Aşırı sıcaklar, birçok ülkede ölümlere neden oluyor. Öğle saati yürüyüş yaparken, açık hava konserinde veya klimasız evde bunalarak ölen insan sayısı hiç de az değil. Daha geçen haziranda, Mekke'deki sıcaklığın 49 dereceyi aşması nedeniyle 1300'den fazla hacı adayı öldü. İşte, aşırı sıcak havanın insan sağlığına zararları...
Dünya Sağlık Örgütü'ne göre sıcaklar her yıl yaklaşık 489 bin ölüme neden oluyor. Ama sıcaklık kaynaklı ölümlerin tespiti kolay olmadığı için gerçek sayı daha yüksek olabilir. Çünkü kaç kalp krizi veya felçten ölümün aşırı sıcaklar sırasında gerçekleştiği belirsiz.
"Çok eksik saydığımızdan eminim" diyor UCLA'da ısı laboratuvarı yöneticisi Bharat Venkat.
Dolayısıyla insan kaynaklı iklim krizinin körüklediği sıcaklık, aşırı hava olaylarının en ölümcülüne dönüştü. Yüksek nem oranları da bazı yerlerde insan vücudunun uyum sağlayamayacağı seviyelere çıkarak yaşamı tehdit ediyor.
"Resmen yaz ayını silahlandırdık" diyor iklim profesörü Matthew Huber.
SICAKTAN ÖLÜM NEDEN VE NASIL OLUR?
Diken'de yer alan habere göre, çok genç ve yaşlılar sıcaktan daha çok etkilense de aslında herkes savunmasız, profesyonel sporcular bile... Öyle ki Paris'teki olimpiyat oyunlarında sıcakların 35 dereceyi aşmasından birçok sporcu kaygılı.
CNN’in haberine göre, araştırmacılar, aşırı sıcağın vücuda etkisini anlamak amacıyla insanları güvenli ve kontrollü bir odaya sokarak farklı sıcaklık ve nem oranlarına tepkilerini ölçtü.
Oda sıcaklığı 22 dereceden yavaş yavaş 40'a yükseltildi. Nem oranıysa yüzde 20'den yüzde 85'e.
"Temel sonuç şu: Neme alışamıyoruz" diyor fizyoloji profesörü Damian Bailey.
Vücuttaki milyonlarca ter bezi, teri dışarı atarak serinlemenizi sağlıyor. Ama aşırı nemli ve sıcak havalarda ter, neredeyse hiç buharlaşmıyor. Üstelik su eksikliğine yol açıyor ve vücut her suya ihtiyacı olduğunda alarm vermiyor.
Dolayısıyla susuzluk hissettiğinizde iş işten geçmiş olabiliyor.
AŞIRI SICAK HAVA SAĞLIĞA ZARARLI MI?
Aşırı sıcaklarda vücudun dengesini sağlamada ilk iş, kalp ve kan damarlarına düşüyor. Kalp, vücut ısısını sabit tutmak için fazladan çalışıyor. Kanı cilde doğru hızla iterek sıcakta cildimizin kızarık görünmesine de neden oluyor.
Vücut ter attıkça sıvı kaybı kan hacmini azalttığı için, kalp, kan basıncını korumak amacıyla fazladan kan pompalamak zorunda kalıyor.
"Göğsünüzden dışarı fırlayacakmış gibi hissedebilirsiniz" diyor Bailey.
ÇOK SICAK HAVA BEYNE ZARAR VERİR Mİ?
Beyinde elmas şeklindeki küçük bölge hipotalamus, vücudu soğutmakla yükümlü. Yani vücut sıcaklığını 37 derecede sabit tutabilmek için hem terlemeyi tetikliyor hem de kan akışını yönlendiriyor.
Fakat aşırı sıcaklarda sistem altüst oluyor, solunum hızlanınca boyun ve kafatasındaki damarlar daralıyor ve sonuç olarak beyne daha az kan gidiyor.
Beyne giden oksijen ve glukoz yetersiz olunca da bilişsel yetenekler aksıyor, zihinsel rahatsızlıklar tetikleniyor ve karar verme yetileri kötüleşiyor.
BİR İNSAN SICAKTAN NEDEN ÖLÜR?
Aşırı sıcaklar vücudun savunma mekanizmalarını bozuyor. Sıcak, "Üzerimde bir ağırlık" var denen gün, birdenbire ölümcül noktaya varabiliyor.
Basit semptomlarla başlıyor: Bulantı, baş ağrısı, kramp ve hatta baygınlık. Bunlar güneş çarpması işaretleri. Yani vücut hem kendini soğutamıyor hem de susuz.
Bu kertede işler çığırından çıkabiliyor. Çünkü vücut ısısının hızlıca 40 dereceyi aşmasıyla birlikte bilinç kaybı ve ana organların işlevsizleşmesi ölümcül olabiliyor.
İKLİM KRİZİ HAVA SICAKLIĞINI ARTIRIYOR MU?
Araştırmacılar sağlıklı insanın en fazla 31 derece sıcaklığa dayanabileceğini söylüyor. Kulağa yüksek gelmiyor ama bu sıcaklığa yüksek nem oranları eklenince vücut kendini soğutamıyor.
Fakat milyarlarca insan, küresel ısınma arttıkça, bu tehlikeli eşikte yaşamaya maruz kalacak. Dünya her yarım derece ısındığında ölümcül sıcaklar farklı bölgelere yayılacak.
En savunmasız bölgeler ise klimaya erişimin az, nüfusun yoğun olduğu Batı Afrika ve Güney Asya.
Bugünün kavurucu yaz sıcakları muhtemelen gelecekteki standartlara göre makul karşılanacak.
