Seçim mitinglerinde ‘rabia’ işaretiyle en sert mesajların verildiği Mısır’la 8 yıl sonra başlatılan normalleşme adımlarının ardından bu kez Suud için benzer süreç devrede. Kaşıkçı vahşetiyle kopma noktasına gelen ipleri, ambargo ve okul kapatmalarıyla daha da geren Riyad’ın yaklaşımına rağmen Ankara, ilişkileri rehabilite etmek için yeni sayfa arayışında. Gelecek hafta Riyad’la temas gündemde.
Ankara’nın dış politika hamleleri Mısır’ın ardından Suudi Arabistan’la devam ediyor. Türkiye ile Ortadoğu ve Körfez’deki ihtilaflarda ayrı kamplarda yer almasıyla ayrışan Riyad’la ilişkiler, Cemal Kaşıkçı’nın İstanbul’da katledilmesiyle zirve noktasına ulaştı.
O dönemde Erdoğan “Birileri istemese de Kaşıkçı’nın hakkını arayacağız” vurgusu yaptı. Ancak Prens’i aklama mahkemesinin ardından Ankara’dan “Alınan karara saygılıyız” açıklaması geldi.
RİYAD VE MISIR’LA ‘YENİ BİR SAYFA’ ÇABASINDA BIDEN ETKİSİ
Gelinen noktada Biden döneminin de etkisiyle Riyad’la yeni süreç için imkanların değerlendirildiği belirtildi. Geçmişteki tavrıyla çelişme tablosuna rağmen Ankara’nın Suudilerle ‘yeni sayfa’ya olumlu baktığı kaydedildi.
Bu kapsamda Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’nun gelecek hafta bir ziyaret planladığı öne sürüldü. Üç yıl sonra ilk olacak temasta bölgesel ticaret ve enerji başlıklarında iş birliği adımları için nabız yoklanması bekleniyor.
ROTA YENİDEN KÖRFEZ
Kahire ile 8 yıl sonra yürütülen sil baştan süreç, iktidarın dış politika adımlarına karşı eleştirilere yol açtı. Benzer adımın Kaşıkçı cinayeti sonrası iplerin gerildiği Riyad’la da atılacağı belirtildi. Türk mallarına ambargo uygulayıp, Türk okullarına kilit vuran Suudi Arabistan’la önümüzdeki hafta görüşme planlanıyor.
Mısır’la 8 yıl sonra diplomatik temaslar yeniden başlarken, Amerikan merkezli Bloomberg, Türkiye’ye ilişkin dikkat çeken bir analiz hazırladı. Bloomberg ‘ABD Başkanı Biden’ın istediği şekilde Türkiye’nin Körfez ülkeleriyle ilişkileri resetlemek istediğini’ iddia etti.
“Türkiye, bölgesel ilişkileri resetlemenin bir parçası olarak Suudi Arabistan’la görüşmek istiyor” başlığının kullanıldığı yazıda “Türkiye, gelecek hafta Suudi Arabistan’a bir ziyaret planlayarak Arap dünyasındaki etkisini artırmak istiyor” denildi.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun gelecek hafta Riyad’a ziyarette bulunacağını belirtildi. Bu teması, 2 Ekim 2018’de Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın İstanbul’da öldürülmesinden bu yana Türkiye’den Suudi Arabistan’a gerçekleştirilen ilk üst düzey ziyaret olacak. 11 Mayıs’ta gerçekleşmesi planlanan ziyaretten önce Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Suudi Kralı Selman bin Abdülaziz 4 Mayıs’ta telefon görüşmesi yapmıştı.
Analizde Türkiye’nin Libya ile Suriye’deki gerilimi azaltmak, bölgesel ticarete ve enerji aramalarına zarar veren gerilime son vermek için Mısır, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri ile ilişkileri ‘sıfırlamaya çalıştığı’ ifade edildi.
Türkiye’nin Müslüman Kardeşlere destek verdiğine dikkat çeken Bloomberg, Riyad ve Abu Dabi’yi memnun etmek için Ankara’nın İhvan hareketine verdiği desteği kesip kesmeyeceğinin henüz bilinmediğini kaydetti.
Türkiye-Suudi Arabistan ilişkileri, gazeteci Kaşıkçı’nın 2 Ekim 2018’de İstanbul’daki Suudi Arabistan konsolosluğunda öldürülmesinin ardından gerilimli bir boyut kazandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan ‘Kaşıkçı’nın hakkını aramaya devam edeceğiz’ dedi, Türk yetkililer Suudi yargısının güvenilirliğine dair şüphelerini belirtip Suudi yetkilileri Türkiye’deki yargılama süreciyle iş birliği yapmaya çağırdı.
Bunun ardından Suudi Arabistan’da Türk mallarına karşı boykot başladı. Ayrıca Suudi Arabistan makamları, geçen ay ülkedeki 8 Türk okulunu 2020-2021 eğitim ve öğretim yılı sonunda kapatma kararı aldıklarını açıklamıştı.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Nisan ayında “Olumlu bir gündemle Suudi Arabistan ile ilişkileri düzeltmek için de yollar arayacağız” demişti. Kalın “Kaşıkçı ile ilgili davalar görüldü, bir karar alındı ve bu karara saygı duyuyoruz” ifadelerini kullanmıştı.
Öte yandan Reuters, 5-6 Mayıs’taki Kahire görüşmelerinde birçok konunun gündeme geldiği duyuruldu. Mısır’dan iki istihbarat kaynağı Reuters’a konuşarak iki ülke arasında Libya konusundaki sorunları gidermek amacıyla Libya’nın da katılacağı üçlü bir toplantı düzenlemek üzere Ankara’nın hazır olduğunu ifade ettiğini belirtti.
Türkiye’nin Müslüman Kardeşler liderlerini Mısır’a iade etmeyeceğini de belirttiğini de kaydedildi. Ankara, istikşafi nitelikteki görüşmelerin samimi havada ve kapsamlı içerikte gerçekleştirildiği ve iki ülkenin, istişarelerin bu turunun sonuçlarını değerlendirip müteakip adımları kararlaştıracağını duyurmuştu.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay da önceki gün Mısır’la başlayan normalleşme sürecini ilişkin “Mısır ve Türk toplumları arasındaki bağ hiçbir zaman kopmadı, zaten kopması da mümkün değil. Mısır Doğu Akdeniz komşumuz. Mısır ile akrabalık ilişkilerimiz de var ticari ilişkilerimiz de. Ticari ortaklıklarımız var. Siyasi ilişkiler inişli çıkışlı olabilir ama birlikte hareket ediyor olmak iki ülkenin de çıkarına” demişti.
Erdoğan ise Eylül 2019’da BM Genel Kurul toplantıları için gittiği New York’ta “Birileri istemese de gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın, Mısır Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin hakkını aramaya devam edeceğiz” açıklaması yapmıştı. Erdoğan, Trump’ın masasında Mısır’ın lideri Sisi’yi görünce salona girmemişti. Erdoğan, daha önce de Sisi için “Aynı masada oturmam” demişti. -KARAR
