tür açıklamalarının Suudi Arabistan'ın "iç işlerine açık müdahale" anlamına geldiğine dikkat çekildi.

"Diplomatları korumakta sorumlusunuz"

SPA haberinde ayrıca, ulusararası kanunlar gereği İran'ın ülkede bulunan Suudi Arabistan başkent Tahran'daki büyükelçilik binası, Meşhed kentindeki başkonsolosluk ve ülkedeki diplomatları korumakta sorumlu olduğu ifade edildi.

"Bedel ödeyecekler"

İran Devrim Muhafızları Ordusu da yayınladığı yazılı açıklamada, "Suudi Arabistan rejimi bu utanç verici eylemin bedelini kesinlikle ödeyecek" diye tepki gösterdi. Riyad yönetimi için "terörist besleyen gerici ve vahşi bir rejim" benzetmesinde bulunulan açıklamada, "DAEŞ benzeri bu davranış, Suudi ailesinin yakın gelecekte çöküşünü hazırlayacak" denildi.

"Girdiği girdaptan çıkamayacak"

İran Meclis Başkanı Ali Laricani, Suudi Arabistan'ın Şeyh Nemr'i idam ederek girdiği girdaptan kolay kolay çıkamayacağını savunarak, "Riyad yönetimin vahşi eylemi, İslam dünyasının yüreğini dağladı" diye konuştu.

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hüseyin Cabir Ensari, "Suudi Arabistan bu idamın bedelini ödemek zorunda kalacak" dedi.

"Uyanış, bastırılamaz"

İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney Twitter sayfasında En-Nemr'i andı, "Uyanış, bastırılamaz" dedi. Meclis Başkanı Ali Laricani de idamı kınarken, İran'ın önde gelen din adamlarından Ayetullah Ahmed Hatemi işlenen "suçun" Suudi Arabistan Kraliyet Ailesi'nin yok olması ile sonuçlanacağını iddia etti.

Ülkesinin önde gelen Şii siyasetçilerinden eski Irak Başbakanı Nuri El Maliki'den de benzer yönde bir açıklama geldi.

Hizbullah: İdam değil suikast

Nüfusunun çoğunu Şiilerin oluşturduğu Bahreyn'de polisin idamı kınayan göstericileri göz yaşartıcı gaz kullanarak dağıttığı bildiriliyor.

Lübnan'da ise Şii Konseyi En-Nemr'in idamını, "büyük bir hata" olarak nitelendirdi.

Şii Hizbullah hareketi, En-Nemr'in esasında "suikaste" kurban gittiğini savundu, onun ülkesinde azınlıktaki baskıya maruz kalan Şiilerin haklarını savunduğuna dikkat çekti.

ABD: İdam mezhep gerginliğini artırabilir

ABD Dışişleri Bakanlığı da Suudi Arabistan'ı insan haklarına saygı göstermesi yönünde uyardı. Bakanlık sözcüsü John Kirby, idamın bölgedeki mezhep gerginliğini artırma riskine dikkat çekti.

Avrupa Birliği: Ciddi sonuçları olabilir

Yazılı açıklama yayımlayan Avrupa Birliği (AB) Dışişleri Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, “Nemr olayı, ifade özgürlüğü ile vatandaşlık ve siyasi hakları konusunda ciddi endişeye neden oluyor. Bu olayın bölgedeki mezhep gerginliğini daha da artırma potansiyeli var. Bunun bütün bölgede ciddi sonuçları olabilir” ifadelerini kullandı.

Mogherini, bütün taraflara itidal ve sorumluluk çağrısında da bulundu.

İbadi'den kınama

Irak Başbakanı Haydar İbadi de Nemr’in öldürülmesini kınadı. Facebook hesabından açıklama yapan İbadi, bu olayın bölgesel güvenlik üzerinde kötü etkileri olabileceğini belirtti.

Irak Meclisi: Yangına benzin döktüler

Irak Meclisi Şii koalisyonu üyesi Muhammed el-Sayhud, Sümer Tv’ye yaptığı açıklamada idamın yangına benzin dökmek anlamına geldiğini söyledi ve “İktidar ailesinin bu hareketi Sünni-Şii mezhep savaşını kışkırtıyor ve bölgenin ateş çemberine dönüşmesini amaçlıyor” dedi.

Irak Şii İslam Konseyi üyesi ve milletvekili Human Hamudi ise “Bu, mezhep savaşını körüklemek isteyen IŞİD’e hizmet eden bir hareket” açıklamasında bulundu.

İran destekli Iraklı Şii paramiliter Bedir Örgütü’nün lideri Kasım Araci, “Bu cehennemin kapılarını açan büyük bir suç” dedi. Siyasi kanadı da olan örgütün lideri, Bağdat’a Suudi Arabistan’la diplomatik ilişkileri derhal kesme çağrısında bulundu.

Sadr: Şiileri protestoya çağırıyorum

Iraklı Şii lider ve din adamı Mukteda Sadr, kişisel web sitesinden yaptığı açıklamayla Suudi Arabistan ve diğer körfez ülkelerinde yaşayan Şiileri protestoya çağırdı.

''Suudi Arabistan'da yaşayan Şiilere barışçıl protestolarla Şii din adamı Ayetullah Nemr Bakır en-Nemr'in idam edilmesini protesto etme cesareti göstermeye çağırıyorum. Bu çağrım körfez ülkelerinde yaşayan Şiiler için de geçerlidir. Gelecekteki adaletsizlikleri ve hükûmet terörünü engellemenin yolu budur.'' 

Yemen Husi hareketi: Kutsal bir savaşçı idam edildi

Yemen’de Suudi destekli hükümetle çatışan Şii Husiler de Al Maseera web sitesinden yaptıkları açıklamada “Suudi ailesi, bugün insan haklarını apaçık ihlâl ederek kusal bir savaşçıyı ve büyük bir din adamını sahte bir duruşmayla idam etti.” dedi.

Başkent Sanaa’da sokak gösterileri ile idam kararı protesto edildi.

Lübnan Şii Konseyi: Büyük hata

Lübnan Şii Konseyi Başkan Yardımcısı Şeyh Abdül Emir Kabalan Ayetullah Nemr’in idamının büyük bir hata olduğunu söyledi ve Nemr’in itidal ve diyalog çağrısı yapan bir din adamı olduğunu ve bu sebeple idam edildiğini öne sürdü.

Bahreyn ve Suudi Arabistan’da gösteriler

Suudi Arabistan'da Şiilerin yoğunlukta yaşadığı Avamiye bölgesinde yüzlerce kişi ellerinde Nemr’in resimleri ile protesto yürüyüşü düzenledi.

Bahreyn polisi, Suudi Arabistan’ı protesto eden göstericileri biber gazı sıkarak dağıtmaya çalıştı.

Ayetullah Nemr’in ailesi: Tepkiler barışçıl olmalı

Reuters’a konuşan Ayetullah Nemr’in kardeşi Muhammet Nemr, kardeşinin İslam dünyasında saygın bir yeri olduğunu söyledi ve tepkilerin barışçıl olmasını istedi ve “Yeterince kan döküldü. Kimse barışçıl tepkiler dışında bir tepki vermemeli” dedi.

Seçim çağrısında bulununca tutuklandı

Suudi Arabistan İçişleri Bakanlığı, En-Nemr'in "terör" suçları nedeniyle başları kesilerek idam edilen 47 kişiden biri olduğunu açıklamıştı. 56 yaşındaki En-Nemr 2012 yılında Suudi Arabistan'ın monarjik yönetimini eleştirip ülkede seçim yapılması çağrısında bulunmasının ardından tutuklanmıştı.

Protestolara destek vermişti

Din adamının tutuklanması sonrası protesto gösterileri düzenleyen Şiiler En-Nemr'in hiçbir zaman şiddeti teşvik etmediğini söylemişlerdi. Suudi Arabistan, 2011'de protesto gösterilerine sahne olan petrol zengini Doğu Vilayeti'nde Şiilere ayrımcılık yapıldığına dair suçlamaları reddediyor.

Nemr Bakır En-Nemr da o dönemde protesto gösterilerine destek vermişti.

Suudi Arabistan'da geçen yıl 153 kişi kişi idam edilmişti. İnsan hakları kuruluşları, bunun bir ülkede bir yılda kaydettikleri en yüksek sayı olduğunu söylemişlerdi.