Toplum Çalışmaları Enstitüsü 'Büyük Ayrışma' kavramı üzerinden küresel gelir eşitsizliğinin günümüzdeki boyutlarını ele alarak Türkiye'nin bu konudaki konumunu değerlendirdi. Küresel gelir uçurumundaki makasın gittikçe açıldığını belirten TCE Analisti Uzunırmak 'İstikrarlı ve yüksek büyüme sağlanamadığı sürece Türkiye’nin üst gelir grubuna mensup toplumlarla arasındaki ekonomik fark açılarak devam edecektir' dedi.
Toplum Çalışmaları Enstitüsü Yönetim Kurulu Üyesi Yağmur Uzunırmak, küresel gelir eşitsizliğini tanımlamak için kullanılan "Büyük Ayrışma" (The Great Divergence) kavramını kapsamlı bir şekilde ele aldı. Batı Avrupa ve dünyanın geri kalanı arasındaki ekonomik farklılaşmayı açıklamak için kullanılan bu kavramın, günümüzde gelişmiş ekonomiler ve diğer ülkeler arasındaki gelir uçurumunu ifade ettiğini belirten Uzunırmak, küreselleşme sürecinin bu ayrışmayı nasıl etkilediğini analiz etti.
KÜRESEL GELİR ARTIŞI EŞİT DAĞILMADI
Uzunırmak’ın analizine göre, küresel kişi başına düşen Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH), 1960 yılında 450 Amerikan dolarıyken 2023 yılında 13.138 Amerikan dolarına yükseldi. Ancak bu büyüme, küresel ölçekte eşit bir refah artışı sağlamadı. Uzunırmak, küresel GSYİH ortalamasındaki bu artışın büyük ölçüde üst gelir grubundaki ülkelerdeki gelir artışından kaynaklandığını belirterek, “Dünya GSYİH’sindeki artışın büyük bir kısmı, üst gelir grubundaki ülkeler tarafından sağlanıyor. Bu durum, refah artışının adil bir şekilde dağılmadığını açıkça ortaya koyuyor” dedi.
TÜRKİYE'NİN KONUMU VE HEDEFLERİ
Uzunırmak, Türkiye’nin son yıllarda dünya ortalamasının üzerinde bir büyüme performansı gösterdiğini ancak üst gelir grubundaki ülkelerle arasındaki farkı kapatmak için daha yüksek ve istikrarlı büyüme oranlarına ihtiyaç duyduğunu ifade etti. Türkiye’nin mevcut büyüme oranlarının yeterli olmadığını vurgulayan Uzunırmak, “İstikrarlı ve yüksek büyüme sağlanamadığı sürece Türkiye’nin üst gelir grubundaki ülkelerle arasındaki ekonomik fark açılmaya devam edecektir” dedi.
Türkiye’nin bu farkı kapatabilmesi için teknoloji, eğitim, Ar-Ge ve inovasyona daha fazla yatırım yapması gerektiğini belirten Uzunırmak, şu önerilerde bulundu:
- Katma değerli üretim modeline geçiş,
- Toplumsal eşitsizlikleri azaltacak kapsayıcı büyüme stratejileri,
- Güçlü kurumsal yapıların oluşturulması,
- Rekabet gücünü artıracak yapısal reformlar.
KÜRESEL GELİR EŞİTSİZLİĞİ VE GELECEK PROJEKSİYONLARI
Analizde, küresel gelir eşitsizliğinin önümüzdeki yıllarda da devam edeceği öngörülüyor. Harvard Growth Lab’in 2031 yılına kadar olan tahminlerini değerlendiren Uzunırmak, gelişmiş ülkelerin daha adil bir ekonomik düzen için sorumluluk alması gerektiğini vurguladı. Gelişmekte olan ülkelerin ise kendi iç politikalarında yapısal reformlar yaparak sürdürülebilir büyüme modellerine yönelmesi gerektiğini ifade etti.
ADİL BİR DÜZEN İÇİN İŞ BİRLİĞİ ŞART
Uzunırmak, küresel eşitsizliğin azaltılması için hem uluslararası düzeyde iş birliği hem de ulusal düzeyde etkin politikaların gerekliliğine dikkat çekti. “Eğer bu adımlar atılmazsa, gelir uçurumu daha da derinleşecek ve bu durum küresel istikrarı tehdit edecektir” diyen Uzunırmak, gelişmiş ekonomilerin adil bir küresel düzen için liderlik etmesinin önemine işaret etti.
KÜRESELLEŞME VE AYRIŞMA
İkinci Dünya Savaşı sonrası hızlanan küreselleşme sürecinin başlangıçta ekonomik entegrasyonu artırmasına rağmen gelir dağılımı üzerindeki etkilerinin eşitsiz olduğunu belirten Uzunırmak, küreselleşmenin “Büyük Ayrışma” üzerindeki rolünün dikkatle incelenmesi gerektiğini ifade etti. “Gelir uçurumunu kapatmak için ülkeler, uzun vadeli ve sürdürülebilir politikalar üretmelidir” diye konuştu.
