Başbakan Yıldırım, IKBY Başkanı Barzani’ye bir kez daha referandum kararından vazgeçmesi için çağrıda bulundu. Referandumun Türkiye’nin ulusal güvenlik meselesi olduğunu söyleyen Yıldırım Lozan, 1926, 1946 ve 1983 anlaşmalarını hatırlatarak, “Bu konuda Türkiye anlaşmalardan doğan haklarını kullanmaktan çekinmeyecektir” diye konuştu.
HABER MERKEZİ / ANKARA
Irak Bölgesel Kürt Yönetimi’nin 25 Eylül’de yapacağını duyurduğu bağımsızlık referandumuna 48 saat kala gerilim zirve noktasına ulaştı. Başbakan Binali Yıldırım, dün Cuma namazı çıkışı yaptığı açıklamada Türkiye’nin Irak ile ilgili olarak yaptığı 4 tarihi anlaşmaya atıfta bulanarak ‘Bütün seçenekler masada” mesajı verdi. Barzani’ye bir an önce geri adım at çağrısı yaptı. Yıldırım, Hacı Bayram Camisi’nde kıldığı Cuma namazının ardından gündeme ilişkin önemli açıklamalarda bulundu:
BEKLEDİĞİMİZ ADIM GELMEDİ
İlk günden bu yana IKBY’ye bu adımlarının yanlış olduğunu söyledik. Geldiğimiz noktada baktığımızda, bu karara uluslararası alanda hiçbir destek yok. Ülkelerin hemen hemen tamamı bunun yanlış bir karar olduğunu ifade ettiler. Ayrıca Türkiye, Irak, İran komşu üç devlet de bu konuda doğabilecek, telafisi imkansız sonuçların olacağını yine Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi’ne defaatle anlattık ancak şu ana kadar burada herhangi bir değişiklik yok. Aslında meselenin kaynağı olan Irak merkezi yönetimi ile Kürt Yönetimi arasında anayasadan kaynaklanan hakların tam anlamıyla uygulanmaması. Burada merkezi hükümetin, bölgenin beklentilerine karşılık vermediği yönünde şikayet var. ‘Biz bu konuda da gerekli desteği yaparız, aranızdaki anlaşmazlığı da giderebiliriz’ diye teklif de götürdük. Fakat şu ana kadar beklediğimiz olumlu adımı görmedik.
ULUSAL GÜVENLİĞE TEHDİT
Referandumun gerçekleşmesin, Türkiye’nin ulusal güvenlik meselesi. Türkiye, ulusal güvenlik meselesi konusunda, uluslararası ulusal anlaşmalardan, ikili anlaşmalardan doğan haklarını kullanmakta kararlıdır, tereddüt göstermez. Nedir bu anlaşmalar? Lozan Anlaşması, Madde 3, Madde 16. 1926 Ankara Anlaşması, 1946 Türkiye ile Irak Arasında Dostluk, İyi Komşuluk Anlaşması ve 1983 Türkiye-Irak Sınır Güvenliği ve İşbirliği Anlaşması. Kısacası işin özü şudur: Gerek Suriye’de gerekse Irak’ta mevcut statülerde, bu devletlerin statülerinde değişikliğe gidecek herhangi bir girişim, anlaşmalardan doğan haklarımız çerçevesinde Türkiye’nin hiçbir zaman kabul etmeyeceği bir sonuçtur. Bunun gereği de yapılacaktır.
HENÜZ ZAMAN BİTMİŞ DEĞİL
Ben buradan bir çağrı daha yapmak istiyorum: Henüz zaman bitmiş değil. Kuzey Irak Yönetimi, Barzani bu inattan, bu sevdadan vazgeçmelidir. Bütün dünyanın karşı çıktığı ve açık olarak ikili ve uluslararası hukuka aykırı olarak inatla yapmaya çalıştığı bu referandum bölgedeki Kürt kardeşlerimizi için de hayırlar getirmez, bölge için hiç hayırlı olmaz. Bölgede zaten sorunlar var. PKK, DEAŞ terör örgütü var, Suriye’de PYD/YPG, DEAŞ örgütleriyle mücadele var. Sorunlara yeni sorunlar ilave etmekten kaçınmaları gerek.
KERKÜK KARARI FECAAT
İhtilaflı bölgelerin, “Kerkük’ün meseleye dahil edilmesi apayrı bir fecaat. Kerkük bilindiği gibi esas itibarıyla demografik yapısı oldu bittilerle değiştirilmeye çalışılmış bir şehirdir. Esasen orijinal nüfusuna göre Kerkük’ün yüzde 70’i Türkmen. Dolayısıyla demografi yapı değiştirilmiş olduğu için orada yapılabilecek bir referandum aslında yanlış kişilere sorularak yapılmış referandum olacaktır. Bu, tamamen hukuksuz bir durumdur. Adı üstünde ihtilaflı bölge. O bakımdan neresinden bakarsak bakalım, Kürt Yönetimi’nin giriştiği bu maceradan, bu sevdadan vazgeçmesi gerekir. Bir kez daha yıllarca bölgenin istikrarı, bölgede yaşayan Kürt kardeşlerimizin barışı, huzuru için gerekli desteği veren Türkiye olarak bunu hatırlatıyoruz. Ümit ederiz ki bu referandum gerçekleşmemiş olur.”
TEZKERENİN SÜRESİ 1 YIL
Gelen tezkere, Türkiye’nin güney kara hudutları ötesinde ve mücavirinde olabilecek her türlü ülkemiz aleyhine, ülkemiz milli güvenliğini tehdit edecek gelişmelere karşı müdahale hakkını veriyor. Asker gönderme hakkını veriyor. Bu da yine uluslararası sözleşmeler ve BM kararları çerçevesinde. Uzun yıllardan beri bu yenileniyor. Biliyorsunuz PKK ile mücadele ediyoruz. O çerçevede yenileniyor. Bu kez de 30 Ekim’den geçerli olmak üzere bir yıl süreyle tekrar yenilenmiş olacak. Meclisimiz konuyu enine boyuna değerlendirecek, müzakere edecek ve kararını verecek.
İŞTE O 4 ANTLAŞMA
Başbakan Binali Yıldırım’ın referandumun gerçekleşmesi halinde Türkiye’nin başvuracağını açıkladığı 4 anlaşma şunladı:
LOZAN ANTLAŞMASI
MADDE 3
Akdeniz’den İran sınırına kadar, Türkiye’nin sınırı aşağıdaki gibi saptanmıştır:
1. Suriye ile:
20 Ekim 1921 tarihli Türk-Fransız Antlaşmasının 8 nci maddesiyle saptanmış olan sınır;
2. Irak ile:
Türkiye ile Irak arasındaki sınır, işbu Antlaşmanın yürürlüğe girişinden başlayarak dokuz aylık bir süre içinde Türkiye ile İngiltere arasında dostça bir çözüm yoluyla saptanacaktır.
Öngörülen süre içinde iki Hükümet arasında bir anlaşmaya varılamazsa, anlaşmazlık Milletler Cemiyeti Meclisine götürülecektir.
Sınır çizgisi konusunda alınacak kararı beklerken, Türk ve İngiliz Hükümetleri, kesin geleceği [kaderi] bu karara bağlı olan toprakların şimdiki durumunda herhangi bir değişiklik yapacak nitelikte hiç bir askeri ya da başka bir harekete bulunmamayı karşılıklı olarak yükümlenirler.
MADDE 16
Türkiye, işbu Antlaşmada belirtilen sınırlar dışında bulunan topraklar üzerindeki ya da bu topraklara ilişkin olarak, her türlü haklarıyla sıfatlarından ve egemenliği işbu Antlaşmada tanınmış adalardan başka bütün öteki adalar üzerindeki her türlü haklarından ve sıfatlarından vazgeçmiş olduğunu bildirir; bu toprakların ve adaların geleceği [kaderi], ilgililerce düzenlenmiştir ya da düzenlenecektir.
İşbu maddenin hükümleri, Türkiye ile sınırdaş olan ülkeler arasında komşuluk durumları yüzünden kararlaştırılmış ya da kararlaştırılacak olan özel hükümlere halel vermez.
1926 ANKARA ANTLAŞMASI
* Musul vilayeti Irak’a ait olacak.
* Türkiye ve Irak arasındaki ateşkes hattını belirleyen Brüksel Hattı sınır olarak kabul edilecek.
* Irak Musul’dan elde ettiği petrol gelirinin %10’unu 25 yıllık bir süre için Türkiye’ye verecek.
* Türkiye 21 yıllık hakkından 1960 yılında 500.000 Sterlin’e İngiltere lehine vazgeçti.
1946 DOSTLUK ANTLAŞMASI
6 ek protokolden 6’ncı ek protokolün 1. maddesi: ‘’ ...Taraflar, iki memleket arasındaki hududun her iki yanında 75’er kilometrelik bir bölgede çıkacak ve hudut münasebetlerinin ahengini bozacak mahiyetteki her türlü olay ve anlaşmazlığın çözülmesini sağlamak hususunda anlaşmışlardır.’’
1983 SINIR GÜVENLİĞİ VE İŞ BİRLİĞİ ANTLAŞMASI
Türk Ordusu’na Irak’ta sıcak takip yetkisi verildi.
