Sudan'da asker yönetime el koydu. Ordu, Sudan Cumhurbaşkanı Beşir'in tutuklandığını, 2 yıllık bir geçiş döneminin başladığını ve 3 aylık OHAL'İN ilan edildiğini duyurdu. Anayasa çalışmaları askıya alındı, Başbakanlık, Meclis ve eyalet yönetimleri de feshedildi. Sudan'da göstericiler ve Meslek Erbabı Birliği, ordunun açıklamasını reddettiklerini ve gösterilere devam edeceklerini bildirdi. İşte Sudan'da sabah saatlerinden itibaren yaşananlar...
Sudan Savunma Bakanı, Yüksek Askeri Konsey'in yönetime el koyduğunu açıkladı. Sudan Ordusu, Cumhurbaşkanı Ömer el Beşir'in tutuklandığını, 2 yıllık bir geçiş döneminin başladığını ve üç aylık olağanüstü hal ilan edildiğini duyurdu.
ANAYASA ASKIYA ALINDI, MECLİS FESHEDİLDİ
Sudan Savunma Bakanı Avad bin Avf, bugün yaptığı açıklamada, Sudan Yüksek Askeri Konseyinin yönetime el koyduğunu ve Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir'in tutuklandığını duyurdu.
Anayasanın askıya alındığını, Başbakanlık, Meclis ve eyalet yönetimlerinin de feshedildiğini belirten Avf, 2 yıllık bir geçiş döneminin başladığını kaydetti.
Avf, ülkede 3 aylık olağanüstü hal (OHAL) ilan edildiğini de bildirdi. Bağımsızlığını kazandığı 1956'dan bu yana hareketli bir siyasi arenaya sahne olan Sudan’da, ağır ekonomik krizin ardından Haziran 1989’da askeri darbeyle iş başına gelen Ömer el-Beşir, yine ekonomi nedeniyle sokaklara dökülen Sudan halkının protestoları sonrası ordunun müdahalesiyle koltuğundan ayrıldı.
Sudan genelinde 1 ay boyunca saat 19.00'dan sonra sokağa çıkma yasağı getirildi.
SUDAN SON 60 YILA 5 ASKERİ DARBE SIĞDIRDI
Yaklaşık 40 milyonluk nüfusuyla çeşitli Afrika topluluklarının ve Arap kültürünün iç içe geçtiği ülke, bu son darbeyle son 60 yıla 5 askeri darbe ve 2 de iç savaş sığdırmış oldu.
Sudan'da ordu, devlet televizyonu ve radyosunu kuşattı, askerler içeriye girdi. Sokaklarda asker ve ordu bünyesindeki Hızlı Destek Kuvvetleri mensuplarının konuşlandığı görülüyor.
Devlet televizyonu ve radyosunda sabahın erken saatlerinden itibaren ulusal marşlar ve şarkılar yayınlanırken, alt yazıda ordunun kısa süre içerisinde önemli bir açıklama yapacağı ifadesi yer alıyor.
CUMHURBAŞKANLIĞI SARAYI KUŞATILDI
Görgü tanıkları, ordunun başkent Hartum'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı binasını da kuşattığını ifade etti.
Binlerce Sudanlı, başkentteki ulusal ordu karargahına doğru ilerliyor.
Öte yandan, Muhalif Sudan Meslek Odalarının (SPA) çağrısına uyan binlerce Sudanlı, başkentteki ulusal ordu karargahına doğru ilerliyor.
LİDERLER GÖZALTINA ALINIYOR
Sudan'da siyasi kaynaklar, askerlerin iktidardaki Ulusal Kongre Partisi liderlerini gözaltına almaya başladığını belirtti.
Sudan'da Uluslararası Hartum havaalanında uçuşlar durduruldu. Havaalanında sadece inişlere izin veriliyor.
Devlet televizyonundaki yorumlarda Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir'in Birinci Yardımcısı Avad bin Avf'ın Askeri Konsey Başkanlığına getirilmesinin planlandığı ve bu ismin Beşir'e yakın olması sebebiyle halk nezdinde nasıl karşılık bulacağı tartışılıyor.
Bazı gözlemciler de Avf'ın getirilmesini bir "Saray darbesi" olarak nitelendiriyor.
GENELKURMAY'DA SİLAH SESLERİ
Sudan'ın başkenti Hartum'daki Genelkurmay Başkanlığı karargahında silah sesleri duyuldu. Karargahın çevresinde bulunan görgü tanıkları, silah seslerinin birkaç dakika sürdüğünü belirtti.
Silah seslerinin bir çatışmadan mı yoksa ordunun iktidara el koyduğu yönündeki haberlerin sevinç ifadesinden mi kaynaklandığı bilinmediği kaydedildi.
MUHALİFLER SERBEST BIRAKILIYOR
Sudan'da güvenlik güçlerinin, Nil kıyısında bulunan Atbara kentindeki gösteriler sırasında gözaltına alınanlardan bazılarını serbest bıraktığı bildirildi. Atbara kentinde göstericiler, gözaltında bulunan kişilerin güvenlik güçleri tarafından serbest bırakılması talebiyle gözaltı merkezlerine yürüdü.
Güvenlik güçleri, göstericilere ilk anda göz yaşartıcı gazla müdahale etti ancak göstericilerin ısrarı üzerine gözaltında bulunanların bir kısmını serbest bıraktı. Kalan diğer kişilerin de işlemlerin tamamlanmasının ardından serbest bırakılacağı kaydedildi.
Öte yandan görgü tanıklarından alınan bilgiye göre, muhalif siyasi liderler de Gobar cezaevinden serbest bırakıldı. Serbest bırakılan kişilere ait bilgi paylaşılmadı.
BEŞİR'İN KARDEŞLERİNİN EVİ KUŞATILDI
Sudan ordusu, Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir'in Hartum Bahri kentinde bulunan kardeşlerinin evlerini kuşattığı açıkladı.
Sudan ordusuna bağlı zırhlı araçların el-Beşir'in kardeşlerinin başkent Hartum'un kuzeyindeki Hartum Bahri kentinde bulunan evlerini kuşattığı ifade edildi.
Evleri kuşatılanlar arasında muhaliflerce 'ülkedeki yolsuzluğun başı' olarak nitelendirilen Abdullah el-Beşir'in de yer aldığı kaydedildi.
TÜM SİYASİLER SERBEST BIRAKILDI
Başkent Hartum’daki SUNA merkez binası askerler tarafından kuşatıldı. Kuşatmanın hemen ardından haber ajansının sosyal medya hesabından yapılan paylaşımda, ülkedeki tüm siyasi tutukluların serbest bırakıldığı bilgisi paylaşıldı.
SUNA, güvenlik ve istihbarat birimlerine dayandırdığı paylaşımında, "Ülke genelinde bütün siyasi tutuklular serbest bırakıldı." açıklamasında bulundu.
GÖSTERİLER 19 ARALIK'TAN BERİ SÜRÜYOR
Sudan'da hayat pahalılığı, yakıt ve nakit sıkıntısına tepki olarak ve Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir'in görevi bırakması talebiyle 19 Aralık'tan bu yana rejim karşıtı gösteriler düzenleniyor.
Ülkede 22 Şubat'ta bir yıl süreyle OHAL ilan edilmiş, meclis 11 Mart'ta oy çokluğuyla aldığı kararla OHAL süresini 6 aya düşürmüştü.
OHAL'den 3 gün sonra çıkarılan kararnamelerle de izinsiz gösteri, yürüyüş ve grevler yasaklanmıştı. Gösteriler OHAL sonrasında da sürerken protestolarda hükümete göre 32, Uluslararası Af Örgütüne göre 51 kişi hayatını kaybetti.
MAREŞAL ÖMER EL-BEŞİR KİMDİR?
Eski Sudan Cumhurbaşkanı, Mareşal Ömer Hasan Ahmed el-Beşir, 1 Ocak 1944’te başkent Hartum’un kuzeyindeki Nil Nehri eyaletine bağlı Şendi kentinde doğdu.
İlkokul eğitimini burada alan Beşir, daha sonra ailesiyle Hartum’a taşınarak ortaokul eğitimini burada tamamladı. Ailesi bedevi olan el-Bedairya el-Dahmashya kabilesinden Beşir, ilk evliliğini de kuzeni Fatma Halid ile yaptı.
Sudan ordusuna 1960 yılında katılan Beşir, Mısır, Malezya ve Pakistan’da askeri eğitimler aldı. Beşir 1973’te, Mısır'ın Suriye ile İsrail'e saldırdığı savaşta Mısır ordusunda görev yaptı. Birleşik Arap Emirlikleri'nde 1975’te ataşelik yapan Beşir, 1981’de Sudan’a dönerek askeri görevlerini sürdürdü.
Ülkede 1989'da Beşir'in tuğgeneral rütbesiyle görev yaptığı Sudan ordusu kansız darbeyle hükümeti devirdi. Geçiş dönemi için kurulan yürütme ve yasama organı Ulusal Kurtuluş Devrimi Komutanlığı Konseyinin başkanı olan Beşir, 16 Ekim 1993’te kendini cumhurbaşkanı olarak atadı.
Beşir, 1996, 2001, 2010 ve 2015’teki cumhurbaşkanlığı seçimlerinden zaferle ayrıldı.
BAĞIMSIZLIKTAN 1989 YILINA
1899'dan 1956'ya kadar İngiliz-Mısır Müşterek İdaresi (Condominium) tarafından yönetilen Sudan, o dönem İngiliz yönetiminin son bulmasını ve Mısır ile birleşilmesini savunan İsmail el-Ezheri'nin önderliğinde bağımsızlığını ilan etti. Ülkedeki Ezheri önderliğinde kurulan koalisyon hükümeti, 1958'de ülke tarihindeki ilk darbeyle karşılaştı ve Sudan, 1964'teki halk ayaklanmasına kadar General İbrahim Abbud tarafından yönetildi.
Ümmet Partisi ve Milli Birlik Partisi koalisyon kurarak 1965'te sivil yönetimi başlattı ancak siyasi rekabetin şiddetlenmesi sonrası 1969'da Albay Cafer en-Numeyri solcu askeri darbe yaptı ve ülkede Sudan Sosyalist Birliğinin tek parti rejimi başladı.
Ülkenin güneyinde Araplaştırma politikalarının artırılması ve misyonerlere karşı atılan adımlar buradaki halkın tepkilerine yol açtı ve çıkan iç savaş 1972'ye kadar sürdü.
Numeyri, 1977'de İslamcılarla ittifak arayışına girdi ve İhvan-ı Müslimin liderlerinden Hasan el-Turabi'yi Adalet Bakanlığına getirdi.
Ülkede 1983'te şeriat ilan edilmesi, Müslüman olmayan grupların tepkisine yol açarken 1985'te kurulan Sudan Halk Kurtuluş Ordusu Hareketi (SPLM/A) bütün Güney Sudan'ı iç savaşa sürükledi.
1985'te Numeyri'nin ABD ziyareti sırasında Savunma Bakanı General Abdurrahman Swar el-Dahab kansız darbe yaptı ve devlet başkanlığı koltuğuna oturdu. Ülkede 1986'da parlamenter rejime tekrar geçildi ve Milli Selamet Cephesi (NIF), Ümmet Partisi ve Demokratik Birlik Partisi koalisyonu kuruldu. Başbakanlığa Ümmet Partisi lideri Sadık el-Mehdi getirildi.
Mehdi yönetiminin attığı en kritik adımlardan biri 1988'de hükümetin Güney Sudanlı ayrılıkçılar ile ateşkes sağlaması ve şeriat uygulamasını askıya alması oldu.
Tüm bu adımlara rağmen devam eden iç savaş ve ekonomik krizle boğuşan ülkede Haziran 1989'da General Ömer el-Beşir tarafından yönetime el koyuldu.
İHVAN'LA ORTAKLIK
Ömer el-Beşir yönetimi devraldıktan sonra ülkedeki İhvan-ı Müslimin hareketi ile ortak çalışmaya başladı ve İhvan'ın siyasi kanadı Milli Selamet Cephesiyle iş birliği başlattı.
Hükümet, ülkenin kuzey bölgelerinde 1990'dan itibaren şeriat uygulamasını yeniden başlattı.
Milli Selamet Cephesi lideri ve aynı zamanda Meclis Başkanı olan Hasan el-Turabi'nin 1999'da devlet başkanının görevine meclis tarafından son verilebilmesini öngören yasa teklifi hazırlaması Beşir kanadının tepkisine yol açtı.
Dönemin Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek'e 1995'te Etiyopya'da düzenlenen suikast girişiminden Sudan İhvanı'nın sorumlu tutulması ve terör örgütü El Kaide lideri Usame bin Ladin'in Sudan'da yaşamaya başlaması 1990'lı yıllarda Sudan'ın dünyadaki imajını değiştiren ana olaylar oldu.
BEŞİR'E UCM'DEN TUTUKLAMA KARARI
Ülkenin Darfur bölgesinde 2003'te patlak veren ve hala süren çatışmalar ise insani krizin yanı sıra Sudan yönetiminin soykırımla suçlanmasına neden oldu. Hükümet güçleri ve destekledikleri milis güçler Cancavidler ile bölgedeki kabileler arasındaki çatışmalarda şimdiye kadar 10 binlerce kişi hayatını kaybetti, 2 milyondan fazla kişi yerinden oldu.
Darfur sorunu nedeniyle Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir hakkında soykırım gerekçesiyle tutuklama kararı verdi. Kriz, hem Hartum yönetiminin hem de Beşir'in imajını önemli ölçüde zedeledi.
