Gümüşhane’de buzul çağından beri varlığını koruyan 12 bin yıllık Dipsiz Göl, Müze Müdürlüğü’nün izniyle defineciler tarafından kurutulup kazıldı. Doğa harikası göl ardından toprakla doldurularak bir de üzerinden yol geçirildi. İş işten geçtikten sonra harekete geçen Kültür Bakanlığı ile Valilik define izni veren yetkilileri açığa aldı. Ancak uzmanlar gölün hiç bir zaman eski haline gelemeyeceğini belirtiyor.
Gümüşhane’nin merkeze bağlı Dumanlı köyü sınırlarındaki Taşköprü Yaylası’nda Buzul Çağı’ndan kalma 12 bin yıllık Dipsiz Göl’de define kazısı için olumlu görüş bildiren kültür varlıkları koruma kurulu, çevre ve şehircilik ile arkeolog ve müze müdürlüğü görevlileri, haklarında bakanlık ve valilik tarafından başlatılan çifte soruşturma kapsamında açığa alındı. Deniz seviyesinden 2 bin 140 metre yükseklikte olan, manzarasıyla ilgi çeken gölde ‘define’ söylentisi üzerine ismi açıklanmayan 2 kişi, kazı için başvuruda bulundu. Trabzon Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu ve Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün olumlu görüşleri üzerine Gümüşhane Müze Müdürlüğünce ilgili kişilere define arama ruhsatı verildi. Gümüşhane Valiliği ile Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün onayı ile 6 Kasım’da jandarma yetkililerinin eşlik ettiği kazıda suyu tahliye edilen göl alanı, iş makineleri ile kazıldı.
Bütün tepkilere rağmen Dipsiz Göl’de, yasal izinle yapılan kazıda sonuca ulaşılamazken, iddiaya göre, bölgede bir dönem kalan Roma İmparatorluğu’nun Anadolu’daki 4 büyük lejyonu arasında gösterilen, 15’inci Apollinaris lejyonunun var olduğuna inanılan hazinesinin arandığı öğrenildi. Dipsiz Göl’de, 4 gün süren kazı define çıkmayınca sonlandırıldı.
Kaynağı ve akarı olmayan, Buzul Çağı’ndan kalma, 12 bin yıllık krater Dipsiz Göl’de tamamlanan kazı çalışmalarının ardından ekipler, alandan ayrıldı. Gümüşhane valiliği de göl alanının eski haline getirildiğini açıkladı. Ancak, Dipsiz Göl alanının toprakla doldurularak, kapatıldığı görüldü. Yol seviyesi ile birleştirilen göl alanına ise bir de su akarı için plastik boru koyuldu. Su kalmayan göl alanı, taş ve toprak yığını haline döndü.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, Dipsiz Göl’de gerçekleştirilen kazı çalışmalarının, gölün kurumasına neden olduğunu ve ilgililerin haklarında başlatılan soruşturma kapsamında görevden uzaklaştırıldığını duyurdu. Gümüşhane Valiliği de kazı için uygunluk raporu veren ilgililer hakkında ayrıca soruşturma başlatıldığını açıkladı. Valilik define izninin Trabzon Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Müdürlüğü ve Gümüşhane Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünce verildiği, kazı yapılması talep edilen alanın ise doğal ve tarihi sit alanları dışında olduğu belirtildi.
Bu arada Tarım ve Orman Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ile Gümüşhane Valiliği Özel İdare Genel Sekreterliği ekipleri toprak doldurulan Dipsiz Göl’ü eski haline getirilmek için çalışma başlattı. Göl alanında incelemelerde bulunan ekipler, ölçüm yaptı yüzey alanının çapını belirledi. Göl alanına dökülen dayanıksız toprağın çıkarılarak, yerine suya dayanıklı kireçli ve killi toprak döküleceği ardından ise suyla doldurulacağı öğrenildi.
Ancak uzmanlar gölün eski haline getirilmesinin imkansız olduğunu belirtiyor. Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) eski öğretim üyesi Jeoloji Mühendisi Osman Bektaş “Yer üzerinde nasıl dereler varsa ve onların bir yolu varsa yer altında da aynı şekilde yer altı dereleri vardır. İşte o derelerin akış yolu çoğu zaman bu tür göller olur. O dereler zarar görmüş ise eğer geçmiş olsun. Kazı sırasında gölün doğal yapısı muhtemelen bozulmuştur. Çünkü bilinçli bir kazı yapılmamış. Orası sonuçta öyle ya da böyle bir şekilde dengede idi. Gelen su ile buharlaşan su arasında bir denge vardı. Gölün beslenme yolları kapandıysa eğer doldurduktan sonra o su kaçar gider” dedi.
12 BİN YILDA OLUŞAN GÖL ESKİ HALİNE GELEMEZ
Dipsiz Göl’ün kurutulmasına Rize Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği öğretim üyesi Prof. Dr. Raif Kandemir de tepki gösterdi. Define araması sırasında suyu boşaltılan gölün son buzul döneminde oluştuğunu ve en az 12 bin yaşında olduğunu belirten Kandemir “Buzul göller, dünyadaki en temiz sulardır ve küresel ısınmanın konuşulduğu şu günlerde gelecek kuşakların belki de ihtiyaç duyacağı böyle bir kaynak fütursuzca yok edildi. 12 bin yılda oluşan bu gölü nasıl olacak da siz doldurarak eski haline getireceksiniz? 12 bin yıllık bir değer ve ekosistem göz göre göre yok edilmiştir” dedi.
