Küresel risklerden en fazla etkilenen para birimlerinden biri TL oldu. Son bir haftalık dönemde TL yüzde 4,29 değer kaybetti. ‘Kur’a göre pozisyon alan yerlinin yabancı para mevduatı 29,3 milyar dolar artarken, TL’de 9,2 milyarda kaldı.
HAMİDE HANGÜL / İSTANBUL
ABD Merkez Bankası (Fed) tutanakları, Katar krizi ve Jeopolitik risklerden en fazla etkilenen para birimi Türk Lirası oldu. Son bir haftalık dönemde Brezilya Reali yüzde 0,21, Macar Forniti yüzde 1,85 erimesine karşın, TL’de kayıplar yüzde 4,29’u buldu. Dolarda ise kazanç yüzde 0,5 olarak gerçekleşti. Bu durum mudilerin bankalardaki tasarruf tercihlerine de yansıdı. Kur hareketlerine göre pozisyon alan vatandaşların, bankalardaki yabancı para mevduatları yıl başından bu yana 29,3 milyar dolar arttı. Buna karşın, TL mevduatlardaki yükseliş sadece 9,2 milyar dolarda kaldı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerinden derlenen bilgilere göre, bu yıl ocak ayının ilk haftasında 170,7 milyar dolar olan yabancı para mevduatlar, 30 Haziran itibariyle 199.9 milyar dolara ulaştı. Söz konusu altı aylık dönemde artış 29,3 milyar dolar oldu.
Aynı dönemde, bankalardaki TL cinsi mevduatlar 836,7 milyar liradan 870,3 milyar liraya yükseldi. Ancak buradaki yükseliş, dolar mevduatına gösterilen ilginin gerisinde kaldı. Sadece 9.3 milyar dolar arttı. Söz konusu TL tasarrufların 819.3 milyar lirası mevduat bankaları, 51 milyarı da katılım bankalarına yatırıldı. Yabancı parada toplam 199,9 milyar dolara ulaşan döviz birikimi için mevduat bankalarında 187,7 milyar dolar, katılım bankalarında 12,2 milyar dolarlık hesap açıldı. Döviz cinslerine göre incelendiğinde, birikimlerde en fazla doların tercih edildiği görüldü. Gerçek kişilerin mevduat bankalarındaki dolar hesabı 61 milyar dolar oldu. Bunu, 27.4 milyar dolarla, dolar karşılığı euro, 2 milyar dolar da yine dolar karşılığı diğer para birimleri oluşturdu. Kıymetli maden depo hesaplarının dolar karşılığı tutarı 4.9 milyar dolar olarak gerçekleşti.
EURO’DA DEĞER KAZANCI YÜZDE 6,15
Yılbaşından bu yana dolarda düşüş görülmesine karşın, aynı dönemde Euro’nun çok fazla düşüş göstermediği belirlendi. Dün Euro, 4,14’de çıkarak 4,17 zirvesine çok yaklaşırken, TL karşısında yeni bir rekor kırmanın eşiğine geldi. Son 8 gün önce sepet fiyatı 3,70 lirayı görürken, dün 3,89 oldu. Böylelikle dolar, yüzde 4,29 yükselmesine karşın, döviz sepetinde yükseliş yüzde 5,14 olarak gerçekleşti. Çünkü söz konusu dönemde, asıl Euro’da değer kazancı gözlendi. Euro, TL karşısında 3,90 liradan 4,14 liraya çıkarak yüzde 6,15 değer kazandı.
Dolar bir haftada yüzde 4,2 kazançlı
Son 8 iş günden dolar 3,490 liradan 3,6398 liraya yükseldi.
Buna karşılık Rus Rublesi 58,15’den 60,42 seviyesine çıktı.
Brezilya Reali 3,296dan 3,289’a doğru bir düşüş sergiledi.
Meksika Pesosu 64,10’dan 64,87’ye doğru yükseliş gösterdi
Şili Pesosu, söz konusu dönemde 659,00’dan 666,00’ye çıktı.
Endonezya Rupisi, son 8 günde 13.30’den 13.429 a taşındı.
Euroya dahil olmayan Avrupalı paralarda da dolara karşı düşüş sınırlı oldu.
Macar Forinti 276,69 dan 271,57 ye gerileyerek sadece yüzde 1,85 eridi.
Polonya Zlotyu ise 3,766’dan 3,7210’a geriledi ve düşüşü 1,19’la sınırlandı.
Değer kaybında TL ile yarışan tek para birimi Güney Afrika Randı oldu.
Merkez Bankası’nın kamulaştırılacağı haberi yayılan Güney Afrika’nın para birimi, 8 gün önce dolar karşısında en düşük 12,80’i görmüştü. Dün ise 13,49’dan işlem gördü.
Güney Afrika Randı da yüzde 5,39 değer kaybı yaşadı.
VATANDAŞIN 640 MİLYARI VADELİ HESAPTA
Türk bankalarındaki TL mevduatların dağılımına bakıldığında, tasarrufların en fazla mevduat bankalarında biriktiği gözlendi. Böylelikle toplam 870,3 milyar liralık paranın 819,3 milyar liralık kısmı mevduat bankalarına yatırıldı. Bu tutarın 802,2 milyarlık kısmı yurtiçi yerleşik kişilerden geldi. Bu rakamın 162,1 milyar lirası vadesiz, 640,1 milyar lirası da vadeli hesaba yatırıldı. Yurt dışı yerleşiklerin ise Türk mevduat bankalarında açtırdığı hesaplar 16,9 milyar liraya ulaştı. Katılım bankaları 51 milyarlık fon toplarken, bu fonların 775,1 milyonluk kısmı yurt dışı yerleşiklerden kaynaklandı. Mevduat bankalarında tüzel kişilerin dolar hesabı 58.6 milyar dolar oldu. Bu birikimin 37 milyar dolarını dolar, 20.4 milyar dolarını, dolar karşılığı euro oluşturdu.
AP KARARINA 3 KURUŞLUK TEPKİ
Dolar ve Euro’da son bir haftada yaşanan iyimser hava yerini bozulmalara bıraktı. Avrupa Parlamentosu’nun (AP), Türkiye kararı öncesinde 3,61 seviyelerinde olan dolar, karar sonrasında 3,6345’e dalgalandı. Kur, yılbaşından bu yana yaşadığı düşüş trendiyle birlikte haziran ayının ortalarında 3,50’nin altını görmüştü. Bu seviyelerden sonra yaşanan hareketlilik yerini FED ve AP kararı sonrasında yüksek tansiyona bırakmış oldu. Dolar kuru, son üç günde 3,51-3,52 bandından 3,64 liraya kadar çıkarken, euro ise tüm zamanların yüksek seviyelerini gördü ve 4,14’ün üzerine tırmandı. Lirayı, küresel piyasalardaki gelişmelerin yanında, bölgesel jeopolitik risklerin de etkilediğine dikkat çeken piyasa analistleri, özellikle Suriye ve Katar’a ilişkin gelişmelerin Türkiye’nin bölgeye yakınlığı nedeniyle lira üzerinde satış baskısını ağırlaştırdığına dikkat çekiyor. Kapital FX Araştırma Müdür Yardımcısı Enver Erkan, gelişmiş ülke bankalarının sıkılaşma sinyali vermesi, FED tutanakları ve küresel düzeyde Kuzey Kore endişelerinin hakim olmasının etkisiyle dolar kurunda yukarı yönlü bir hareketlenme olduğunu söyledi. Böylelikle gelişmekte olan ülkelerdeki değer kazancı kaynaklı satışların artış gösterdiğini söyleyen Erkan, bu durumun dolara karşı para birimlerinde değer kayıplarını beraberinde getirdiğini söyledi. Enver Erkan, “7-8 kuruşluk aşırı bir hareket oldu. Fakat, bizde halen fonlamanın sıkı ve yüzde 12 olduğu bir ortamda para biriminin bu kadar değer kaybetmesi aşırı bir durum” dedi. Öte yandan Erkan, AP kararı sonrasında, 3,62’lere gerileyen doların yeniden hareketlendiğine işaret ederek, “Ancak, 3,64’ün üzerinde kuvvetli direnç yok. ABD’den gelen veriler, AP kararının yükselişini biraz frenledi” diye konuştu.
VATANDAŞTAN 'KUR' POZİYONU
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından Haftalık Para ve Banka İstatistikleri yayımlandı. Buna göre, bankacılık sektöründeki toplam mevduatta (bankalar arası dahil) 30 Haziran ile biten haftada 9 milyar 359 milyon 756 bin liralık azalış kaydedildi. Söz konusu haftada 1 trilyon 602 milyar 721 milyon 368 bin liraya gerileyen bankacılık sektörü toplam mevduatı, bir önceki haftaya göre yüzde 0,58 azaldı. Aynı dönemde bankalardaki TL cinsi mevduat yüzde 0,29 azalışla 870 milyar 236 milyon 97 bin liraya gerilerken, yabancı para (YP) cinsinden mevduat da yüzde 0,67 düşüşle 640 milyar 521 milyon 500 bin lira oldu. Yıllık bazda bakıldığında 30 Haziran ile biten haftada bankalardaki TL cinsi mevduatta yüzde 15,46 ve yabancı para mevduatta yüzde 28,07 artış kaydedildi. Söz konusu dönemde, yurt içi yerleşiklerin mevduat bankalarındaki toplam TL mevduatı yüzde 0,34 düşüşle 802 milyar 237 milyon 225 bin lira oldu. Yurt içi yerleşiklerin mevduat bankalarındaki toplam YP mevduatı da bir haftada yüzde 0,82 azalarak 539 milyar 826 milyon 482 bin liraya geriledi.
