Yüce Allah müşrikleri sorgularken, onları şirke düşüren nedenlerden birinin kibir olduğunu ifade ederek, onların sapık inançlarının analizini yapmaktadır. Allah-u Teala, sevgisi ile kibrin bir araya gelemeyeceğini ifade ederek, kibirli insanı terbiye etmektedir.
[Karar]
PROF. DR. BAYRAKTAR BAYRAKLI
Yeryüzünde iblise ilk günahı kibri işletmiştir. Onun için kibir şeytani bir davranış şeklidir. Aşağıda vereceğimiz ayetler bunu anlatacaktır.
Yeryüzünde böbürlenerek dolaşma! Çünkü sen ne yeri yarabilir ne de boyca dağlara ulaşabilirsin (İsra, 37)
Bizim “dolaşma” diye tercüme ettiğimiz kelimenin asıl manası “yürüme”dir. Yüce Allah kibri, böbürlenerek yürüme şeklinde manalandırmaktadır. Yürüyüş bile insanın ruh yapısını yansıtmaktadır. Davranışlar, ruh haletini en iyi şekilde ifade ettiği için Yüce Allah kibri bu şekilde ifade etmektedir.
Yüce Allah Lokmân peygamberin oğluna verdiği imânî ve ahlâkî öğütlerde de aynı konuyu işlediğini bize nakletmektedir:
“Küçümseyerek insanlardan yüz çevirme ve yeryüzünde böbürlenerek yürüme” (Lokmân 31/18).
Her iki âyette geçen merah kelimesi, “aşırı sevinme ve şımarıklık” demektir. Fiil kalıbında ise sadece Mü’min 75’te geçmektedir. “Bu, sizin yeryüzünde haksız olarak şımarmanızdan ve aşırı derecede sevinip böbürlenmenizden ötürüdür.”
Yüce Allah kibirli insanın, fiziki manada neleri yapamayacağını söyleyerek eğitmeye çalışmakta ve kendisine bir çekidüzen vermesini önermektedir.
Yüce Allah âhirette müşrikleri sorgularken, dünyada onları şirke düşüren nedenlerden birinin kibir olduğunu âyette ifade ederek, onların sapık inançlarının analizini yapmaktadır.
Hem İsrâ 37’de hem de Lokmân 18’de Yüce Allah kibir kelimesini şeytan için kullandığı gibi kullanmamakta, onun davranışlara yansımasını tanımına koymaktadır.
Bu açıklamalardan sonra, kibrin önlenebilmesi için ne yapmak gerekiyor? sorusunu sorabiliriz. İsrâ 37’nin sonu, Lokmân 18’in sonu ve 19. âyetin tamamı ile Furkân 63. âyet bu sorumuzu cevaplandırmaktadır.
Yüce Allah kibirli insanın, fiziki manada neleri yapamayacağını söyleyerek, zayıflıklarına dikkat çekerek eğitmeye çalışmakta ve kendisine bir çekidüzen vermesini önermektedir.
“Zira Allah, kendini beğenmiş, övünüp duran kimseleri asla sevmez” (Lokmân 31/18).
Yüce Allah kibirli insanları bu duygu ve davranışlardan caydırmak için onlara eğitimin en etkili metotlarından “sevgiyi esirgeme”yi kullanmaktadır. Sevgiden mahrum bırakmak en etkili metottur. Demek ki, Yüce Allah sevgisi ile kibrin bir araya gelemeyeceğini, kibrin olduğu yerde ilâhî sevgi güneşinin parlamayacağını ifade ederek, kibirli insanı terbiye etmektedir. Hadîd 23’te de aynı metodu kullanmaktadır.
“Yürüyüşünde tabii ol, sesini alçalt. Unutma ki, seslerin en çirkini eşeklerin sesidir” (Lokmân 31/19).
Tabii olmak, sesini alçaltmak yapılacak eylemlerdir. Aşırı derecede yüksek sesle konuşmak da kibrin alametidir. Yüce Allah, eşek benzetmesi ile “tiksindirme metodunu” kullanmaktadır. Demek ki, kibrin sesi aşırı derecede yükseltme boyutu insanı hayvansallaştırıyor. Hayvan benzetmesi ile tiksindirme doruk noktasına ulaşıyor.
MÜ’MİNİN YÜRÜYÜŞ TARZI
“Rahmân’ın kulları onlardır ki, yeryüzünde tevazu ile yürürler ve kendini bilmez kimseler onlara laf attığında: Selâm! deyip geçerler” (Furkân 25/63). Burada da, erdemli mü’minin yürüyüş tarzını örnek vererek eğitimde “örnekleme” metodunu kullanmaktadır. Bu kişi, mü’minler için bir model olmaktadır.
Kibrin yanlışlığının fizikî bir anlatım metodu ile, sevgiyi esirgeyerek, tiksindirerek ve örnekleme metotları ile ortaya konduğuna burada şâhit oluyoruz. Bunlar din eğitiminde de kullanılmalıdır.
TÜBİTAK PROJELERİNE ZEKAT VERİLEBİLİR
Zekat kimlere verilir?
Tövbe süresi 60. ayete göre zekat; fakirlere, miskinlere, zekatı toplayan/taşıyan memurlara, kalpleri müslümanlığa ısındırılacak gayri müslimlere, köle azat etmeye, borçlulara, Allah yolunda savaşanlara ve yolda kalmış insanlara verilir. Bunların yanı sıra, insanlığın yararına geliştirilen ama parasızlık sebebiyle yarım kalmış, mesela TÜBİTAK’ın tıbbi, teknolojik ve bilimsel araştırma projelerine de zekat verilebilir.
Kimler fıtır sadakası vermekle mükelleftir?
Her müslüman fıtır sadakası vermelidir. Çünkü, fıtır sadakası varlığımızın, hayatta olmamızın sadakasıdır. Zenginlikle alakalı değildir. Fıtır sadakası şöyle hesaplanmalıdır: Aylık mutfak/yeyecek giderini hesaplayıp 30’a bölerek günlük masrafını bulacak. Çıkan rakamı ailenin nüfusuna bölerek kişi başına fıtır sadakası miktarını bulacak ve o miktarı ödeyecek.
