Deprem ülkesi olan Türkiye’de fay hattı sorulaması MTA ya da e-Devlet üzerinden yapılabiliyor. Türkiye’de evlerin altından geçen faylar, MTA fay haritası üzerinden görüntülenebiliyor. AFAD, son güncellemeyle fay haritasını açıklamıştı.
Son olarak 2018’de yapılan güncellemeyle MTA fay haritasına dair veriler yenilendi. Deprem tehlike haritası risk haritası olarak değerlendirilmemelidir. Yerkabuğundaki çeşitli ölçekteki kayma yüzeylerine FAY denir. Bu fay hatları da AFAD tarafından haritalandırılıp yayınlanmıştır.
EVİMİN ALTINDA FAY HATTI VAR MI?
http://yerbilimleri.mta.gov.tr/anasayfa.aspx internet sitesi üzerinden bulunduğunuz konumdaki fay hatlarını sorgulayabilirsiniz. Ekranın yanında ‘Faylar’ bölümünü ve ‘Depremler' bölümünde de Son 24, son 7 gün ve Son 30 gün gibi yer alan kutucuklara tıklayarak evinizin altından fay hattın geçtiğini görebileceksiniz.
MTA 2020 FAY HATTI SORGULAMA
E-Devlete kapısına giriş yaptığınızda parselinizi, zemin özelliklerini de görüntüleyebilirsiniz. Böylece birçok bilgiye ulaşabilirsiniz. Bunların yanında en önemli şey binaların güvenliğidir. Binalarda mühendislik hizmeti alınmamışsa o bina güvenli bina olmayabilir. İlk başta zemin etüdü yaptırılması gerekir. Bu etütle fay hatlarına ne kadar mesafede olduğu bilmek önemlidir. Ev fay hattının üzerinde bulunuyorsa ona göre tedbirler alınmalıdır. Zemin etüdü mevcut binalara da yapılmaktadır. Yalnızca yeni yapılan binalar değil. Bundan sonra beton, demir ve proje uygunluğunu test ederek güvenli bir bina olup olmadığını öğrenebilirsiniz. Eğer bina sağlam değilse güçlendirme yapılması gerekir.
AFAD TÜRKİYE DEPREM HARİTASI
En son 1996’da yürürlüğe giren Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası, AFAD tarafından yenilenmiş, 18 Mart 2018’de ve 30364 sayılı (mükerrer) Resmi Gazete’ de yayımlanmıştı. Yeni harita 1 Ocak 2019’da yürürlüğe sokuldu.
Yeni harita en güncel deprem katalogları, deprem kaynak parametreleri ve yeni nesil matematiksel modellere de bakılarak, çok daha fazla ve ayrıntılı veriyle hazırlandı. Yeni haritada, bir önceki haritadan farklı bir şekilde deprem bölgeleri yerine en büyük yer ivmesi değerleri gösterilmiş ve ‘deprem bölgesi’ kavramı ortadan kaldırıldı.
Deprem tehlike haritası, RİSK haritası olarak değerlendirilemez. RİSK haritası olması için bu tehlike haritası üzerinde yapıların, nüfusun deprem anında etkilenme durumunu bilmek, ekonomik kayıpları saptamak ve depremin çevreye vereceği zararları hesap ederek, bu zarar ve kayıp sonuçlarını gösteren harita yaratmak gerekir.
Yeni harita, AFAD Ulusal Deprem Araştırma Programı’nca (UDAP) desteklenen ‘Türkiye Sismik Tehlike Haritasının Güncellenmesi' başlıklı proje ile kamu ve üniversite işbirliği dâhilinde hazırlandı.
FAY NEDİR?
Yerkabuğundaki çeşitli ölçekteki kayma yüzeyleri, (üzerinde deprem olan ve hareket eden iki levha yada levhacık arasındaki ara yüzey) FAY olarak adlandırılır.
Diri Fay: Son Tarihsel dönemde deprem oluşturmuş olan tüm faylar diri fay olarak isimlendirilir. Bu fayların dirilikleri sadece yazılı tarihsel kataloglardan değil aynı zamanda tarihi yapıları etkileyen faylanma işaretlerinden de anlaşılabilir. Genç kuvaterner çökellerini (2 milyon yıldan daha yaşlı olmayan) kesen faylar, ötelenmiş genç akarsu yatakları, ötelenmiş akarsu – denizel sekiller, basınç sırtı yada çöküntü gölcükleri, uzamış sırtlar gibi genç morfolojik şekiller oluşturmuş faylar, diri faylardır.
FAY TÜRLERİ NELERDİR?
Dogrultu Atımlı Fay
Bu tür fay düzlemleri, yeryüzünde 90 dereceye yakın dik bir konumda olan ve yerin içine doğru hafifçe eğimlenen yalnızca yatay atımın oluşturduğu yanal atımlı faylardır. Bu faylar, atımlarina öre sağ ya da sol yönlü olabilirler. Kuzey Anadolu Fayı, sağ; Doğu Anadolu Fayi ise sol yönlü doğrultu atımlı faylardir.
Normal Atımlı Fay
Bu tür faylarda fay düzleminin bir tarafindaki blok yükselirken diger tarafındaki düşerek uzaklaşır. Burada hareket yine göreceli olarak gelişmektedir. Bir başka değişle, bir blok yükselirken diğeri yerinde durabilir yada bir taraf yerinde dururken diğer taraf düşebilir. Örneğin; 1970 Gediz ve 1995 Dinar depremi ile ilgili faylar bu türden normal atımlı faylardır.
Verev (Oblik) Atımlı Fay
Fay düzlemi boyunca ortaya çıkan hareketin hem düşey hem de yatay yönde olduğu faylardır.
Ters Atımlı Fay
Bu tür faylar da düşey atımlı faylar olup, yalnizca fay düzlemi boyunca hareket eğim yönüne göre ters yönde olmakta ve bloklar birbirine göre yaklaşmaktadır. Örneğin; 1975 Lice depremi ile ilgili faylar ters atımlı faylardır.
