Filistin’e ayrımcılık yapan Venedik Bienali’ne bir tepki de bu sene Jüri Özel Ödülü’ne layık görülen Filistinli sanatçı Samia Halaby’den geldi. Sanatçı, bienalde Filistin sergisinin yer almamasını utanç verici olduğunu söyledi. Kapısı küratörleri tarafından kilitlenen İsrail Pavyonu’na, Gazze’den gelen ve Filistin halkının mücadelesini anlatan resimlerin konulması çağrısında bulunan Halaby, ayrıca tüzüğün değiştirilerek Filistin Pavyonu’nun önünün açılmasını talep etti.
SALİHA SULTAN
Bu yıl ‘Yabancılar Her Yerde’ teması ile gerçekleşen ancak Filistin sergisine izin vermeyen Venedik Bienali’nin tutumuna bir tepki de Filistinli sanatçı Samia Halaby’den geldi. Bienalin bu sene ‘Jüri Özel Ödülü’ne layık gördüğü 87 yaşındaki ikonik sanatçı, bienalde Filistin sergisine yer verilmemesinin utanç verici olduğunu söyledi. Bienal organizatörlerine İsrail pavyonu yerine Gazze’den gelen resimlerin konulması çağrısında bulunan Halaby, ayrıca tüzüğün değiştirilerek Filistin Pavyonu’nun önünün açılmasını talep etti. İtalya’da yayınlanan Finestre sull’Arte sanat dergisinden Raja El Fani’ye konuşan Halaby, Venedik Bienali’nin bu yıl bütün çağrılara rağmen Filistin pavyonu kurma talebini reddetmesini ‘utanç verici’ olarak niteledi. Halaby, “Venedik Bienali, vatansız yerli halkları, onlara baskı yapan, topraklarını işgal eden devletlere aldırış etmeden, kendi pavyonlarını oluşturmaya davet edecek kadar cesur bir yönetime sahip olmalı” ifadeleriyle tüzüğün değişmesi gerektiğini vurguladı.
‘BATI BİR GÜN BU FIRSATI KAYBEDECEK’
Halaby, aldığı ödüle rağmen kendisini bienalin bir parçası gibi görmediğini de vurgulayarak, “Ben dahil değilim, bir küratör tarafından seçiliyorum. Açık bir fark var. Bu küratörün meziyetidir. Ancak Bienal yapısal olarak Bienal olarak kalıyor. Ve demek istediğim şu ki, eğer Venedik Bienali’nin yönetimi dünya nüfusunun yarısından fazlasının liderlik konumunu tanımasını istiyorsa, dünyanın bu diğer yarısını da tanıyabilmelidir” ifadeleriyle bienali ayrımcılıkla suçladı. Halaby, şöyle devam etti: “Yüzbinlerce iyi sanatçı var ve İtalyanlar onları göremeyecek. Kaybeden ben değil, İtalya ve Batı. Geleceği düşünmeye ve değişmeye çalışmaya değer. Batı bir gün bu fırsatı kaybedecek.”
Samia Halaby iki torunuyla birlikte 2024 Venedik Bienali’nde
‘CESUR OLMALILAR’
Filistinli ikonik sanatçı Samia Halaby röportajında İsrail’in Ekim 2023’te Filistinlilere yönelik soykırımı başlar başlamaz Batı Şeria’daki Filistin Müzesi’nin Gazze’den resimlerden oluşan devasa bir sergi açtığını hatırlatarak, şu çağrıda bulundu: “Kudüs’te, Ramallah’ta ve Batı Şeria’nın her yerinde yaşayan veya yaşayan, sanatı seven, satın alan ve evlerine asan insanların sahip olduğu tablolardan bir seçkiydi. Bu sergi buraya davet edilmeli, İsrail pavyonu yerine buraya gelmeli. Dünyaya Filistin mücadelesinin ruhunu, silinmez yaşama ve özgür olma arzusunu öğretecek bu sergi, Venedik Bienali’ni tarihte dikkate değer bir konuma yerleştirecektir. Dünyaya, ‘Bakın, yetmiş beş yılı aşkın süredir soykırıma ve zulme maruz kalan mazlum halklar hâlâ sevgiyle neler yaratmayı başarıyor’ deme cesaretine sahip olmalılar. 60. Venedik Bienali’nin organizatörlerini İsrail pavyonunu kalite standartları belirlemeden Gazze’den gelen resimlerle değiştirmeye çağırıyorum. Halkın görme ve yargılama hakkına saygı gösterin. Durum şaşırtıcı, çağımızın en büyük olaylarından birini ihmal etmeyin.” New York’ta yaşayan Filistinli sanatçı Halaby, Venedik Bienali’ndeki ‘Nucleo Storico’ adlı sergide yer alan ‘Siyah Güzeldir’ (1969) adlı soyut tablosu ile ‘Jüri Özel Ödülü’ne layık görüldü. 87 yaşındaki sanatçı Halaby, ödülünü İsrail’in son altı aydır devam eden saldırıları sırasında katledilen Gazze’deki genç basın mensuplarına adadı.
NE OLMUŞTU?
‘Yabancılar Her Yerde’ teması ile düzenlenen Venedik Bienali’nin bu yıl ayrımcılık uyguladığı sanatçılar Filistinliler oldu. 8 bin sanatçıdan imza toplayan Soykırım Değil Sanat İttifakı (ANGA), imza kampanyasında 2022’de Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle Bienal’in Ukrayna halkının ‘kendi kaderini tayin hakkını ve özgürlüğünü destekleyen’ çok sayıda açıklama yaptığına ve Rusya’nın eylemlerinden ötürü men edilme kararı alındığına işaret ederek, İsrail hakkında da aynı kararın verilmesi çağrısında bulundu. Ancak bienal yönetimi bu çağrıya kayıtsız kaldı, ABD Filistin Müzesi’nin de sergi açma talebini reddederek tepkilerin hedefi oldu. Bienalin ön izlemeye açıldığı 17 Nisan’da ise basın İsrail Pavyonu’ndaki sanatçı Ruth Patir ve küratörlerin kararıyla serginin kapısına ‘ateşkes yapıldığı’ takdirde açılacağı vaadiyle vurduğu kilitle karşılaştı. Bienal açılışına Filistin yanlısı protestolar damga vurdu. Öte yandan ana sergi mekanı Arsenale’de yer alan çok sayıda sanatçı, çalışmalarında ve enstalasyonlarında Filistin’e yer vererek sağlam bir duruş sergiledi. Bienal, 24 Kasım’da sona erecek.
‘KÜRATÖRLER YALANLARI SUSKUNLUKLA SAVUNMAYI SEÇTİ’
Tepki gören İsrail pavyonunun küratörlerinin 20 Nisan’da başlayan bienalde pavyonun kapısına kilit vurma hamlesine dair de konuşan sanatçı Halaby, şu görüşlerini dile getirdi: “İsrail hükümeti o kadar çok korkunç şey yaptığına göre, İsrail Pavyonu ekibinin soruları yanıtlamak zorunda kalacağı ve yakın inceleme altında olacağı oldukça açıktı. Bu onların siyasi bir hamlesiydi. İsrail hükümetinin yalanlarını suskunlukla savunmayı seçtiler. Onlar kaçtılar, biz de onların kaçmasına izin vermeye devam etmeliyiz” ifadelerini kullandı. Halaby, İsrail Pavyonu küratörlerinin samimi olmadığını düşüncesini paylaşarak, “Bunda hiçbir samimiyet yok, çünkü resmi talep başından beri yaptıklarının aynısı ama İsrail hükümeti ateş etmeye ve öldürmeye devam ediyor, dolayısıyla onların samimiyeti aklı başında olan herkes tarafından sorgulanmalıdır. Onlara inanan ve destekleyenler de aynı düşüncede olan insanlardır.”
