İSİG: Yoksulluk ve güvencesizlik çocuk ölümlerini artırıyor: Son bir yılda en az 66 çocuk işçi hayatını kaybetti

SEMA KIZILARSLAN

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisi'nin MESEM’li (Merkezi Eğitim Merkezi) çocukların ölümü ve çalışma koşullarına dikkati çekmek için hazırlanan 2023 Eylül-2024 Ağustos eğitim öğretim yılında meydana gelen çocuk işçi ölümleri raporuna göre, son bir yılda en az 66 çocuk işçi hayatını kaybetti.

Ölümlerin çoğunun tarım sektöründe boğulma, sanayide ise makinaya sıkışma, patlama ve yanma gibi nedenlerle meydana geldi.

Son bir yılda tarım sektöründe 24 çocuk (20 işçi ve 4 çiftçi), sanayi sektöründe 17 çocuk, inşaat sektöründe 13 çocuk ve hizmet sektöründe 12 çocuk çalışırken hayatını kaybetti.

TARIM İŞÇİSİ ÇOCUKLAR ÖZELLİKLE SICAK HAVALARDA SERİNLEMEK İÇİN GİRDİKLERİ SU KANALLARINDA BOĞULARAK ÖLDÜ

Günde 10-12 saat ve gündüz 40-50 derece sıcaklıkta çalışan çocukların en temel sorunu barınma, okula gidememe, yeterli beslenememe ve temiz suya ulaşamama. Tarımda ölen çocukların neredeyse yarısı sıcak havada çalışmadan bunalıp girdiği su kanalında veya derede boğulma nedeniyle yaşamını yitirdi.

Çocuk işçiliği coğrafi olarak İstanbul-Kocaeli, Şanlıurfa-Gaziantep, Konya-Karaman-Aksaray ve Adana-Hatay-Antalya-Mersin bölgelerinde yoğunlaşıyor.

KARAR’a konuşan İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi'nin (İSİG) Ankara Temsilcisi Kansu Yıldırım, bu durumun bu durumun iktidarın büyüme stratejisi ile paralellik gösterdiğini belirtti.

BU YIL 5 GÖÇMEN ÇOCUK İŞÇİ HAYATINI KAYBETTİ

7 çocuk İstanbul’da; 5 çocuk Şanlıurfa’da; 4’er çocuk Adana, Kocaeli ve Konya’da; 3’er çocuk Ankara ve Kayseri’de; 2’şer çocuk Çorum, Gaziantep, Hatay, Malatya ve Manisa’da; 1’er çocuk Adıyaman, Aksaray, Antalya, Ardahan, Aydın, Balıkesir, Bartın, Batman, Bayburt, Bursa, Çanakkale, Diyarbakır, Düzce, Edirne, Elazığ, Isparta, Karaman, Kilis, Kütahya, Mersin, Muğla, Niğde, Ordu, Şırnak, Zonguldak ve Irak’ta çalışırken hayatını kaybetti.

Göçmen çocukların kayıtları tam olarak bilinmiyor ancak son 11 yılda göçmen çocuk işçilerin tüm çocuk işçi ölümlerindeki oranı yüzde 10-12 aralığındayken geçen yıl yüzde 8 (3 çocuk Suriyeli, 1 çocuk Iraklı, 1 çocuk Türkmenistanlı) olarak gerçekleşti.

ÖLEN TARIM İŞÇİSİ ÇOCUKLARIN ÇOĞU ŞANLIURFALI

Çocuk işçiliğin yasaklanması, çocuk işçi çalıştıranlara ağır cezalar verilmesi, eğitimin parasız hale getirilmesi, MESEM'lerin kapatılması ve mesleki eğitimin yeniden yapılandırılması gerektiğine dikkat çeken Yıldırım, yoksul çocukların ihtiyaçlarının devlet tarafından karşılanması gerektiğini söyledi:

“Türkiye’de çocuk olmak çok zor. Yoksulluk nedeniyle pek çok çocuk, erken yaşlardan itibaren işgücü piyasasında yerini alıyor ve hemen hepsi atipik dediğimiz istihdama tabi. Esnek ve güvencesiz çalışma ise hak kayıpları dışında iş cinayetlerine de davetiye çıkarıyor. Çocuk işçilik, çok katmanlı bir sorun.

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi olarak 2023 Eylül-2024 Ağustos eğitim-öğretim yılı için hazırladığımız rapora göre, en az 66 çocuk işçi çalışırken hayatını kaybetti. Son bir yılda tarım sektöründe 24 çocuk, sanayi sektöründe 17 çocuk, inşaat sektöründe 13 çocuk ve hizmet sektöründe 12 çocuk çalışırken hayatını kaybetti.

Oransal olarak baktığımızda, tüm çocuk işçi ölümlerinin yüzde 36’sı tarımda meydana geldi. Tarımda ölen çocukların 14’ü mevsimlik tarım işçisi, 6’sı çoban ve 4’ü çiftçiydi. Bu çocukların ölümünde en büyük neden olarak boğulmalar öne çıkıyor. Tarımda ölen çocukların neredeyse yarısı, sıcak havada çalışmadan bunalarak girdiği su kanalında veya derede boğulma nedeniyle hayatını kaybetti. Günde 10-12 saat ve gündüz 40-50 derece sıcaklıkta çalışan çocuk işçilerin en temel sorunları barınma, okula gidememe, yeterli beslenememe ve temiz suya ulaşamama olarak sıralanabilir.

Ucuz işgücü ordusunu büyütmenin ve patronlara ucuz işgücü temini için yürürlüğe konan MESEM, çocukları sömürmenin başlıca araçlarından birine dönüşmüş durumda. MESEM uygulamasının ana sonucu, sanayide çalışan çocukların sayısının artması. 9’u metal olmak üzere gıda, tekstil, ağaç, enerji ve taşımacılık işkollarında çalışan çocukların ana ölüm nedenleri ise, makineye sıkışma, patlama ve yanma. MESEM uygulamasının bir etkisi de inşaatlarda çalışan çocukların sayısının artması. Geçen yıl ölen çocukların yüzde 20’si inşaatlarda çalışıyordu. Yine bu çocukların yarıdan fazlası, inşaatlardaki en çok ölüm nedeni olan yüksekten düşerek hayatını kaybetti.

Çocuk iş cinayetlerinin coğrafi dağılımı, iktidarın rasyonel olmaktan çıkan “büyüme” stratejisiyle paralellik taşıyor. Çocuk işçiliğin yoğunlaştığı dört havzadan bahsedebiliriz. Birincisi İstanbul-Kocaeli, ikincisi Şanlıurfa-Gaziantep, üçüncüsü Konya-Karaman-Aksaray ve dördüncüsü ise Adana-Hatay-Antalya-Mersin. Yukarıda belirttiğimiz üzere, MESEM’ler ve Anadolu’da yaygınlaşan OSB gerçeği çocuk işçiliğin yoğunlaştığı alanlar. Yine tarımda en çok hayatını kaybeden çocuğun Şanlıurfa’da olduğunu ve çalışmaya gittiği yerde ölen tarım işçisi çocukların çoğunun Şanlıurfalı olduğunu belirtelim.

ÇOCUK İŞÇİLİK YASAKLANMALI, ÇOCUK İŞÇİ ÇALIŞTIRAN PATRONLARA EN AĞIR CEZALAR VERİLMELİ

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi olarak çocukların yaşamı ve geleceği bizim için her şeyin üzerinde. Taleplerimiz şunlardır: Çocuk işçilik yasaklanmalı, çocuk işçi çalıştıran patronlara en ağır cezalar verilmelidir. Eğitim tamamen parasız olmalı ve müfredat aklın ve bilimin ışığında yenilenmelidir. Tüm Türkiye çapında okullarda bir öğün yemek verilmeli ve yoksul çocukların ihtiyaçları devlet tarafından karşılanmalıdır. MESEM’ler bir eğitim-öğrenim işlevi görmemektedir. MESEM’li çocuklar, işi bedava ve ağır koşullarda çalıştırılarak öğrenmektedir. Bu anlamda MESEM’leri revize etmek imkansızdır. MESEM’ler kapatılmalı ve mesleki eğitim yeniden yapılandırılmalıdır. Beceri geliştirme programı adı altında hayata geçirilmeye çalışılan programlar iptal edilmelidir. Mesleki eğitim adı altındaki işçileştirme politikalarının 15 yaşın altına yayılması acilen engellenmelidir.”