Klasik şiirimiz şifa veriyor terapilerde kullanılmalı

15/07/2017 02:45

Kemal Sayar’ın ‘Bütün Şiirleri’, genişletilmiş içeriğiyle yeniden okuyucu karşısında. Dizelerinde daha çok kendi iç dünyasını paylaştığını söyleyen Sayar “Şiiri terapi saatine getirmek lazım. Bence bizim klasik şiirimiz şifa verici. Mesela Hafız-ı Şirazi’nin ‘Gam Yeme’ dizelerini okuyan bir insanın depresyonda kalması çok zor” diyor.

IŞIL ÇALIŞKAN

Edebiyatı yaşam biçmi seçen Kemal Sayar, sayısız öykü, deneme ve şiir kaleme almış bir psikiyatrist. Hastalarına bol bol şiir okumalarını öneren Sayar, sanatı bir terapi yöntemine de dönüştürmüş. Sayar, 20 yıl boyunca yazdığı şiirleri daha önce bir kitapta toplamıştı. Şimdi ‘Bütün Şiirleri’ adlı kitabın yeni baskısı çıktı. Şiirin insan psikolojisi üzerinde olumlu etkileri olduğunu belirten Sayar “Bizden önce söylenmiş ama çok güzel söylenmiş sözler var. Özellikle klasik şiirlerimizin şifa verici özelliği olduğunu düşünüyorum” sözlerini kaydediyor. Sayar ile kitabını konuştuk.

Kitabınız 2012’de yayımlanmış olmasına karşın hala gündemde. Bu, şiirlerin ölümsüz olduğunun bir göstergesi mi?

İnsan ruhunda yankı bulan her söz ölümsüzdür bence. Şiir bütün sözlerin daha hası ve damıtılmış olanı. Dolayısıyla iyi şiir her zaman insan ruhunda yankı bulur. Aradan geçen onlarca yılın içinde bu şiirlerin gençlerin diline pelesenk olduğunu ve sonraki kuşaklar tarafından da sevildiğini görüyorum. Bunu internet ortamlarında bu şiirlere yapılan göndermelerden ve onlarla ilgili yapılan seslendirmelerden anlıyorum.

Şu an hala şiir yazmaya devam ediyor musunuz?

Şimdi şiir üzerine çalışmıyorum. Şiir nebula halinde geliyor. Ama oturup onu kağıda dökecek cesaret bulamıyorum kendimde. Bu ilginç bir durum. Aklıma gelen şiir kırıntılarını yazdığım düzyazı, deneme ve makalelere serpiştiriyorum. Bence şiir kıskanç bir şey. Şiirle hemhal olacak insanın hayatın diğer ağırlıklarından kurtulması lazım. Şiir gibi düşünüp, şiir gibi konuşup, şiir gibi yaşamak lazım. Ben bu şiirlerden sonra bir müddet şiir yazamadım. Bunu da aylaklığa, boş zamana, yeterince gönül indirmemiş olmaya bağlıyorum. Yani kendimi biraz daha sokaklara savursaydım, fazla iş eksenli yaşamasaydım, mesleğim tarafından bu kadar baştan çıkarılmasaydım belki şiirin içimde demlenmesine daha fazla izin verebilecektim. Ama daha önce de buna benzer bir dönem yaşamıştım ve daha sonra arkasından çok güzel şiirler gelmişti. O nedenle kendimden ümidi kesmiş değilim, dilimin çözüleceğine inanıyorum.

Düzyazılarınızda daha çok modern hayatı işliyorsunuz. Şiirlerinizde daha kişisel konuları ele alıyorsunuz. Bu özel bir tercih mi?

Benim kendi şiir tecrübem hep büyük yaşantılardan sonra şiire oturmak şeklinde gerçekleşti. Yüreğimi havalandıran, içimi altüst eden herhangi bir olay, bir söz, bir karşılaşma... İfadeye durmak istediğimde ben şiire yöneldim. Şiirle aslında bir tür kendi ruhumun sızısına bir şifa, bu dünyadaki var oluşuma bir anlam aradım. O nedenle de şiir benim için hep içime giden bir yol, bir dehliz oldu. Aslında sanatın her zaman ben kişisel olduğunu düşünüyorum. Herkes bir şekilde kendi hikayesini yazıyor. Bu hikayeler çoğaldıkça birbirimizi daha iyi anlamaya başlıyoruz. Edebiyat aslında başkasını düşünmeye, başkası gibi olmanın ne demek olduğunu tahayyül etmeye davet eden bir sanat dalı. Şiir bunu çok daha yoğunluklu bir şekilde yapıyor. Şiir duygularımızı çok yoğun ve az sözle aktarabildiğimiz çok sarsıcı, vurucu bir sanat.

Şiir insan psikolojisini nasıl etkiler? Neden reçeteye şiir yazdınız?

Mesela benim çok sevdiğim bir şiiri var Hafız-ı Şirazi'nin, Gam yeme gam yeme... diye giden. O şiiri okuyan bir insanın depresyonda kalması çok zor. Adeta bir antidepresan gibi yaşama sevinci ve zorluklar karşısında yılmama bilinci aşılıyor. Bazen güçlü edebiyat eserleri bir hekimin beylik bir sözünden daha büyük etki yaratıyor. Yine Samuel Beckett’in çok sevdiğim bir sözü var: ‘Hep denedin, hep yenildin. Bir daha dene, bir daha yenil. Ama daha güzel yenil.’ Bu, insanlara zorluk karşısında pes etmememe sevincini aşılayan muazzam bir söz. Sizden önce söylenmiş ama çok güzel söylenmiş. Neden kullanmayalım? Bence şiiri terapi saatine getirmek lazım. Batı’da bunun çok sayıda uygulamaları var. Bence bizim klasik şiirimiz de şifa verici bir şiir. Bu imkanlardan psikiyatri biliminin de yararlanması lazım.

BİZİ YARALARIMIZLA YÜZLEŞTİRİYOR

Dans eden psikiyatristler şiirinizde ‘Dans eden psikiyatristler bir kendini iyileştirebilse’ demişsiniz. Aslında psikiyatristlerin de kendi içindeki zorluklarından bahsetmişsiniz...

Meslektaşlarımla birlikte katıldığım bir kongrede yüreğimin bütün hüznüyle bir köşeye çekildim. Coşkuyla dans eden meslektaşlarımı izliyordum. Pek çoğu tanıdığım ve hayatta yaraları olan insanlar. Fakat biz sanki hiç yaramız yokmuş gibi, sanki dünyanın dertleri ağrıları bize hiç uğramıyormuş gibi yapan bir mesleğin mensuplarıyız. Tiyatro sanatçısının yakını öldüğünde çıkıp sanat yapması gibi. O şiir biraz da kendi yaralarımızla da yüzleşmemiz gerektiği ve kendi kendimizi de kandırabildiğimiz hissiyatından yola çıkan bir şiir. Başta kendimi ve sonra meslektaşlarımı sahici olmaya davet eden bir çağrı bir söz. Irvin Yalom’un çok güzel bir sözü var: ‘Terapi biri diğerinden daha yaralı iki insanın buluşmasıdır’ der. Yarası olmayanın bir belleği yoktur.

HAFTANIN KİTABI

Tiyatroda her şeyden önce metin gelir

Tiyatro sanatının kökeninde var olan taklit, canlandırma ve eylem bu sanatın sınırlarını belirler. Bu, ilkel insandan bu yana hep böyleydi. Antik Yunan’a gelindiğinde taklitler belirli bir konu bütünlüğü içinde yazılı hale dönüştü. Metinler, yapıları gereği evrensel ve tarihsel özüyle içeriği ve bu içeriğe en uygun biçimi seçerek de alıcıyla alışverişi amaçladı. Yazarla başlayan ve perdenin açılışına kadar uzanan tiyatro, yazılmış ilk oyun metinlerinden bu yana tüm engellere rağmen insanlara kolektif üretme bilincini en iyi aşılıyan sanat dalıdır.

Kitapta “Yazar, bu çizgide kendi yerini bulmak ve öncelikle oynanmak, sonra da klasikler arasında yer alarak yeniden ve yeniden yorumlamak üzere oyununa kalıcı bir imza atmak eğilimindedir” diyen Prof. Dr. Hülya Nutku, bu çalışmanın, yaşam biçimi olarka yazma eylemini seçmiş olanlara küçük de olsa bir pencere açmak, yazmaya karar verenlere ise karınca kararınca yol göstermek üzere yazıldığını söylüyor.

Tiyatronun üç bileşeni olarak yazar, oyuncu ve yönetmendir ancak her birini ortak noktada buluşturanın yazılan hikâyedir. Nutku bu aşamada “Konu neye dair olursa olsun bir oyun bir metne dayanır” sözlerini kaydediyor. İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Tiyatro Bölümü’nde oyun yazarlığı dersleri veren Nutku, birikimini bu kitapta aktarıyor. Yazarlığı, yazmak eylemini değil ama oyun yazarlığını öğreten, inceliklerini gösteren, nelerin olup olmayacağını anlatan bu kılavuz kitabı okuyucuyla buluşturuyor.

YENİ ÇIKANLAR

17-07/15/15kr2haftaninkitabi1.jpg

Bir oturuşta okuyun

Bu kitap, Selçuk Demirel’in Orhan Pamuk’la çıktığı bir yürüyüşte oluşmaya başlamış. İkili Taksim’e vardıklarında ‘Kara Kitap’la ilgili bir şey yapmaya karar vermiş. Kitap Selçuk Demirel’in çizgisi ve insanlarının Orhan Pamuk’un elyazısı roman sayfaları arasında kendi yorumuyla, kendi mana arayışıyla gezinmesiyle oluştu. Orhan Pamuk’un bu kitabı alacaklara önsözde bir notu var: “Lütfen bir oturuşta okuyun bu kitabı... Kelimelerin ve resimlerin ruhunun aynı olduğuna inanan ve yazdıkları ve çizdikleri birbirine kardeş olan biri yazar diğeri ressam iki kişinin kaleminden, fırçasından çıktı her şey.”

17-07/15/15kr2haftaninkitabi2.jpg

Japonya’nın en ünlü ‘Hırsız’ı

Çok ödüllü Japon yazar Fuminori Nakamura’nın ülkesinde, 2010 yılında en önemli edebiyat ödüllerinden Kenzaburo Oe Ödülü’ne layık görülen romanı ‘Hırsız’, İngilizce ve Fransızca dahil 12 dile çevrildi. Şimdi de Türkçe’de. Kader denilen şeyin kan dondurucu ve hayranlık uyandırıcı karanlığıyla okuru yüzleştiren romanda Nişimura adında Tokyo’nun kalabalık sokaklarında zenginlerin cüzdanlarını çalan usta bir yankesicinin kadere tüm iradesiyle karşı koyması ve acımasız bir yola nasıl girdiğini okuyacaksınız.