Aliğa'da söküm için gelmesi beklenen asbest taşıyan São Paulo nükleer uçak gemisine yola çıktıktan bir gün sonra Brezilya Yüksek Mahkemesi'nin ihtiyati tedbir kararı koyduğu ve geminin Guanabara Körfezi'ne geri dönmesi için çağrı yaptığı belirtildi. Brezilya'nın günlük gazetelerinden The Globo News’in haberinde, mevcut uydu görüntülerine göre bu kararın henüz yerine getirilmediği ve São Paulo’nun Lagos Bölgesi yakınında olduğu bilgisi verildi.
Brezilya’dan Aliağa’ya getirilmesi planlanan, asbest taşıyan São Paulo nükleer uçak gemisi, 4 Ağustos tarihinde yola çıktı. Brezilya’nın günlük gazetelerinden The Globo News’in 5 Ağustos tarihli haberine göre, São Paulo'nun Brezilya kara sularını terk etmesine kısa bir süre kala, yüksek mahkemeden "Geri dön" kararı çıktı.
São Paulo/Foch Enstitüsü, ülkenin bugüne kadar sahip olduğu en büyük uçak gemisi olan São Paulo'nun Brezilya sularını terk ederek Avrupa'ya gitmesini engellemek için zamana karşı yarıştıklarını söyledi.
Açık artırma sonucu geçen yıl 10,5 milyon Brezilya realine (1,85 milyon dolara) satılan São Paulo gemisi, Brezilya’nın Guanabara Körfezi’nden 4 Ağustos 2022 Perşembe sabahı Alp Center römorkörüyle yüzdürülerek Türkiye’ye doğru yola çıkmıştı. İhaleye yapılan itiraz sonucunda geçen sene açılan dava kapsamında mahkeme, 4 Ağustos Perşembe günü öğleden sonra, geminin demirli olduğu Guanabara Körfezi'ne geri dönmesi için 'ihtiyati tedbir' kararı aldı.
Gemi hala Brezilya açıklarında karar henüz uygulanmadı
The Globo News’in haberinde, mevcut uydu görüntülerine göre bu kararın henüz yerine getirilmediği ve São Paulo’nun Lagos Bölgesi yakınında olduğu bilgisi verildi. Evrensel'den Ramis Sağlam'ın ktardığına göre haberde, São Paulo’nun Brezilya sınırını geçmeye yakın olduğu, bu durumu tersine çevirmenin zorlaştığı, geminin kuzeye doğru ilerlediği ve üç güne kadar Brezilya kara sularından ayrılacağı tahmin edilirken, rotasının değiştirilmesinin de söz konusu olabileceği ifade edildi.
São Paulo/Foch Enstitüsü, ihalenin yürütülmesinde itirazın reddi ve aşamaların tersine çevrilmesi gibi bir dizi usulsüzlük olduğunu iddia etmişti. Ayrıca geminin içinde tonlarca asbest bulunduğu ve gerekli çevre denetimlerinin yapılmadığı iddialar arasında yer aldı.
Asbestin bugün ne durumda olduğunu bilmediklerini belirten São Paulo/Foch Enstitüsü Müdürü Emerson Miura “Gemiye 2018'de yaptığım son ziyarette, malzeme hâlâ üstü kaplanmış halde oradaydı. Ancak bugün durumunu bilmiyoruz. Asbest kansere neden olabilen bir madde, taşınması büyük bir dikkatle yapılmalı. Asbestin 60'lı yıllarda gemilerde ısı yalıtkanı olarak yaygın bir şekilde kullanıldığını biliyoruz” dedi.
İlk tedbir kararına uyulmadı ikinci karar çıktı
São Paulo uçak gemisinin perşembe günü yüzdürülmesinin başlandığı haberiyle birlikte Federal Yargıç Wilney Magno de Azevedo, geminin 'Federal Başsavcılığı’nın (MPF) aksi yönde adli bir yetkilendirme alana kadar bulunduğu yerden ayrılmasının engellenmesi' için tedbir kararı aldı. Bu emre uyulmaması üzerine 5 Ağustos tarihinde Yüksek Mahkeme aynı yönde karar çıkardı.
'Gemide yüksek miktarda asbest var böyle gidemez'
Sök Denizcilik’in Brezilya’daki eski ortağı Cormack Denizcilik Ajansının avukatı Alex Christo Bahoz'a göre, bazı prosedürler göz ardı edildi. Bahoz, yerinde inceleme yapması gereken Brezilya Çevre ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı'nın (IBAMA), sadece Sök Denizcilik tarafından sağlanan ve gemideki asbest miktarını da içeren bilgilere dayanarak hazırlanan bir raporla ihracata izin verdiğini iddia etti.
Bahoz “Bu gemide aşırı miktarda asbest var. Ülkeyi bu şekilde terk edemez. Brezilya'nın da taraf olduğu, zehirli atıklarının ithalatına ilişkin düzenlemeleri içeren Basel Konvansiyonuna aykırı” dedi.
“50 kişi bir sene boyunca gemide çalıştı”
Türkiye’ye nakliyesini hazırlamak için yaklaşık 50 çalışanın bir sene boyunca uçak gemisinde, tehlikeli koşullar altında çalışmak zorunda kaldığını söyleyen Bahoz şunları söyledi:
“Asbest son derece kanserojen bir madde ve partiküller gemide, havada asılı durumda. Sadece bir bölmede bile 17 ton asbest bulunuyor. Comarck esas olarak bu konuda farklı düşünüyordu. Çünkü Sök Denizcilik asbesti bertaraf etmemişti. Sorulduğunda Brezilya Çevre ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı, maddenin Türkiye’ye varışta söküleceğini söyledi ki bu yasaya aykırı.
Uçak gemisinin bir diğer gereklilik olan radyasyon sertifikası da yine yerinde inceleme yapılmadan Türkiye’deki bir şirket tarafından sağlandı. Bu gemi 1960'lardan kalma ve nükleer testlere katılmış. Plakalar radyasyonu tutabilir. São Paulo'nun ikizi Clemenceau gemisi bile İskoçya’da söküldüğünde hâlâ radyoaktif olduğu anlaşılmıştı.”
