Cumhurbaşkanı’nın kararnameyle Merkez Bankası Başkanı ve rektör gibi üst düzey atama yapma yetkisini Anayasa Mahkemesi iptal etti. AYM’nin sürpriz kararı son günlerde gündeme gelen reform girişimlerinin parçası ve özellikle yabancı sermayenin önündeki engelleri kaldırma hamlesi olarak yorumlandı.
‘CUMHURBAŞKANI REKTÖR ATAYAMAZ MB BAŞKANINI DEĞİŞTİREMEZ’
Anayasa Mahkemesi’nin, CHP’nin 703 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin (KHK) bazı maddelerinin iptali talebiyle açtığı davaya ilişkin gerekçeli kararı Resmi Gazete’de yayımlandı. Üniversite rektörlerinin Cumhurbaşkanı’nca atanmasına ilişkin düzenleme iptal edildi. Rektör atamalarının KHK ile yapılamayacağını kaydeden mahkeme, yeni düzenleme için bir yıl süre tanıdı. Cumhurbaşkanı’nın görev süresi dolmadan MB Başkanı’nı değiştirme yetkisi de iptal edildi.
EFKAN ALA ‘AK PARTİ İKİNCİ REFORM DALGASINA HAZIRLANIYOR’ DEDİ
Kritik kararların ardından Efkan Ala’nın “AK Parti ikinci bir reform dalgasına hazırlanıyor” sözleri işaret edildi. Yıllardır bütçedeki kara deliklerin sebebi olarak gösterilen kamu ihale kanununa dönük Hazine Bakanlığı çalışmasının ve Ruhban Okulu’nun açılışına dönük adımın da ‘reform’ kapsamında atıldığı görüşü dile getirildi. Sürpriz gelişmede, uluslararası kredi kuruluşlarının sıklıkla gündeme getirdiği hukuk reformu ve yapısal reform ihtiyacının etkisine de vurgu yapıldı.
ÖZEL: DEVLETİ SAKATLAYAN TÜM HUKUKSUZLUKLARA YARGI ‘DUR’ DEDİ
"Bu hükümet KHK ile devleti baştan aşağı dizayn etti. İğneden ipliğe inceleyip AYM’ye başvurduk. Bakanlar atandı, yeni işler yapıldı mahkeme 6 yıl sonra devlette yaptıkları her şeyi iptal etti.
Memleketin nasıl bir hukuksuzlukla yönetildiği, bu sistemin kökten hukuksuz olduğu gözler önüne serildi.
Bu kararla devletin kolonları kesik, temeli kumdandır. Devletin sakatlanmasının nedeni ise AK Parti ile MHP’nin anayasa tanımazlığıdır."
AYM’DEN CUMHURBAŞKANI’ YETKİLERİNİ SINIRLAYAN KRİTİK KARAR
REKTÖR ATAYAMAZ, MB BAŞKANINI SÜRESİNDEN ÖNCE GÖREVDEN ALAMAZ
Anayasa Mahkemesi, aldığı kararla Cumhurbaşkanı’nın yetkilerini iki alanda sınırladı. AYM, üniversite rektörlerinin Cumhurbaşkanı tarafından atanmasını anayasaya aykırı buldu. Yüksek Mahkeme ayrıca Cumhurbaşkanı’nın Merkez Bankası Başkanı’nı süresinden önce değiştirme yetkisini de iptal etti. Karar, ekonomik yönetim ve TCMB’nin bağımsızlığı açısından kritik önem taşıyor.
Anayasa Mahkemesi (AYM), 703 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin (KHK) bazı maddelerin iptali yönünde karar verdi. CHP’nin AYM’ye yaptığı başvuru sonucunda AYM’nin aldığı kararda verilen gerekçede rektör atamalarında YÖK’ün aday gösterme yetkisinin yanı sıra rektör olarak atanabilmek için öngörülen profesör olarak en az üç yıl görev yapmış olma şartının da kaldırıldığı hatırlatıldı. Gerekçede rektör atama konusundaki yetkinin sadece Cumhurbaşkanı’na verildiği ve rektör olarak atanmak için herhangi bir nitelik aranmadığı, bu durumda yöneticisi doğrudan Cumhurbaşkanı tarafından atanan üniversitenin özerkliğinden söz edilemeyeceği belirtildi. AYM’nin kararında söz konusu KHK’nin Anayasa’ya aykırılık sorunu bulunduğu ifade edildi. Anayasa Mahkemesi, rektörlerin Cumhurbaşkanı tarafından atanmasının anayasaya aykırı olduğuna hükmetti. AYM, üniversite rektörlerinin Cumhurbaşkanı tarafından atanmasına ilişkin KHK ve yasa hükmünü iptal etti. Gerekçede, rektör atama konusundaki yetkinin sadece Cumhurbaşkanı’na verildiği ve rektör olarak atanmak için herhangi bir nitelik aranmadığı, bu durumda yöneticisi doğrudan Cumhurbaşkanı tarafından atanan üniversitenin özerkliğinden söz edilemeyeceği belirtildi.
AYM Cumhurbaşkanı’nın TCMB başkanını süresinden önce değiştirme yetkisini de iptal etti. AYM’nin Esas Sayısı: 2018/117; Karar Sayısı: 2023/212; Karar Tarihi: 7/12/2023 tarihli ve R.G. Tarih – Sayı : 4/6/2024 - 32566 Resmi Gazetede yayınlanan kararında şöyle diyor: “37. 151. maddesinin; a. (h) bendiyle 14/1/1970 tarihli ve 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu’nun 25. maddesinin birinci fıkrasının yürürlükten kaldırılmasının Anayasa’nın mülga 91. maddesi yönünden Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline oybirliğiylle, b. (j) bendiyle 1211 sayılı Kanun’un 29. maddesinin ikinci cümlesinde yer alan “…ve meslekleri ile ilgili olarak en az on yıl çalışmış…” ve “…Başkan (Guvernör) ın önerisi üzerine müşterek kararla beş yıl süre ile…” ibarelerinin madde metninden çıkarılmalarının ve üçüncü cümlesinin yürürlükten kaldırılmasının Anayasa’nın mülga 91. maddesi yönünden Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline oybirliğiyle.”
İlk olarak 6 Temmuz 2019’da Cumhurbaşkanı Erdoğan, TCMB Başkanı Murat Çetinkaya’yı görevden alarak yerine Murat Uysal’ı atamıştı. Bu süreç günümüze kadar benzer şekilde devam etmişti. Bu karar, Türkiye’nin ekonomik yönetimi ve TCMB’nin bağımsızlığı açısından büyük önem taşıyor. Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararının detayları ve gerekçeleri, hukuki tartışmalara yol açabilir ve ekonomi politikalarında değişikliklere neden olabilir.
ÖZEL: HUKUK DEVLETİ İSE ANAYASAYA UYACAĞIZ
CHP Genel Başkanı Özgür Özel, partisinin grup toplantısında konuştu. Özel, konuşmasında AYM'nin kararlarına değindi:
"Elimde dün akşam yayınlanan bir Anayasa Mahkemesi kararı var. AYM kararları ve anayasa herkesin dilinde bugünlerde. Ben de yemin ederken anayasaya göre ediyorum, Sayın Erdoğan da öyle. AYM Başkanı da ona göre yemin ediyor, yetki kullanıyor. Burası hukuk devleti ise anayasaya uyacağız. Bakın; Adalet Bakan Yardımcısı’nın HSK’da doğal üye olmasına, rektörlerin Cumhurbaşkanı tarafından atanmasına, TRT’ye bedelsiz taşınmazların devredilmesine, TRT’nin özel şirket kurmasına, Kamu İhale Kanunu’nda istisna tutulmasına, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın atanması gibi düzenlemelerin tamamını iptal etti. Devlette yaptıkları her şeyi iptal etti, her şeyi. Bir yıl da zaman verdi. Dün akşam itibariyle, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kolonları kesiktir, kirişleri kırıktır, temeli kumdandır. Devleti sakatlamışlardır. Bu devletin bu hale getirilmesinde AK Parti ile MHP’nin anayasa tanımazlığı sebeptir. Bunu söylemeye devam edeceğiz."
