Türkiye’yi yasa boğan büyük yıkımın ‘temelinden’ imar afları çıktı. 2018 seçimleri öncesinde büyük bir reklam kampanyasıyla duyurulan ‘imar barışı’ genelgesinde ‘Yapının depreme dayanıklılığı hususu malikin sorumluluğundadır’ ifadesi her şeyi anlatıyordu. Tabut evlere oy uğruna göz göre göre izin verilmişti.
Afet bölgelerinde yerle bir olan binalar çürük yapı tehlikesini kahreden acıyla bir kez daha gözler önüne serdi. Zincirleme hataların ana unsurlarından biri de imar afları oldu. Gelecek Partili Serkan Özcan "İmar barışıyla ancak konutları insanların mezarı haline getirirsiniz" tepkisini gösterdi. 'İmar barışı cinayettir' paylaşımları yapıldı. Beş yıl önce 'müjde' diye duyurulan imar barışına ilişkin genelgede yer alan ifadeler ise dikkat çekti.
Çevre Bakanlığı'nın 'Yapı Kayıt Belgesi Verilmesine İlişkin Usul ve Esaslar' başlıklı düzenlemesinin 9'uncu maddesinde 'Yapının depreme dayanıklılığı malikinin sorumluluğundadır' ifadesi kullanıldı. 'Devlet evlerin dayanıklı olmadığını bile bile bu onayı nasıl verir' tepkileri yükseldi. 10 ilde yaklaşık 294 bin yapıya kayıt belgesi verildiği kaydedilirken hâlâ Meclis'te bulunan yeni imar paketi için 'Hemen geri çekilsin' çağrıları yapıldı.
'İMAR BARIŞIYLA SIKINTILARI ÇÖZDÜK'
Erdoğan dört yıl önce yine seçime gidilirken en büyük yıkımın olduğu üç ildeki mitinglerde af müjdesi verdi. 2018 tarihli imar barışını öven Erdoğan "Maraş'ta 144 bin, Malatya'da 88 bin, Hatay'da 205 bin vatandaşımızın sorununu çözdük" dedi.
Kahramanmaraş merkezli 10 ili etkileyen depremler, Türkiye’deki binaların durumu ve imar affı uygulamalarını yeniden tartışma konusu haline getirdi. Tek parti döneminden koalisyonlara Cumhuriyet tarihinde birçok hükümetin uyguladığı düzenlemenin şu ana dek 20 kez gerçekleştiği belirtiliyor. Bu sayının 18 ya da 22 olduğunu savunanlar da bulunuyor. AK Parti’nin 8 kez uyguladığı ve son olarak ‘af’ ifadesini ‘barış’ olarak değiştirdiği düzenleme 2018’deki Cumhurbaşkanlığı seçimlerinden yaklaşık 1.5 ay önce hayata geçti. 18 Mayıs 2018’de yürürlüğe giren düzenlemede 10 milyona yakın başvuru alındı, afla birlikte 26 milyar lira para toplandı. Depremin yıktığı 10 ilde yaklaşık 294 bin binaya yapı kayıt belgesi verildi.
DEVLETİN ŞEFKAT ELİ
2018’deki imar barışı reklamı felaket sonrası sosyal medyada yeniden gündem oldu. İmar affı reklam filminde oyuncu Hasan Kaçan yer almıştı. Reklamda “İmar affı nedir?” diye soruluyor. Yanıt olarak “Devletten vatandaşa uzanan şefkat eli” cevabı veriliyor. “Çözüm yarışı, imar barışı” sloganıyla yayımlanan reklam filmi, “Devlet vatandaşıyla helalleşiyor” sözleriyle bitiyor.
İmara aykırı, ruhsatsız veya ruhsat eklerine aykırı olan yapıların kayıt altına alınmasıyla bu binalara yasallık kazandırmak amaçlanmıştı. İmar Barışı kapsamına 31 Aralık 2017 tarihinden önce ruhsatsız veya ruhsat eklerine aykırı yapılmış kırsal ve kentsel alanlardaki tüm yapılar alındı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 2018’deki açıklamasında imar barışıyla Yapı Kayıt Belgesi alan binalar için yıkılma endişesinin son bulacağı savunuldu. Deprem açısından yapılarda alınması gereken tedbirlerin kat maliklerine düştüğü belirtildi.
Bakanlık genelgesinin 9. maddesinde “Yapı Kayıt Belgesi düzenlenen yapıların yenilenmesi durumunda yürürlükte olan imar mevzuatı hükümleri uygulanır. Yapının depreme dayanıklılığı ve yapının fen ve sanat norm ve standartlarına aykırılığı hususu yapı malikinin sorumluluğundadır” denildi. Bakanlığın 2018’de yayımladığı kitapçığa göre Türkiye’de imara aykırı yapılar %50’nin üzerinde. Bu da yaklaşık 13 milyon binaya denk geliyor.
YENİ TEKLİF HÂLÂ MECLİS’TE
Öte yandan önceki gün deprem bölgesine giden ve “Büyük acı yaşıyoruz” diyen BBP Genel Başkanı Mustafa Destici, 4 ay önce verdiği imar affı teklifinin geri çekilmesi çağrıları yapıldı.
Destici, 11 Ekim 2022’de İmar Yasası’nda değişiklik yapılması hakkında verdiği yasa teklifinde “Teklif ile; ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapıların kayıt altına alınması ve imar barışının sağlanması amacıyla ‘Yapı Kayıt Belgesi’ başvuruları için belirlenmiş sürelerin uzatılması ve daha önce bu sürelerden kaynaklı belgeleri iptal edilenler hakkında tesis edilen idari işlemlerin ve para cezalarının iptal edilmesi amaçlanmaktadır” ifadelerine yer vermişti.
Nilüfer Belediye Başkanı Turgay Erdem, Destici’nin imar affını gündeme getirmesinin ardından kaçak yapılarda artış olduğuna dikkat çekmişti.
‘ASRIN FELAKETİ’ Mİ ‘ASRIN İHMALİ’ Mİ
CHP Merkez Yönetim Kurulu depremlerin büyük yıkıma yol açtığı Hatay’da toplantı. Burada konuşan İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu “Kentleşme adına bir kırılma anı yaşamış durumdayız. Açıkçası, bunun adı ‘asrın felaketi’ mi ya da ‘asrın ihmali’ mi? Bunu elbette sorgulayacağız ve bu konuda konuşacaklarımız var, mutlaka konuşacağız. Türkiye’nin önünde önemli bir süreç söz konusu. Aklın ve bilimin ışığında milletimize sağlam ve sağlıklı bir geleceği hazırlamak sorumluluğundayız” dedi.
MİLLET ENKAZI OMUZ OMUZA KALDIRIYOR
Yüzyılın afetinde can kaybı 29 bini aştı. Arama kurtarma ekiplerinin 7/24 çabası sürerken 7’nci günde de çadır, su ve tuvalet ihtiyacına dönük talepler geldi. Köylere ulaşılmasında güçlükler yaşandığı dile getirildi. 7’den 70’e insanlık yarışı ise devam ediyor. Ankara’da yardım mağazasına dönüştürülen spor salonlarına malzeme yağdı. İzmir Atatürk Lisesi öğrencileri çadır içinde de kullanılabilen portatif soba tasarladı. Ağrı halk eğitim merkezlerinde kurs gören kadınlar kışlık giysi dokudu.
