Amerika’da yapılan ve 95 müze müdürünün katıldığı bir ankete göre müzelerin yüzde 18’i Filistinli sanatçıların eserlerini sergiledikleri takdirde ‘şikayet edilme korkusu’ yaşıyor. Katılımcılar ayrıca, Filistin’e destek veren sanatçıların eserlerini satın almamaları konusunda da baskı yaşadıklarını söyledi. Ankete katılanların yüzde yüzde 55’i ise sansürün Amerika’da 10 yıl öncesine kıyasla artık ‘çok daha büyük bir sorun’ olduğunu belirtti.
SALİHA SULTAN
Ağustos 2024’te Filistin yanlısı sanatçılar İsrail destekçisi bağışçılarla bağlantılarını koparma çağrısında bulundukları Brooklyn Müzesi önünde polis tarafından joplanmış, 34 kişi tutuklanmıştı.
‘ÖZGÜRLÜK SAVUNUCUSU’ PEN AMERİKA’NIN ÇELİŞKİSİ
Son 15 aydır, birçok ülkede Filistin’e destek veren birçok sanatçının sansürlenmesi haberleri gündeme geldi. İsrail’in Filistin’e yönelik devam eden saldırıları sırasında Amerika’da ise ülke çapında sergi iptalleri, küratöryal değişiklikler ve sergilerden sanat eserlerinin kaldırılması vakaları yaşandı. Anketi yayınlayan üç kuruluştan biri olan ve ‘özgürlük’ savunucusu olarak bilinen PEN Amerika ise Şubat 2024’te İsrail destekçisi ve ateşkes karşıtı aktör Mayim Bialik’i öne çıkaran bir PEN etkinliği düzenlemişti. Etkinlik sırasında Filistin asıllı Amerikalı yazar Randa Jarrar, Gazze Savaşına Karşı Yazarlar (WAWOG) grubuyla birlikte Pen America ve Bialik’i protesto etti. Ardından Pen America, 2024 yılı boyunca sanatçılar tarafından boykot edildi. Pen Amerika düzinelerce adayın çekilmesinin ardından, yıllık ödül törenini ve Dünya Sesleri Festivali’ni iptal etmek zorunda kaldı. Eski CEO Suzanne Nossel ise Ekim ayı sonunda başkanlıktan istifa etti.
95 MÜZE MÜDÜRÜNÜN KATILDIĞI ANKETTEN ÇARPICI SONUÇ
Amerika’da yapılan bir ankete göre ülkedeki müzeler Filistinli sanatçıların eserlerini sergiledikleri takdirde ‘şikayet edilme korkusu’ yaşıyor. Pen Amerika, Risk Altındaki Sanatçılar Bağlantısı (ARC) ve Sanat Müzesi Yönetmenleri (AAMD) tarafından yapılan bir ankete göre, sanat müzesi yöneticilerinin yaklaşık yüzde 65’i kariyerleri boyunca en az bir kez sansür baskıyla karşılaşıyor. Sonuçları14 Ocak’ta yayınlanan ‘Sansür Ufku: Sanat Müzesi Yöneticileri Anketi’ne göre, son yıllarda Amerika Birleşik Devletleri’nde küratöryal özgürlüğe müdahale arttı.
Müze müdürleri Hristiyanlığı eleştiren eserler ile Filistinli sanatçıların eserlerinin ‘kesinlikle’ şikayete yol açacak eserler arasında olduğunu söyledi. Anketi yıllık asgari 2 milyon dolarlık işletme bütçesi olan bağımsız ve üniversite veya hükümete ait kurumlarda çalışan AAMD üyesi 95 müze müdürü yanıtladı. Müdürlerin yüzde 75’i sansürün şu anda en azından ‘bir nebze sorun’ olduğunu kabul ederken, yüzde 55’i bunun 10 yıl öncesine kıyasla ‘çok daha büyük bir sorun’ olduğunu kabul etti. Dikkat çekici bir şekilde, hiçbir katılımcı sansürün on yıl öncesine kıyasla daha az yaşandığını bildirmedi.
Müze müdürleri genellikle hangi sanat eserlerinin sergilenebileceği konusunda son sözü söyleyen kişiler olsa da, anketin politika önerileri bölümü, belirli kurumlarda bu yetkiye sahip olan yönetim kurulu üyeleri gibi başka paydaşların da bulunduğunu ortaya çıkardı. Ankette yer alan katılımcıların yüzde 18’i müzelerinin Filistinli sanatçıları sergilemeleri durumunda şikayet alacağını söyledi. Görünüşe göre bu durum, Filistin’e kamuoyunda açıkça destek veren herhangi bir sanatçıyı etkileyecek kadar ileri gidiyor. Ankette yer alan bir katılımcı, bu konuda maruz kaldıkları baskıya şu örneği verdi: “Bir bağışçı tarafından, Filistin’i destekleyen bir sanatçının eserini satın almamamız konusunda baskı yapılmıştı.“ Anketin tamamı Pen Amerika’nın internet sitesinden okunabilir.
