Artık her sabah yeni bir zamla uyanıyoruz. Dün de doğalgaza yüzde 30, elektriğe yüzde 15 tutarında bir zam daha geldi. Mutfağı saran yangın depoyu da tutuşturdu. Bir litre benzin 25 lirayı aştı. Günlük rutin haline gelen fiyat artışları karşısında geçim sınavı veren milyonlar ‘Bu gidiş nereye kadar devam edecek’ diye feryat ediyor.
Bir yandan kurdaki artışla cebindeki parası eriyen vatandaş öte yandan arkası kesilmeyen zamlarla zor durumda. Akaryakıta son gelen zamların ardından benzinde 1.22, motorinde 1.49 kuruşluk artış daha yapıldı. Son düzenlemeyle motorin 25, benzin 26 lirayı aşacak. Benzinde kontak kapattıran zamlar bir yılda yüzde 240’ı buldu. Konutlarda kullanılan doğalgazın birim fiyatında da yüzde 30 artış oldu.
CANAVAR DURMUYOR İSTANBUL’UN ENFLASYONU 24 YILIN ZİRVESİNDE
Aynı günde gelen zam serisinin son ayağını elektrik oluşturdu. Mesken abonelerinin tarifesi yüzde 15 yükseldi. Zamlarla birlikte İstanbul enflasyonunun 24 yılın zirvesine çıkmasıyla vatandaş hayat pahalılığı karşısında biraz daha ezildi. Ekonomistler izlenen politikalara dikkat çekti: Zamlarla enflasyonu düşürmeyi deniyoruz. Üç haneye doğru gidiyoruz. Kur korumasına, garantili projelere bakınca artışların sebebi anlaşılıyor.
HAZİRAN AYINA YİNE ZAMLA UYANDIK
TL’deki sert düşüş, yüksek kur ve enflasyon zamları da beraberinde getirdi. Mutfaktaki yangına benzin döken haziran ayının ilk gününde faturalar yine vatandaşa kabardı. Dün alınan kararla birlikte mesken abonelerinin tarifesi yüzde 15 yükseldi. Konutlarda kullanılan doğalgazın birim fiyatında ise yüzde 30 artış oldu. Ayrıca akaryakıta da üst üste 2 zam geldi. Bugün yapılan fiyat artışıyla birlikte motorin 25 lirayı benzin ise 26 lirayı geçti.
Türkiye’de geçim koşulları her geçen gün daha zor olurken, zamların ardı arkası kesilmemeye başladı. Vatandaşlar artık boğazdan bile kesmeye başlarken, yüksek enflasyon kronik bir sorun haline geldi. Artan kurla birlikte TL’deki değer kaybı, enerjideki dışa bağımlılıkla birleşince bunun altında ezilen yine vatandaş oluyor. Benzinin litre fiyatı 25 lirayı aşarken, mutfaktaki yangına bir de elektrik ve doğalgaz zammı eklendi. Faturalardan şikayet eden tüketici her ayı ayrı bir zamla şok olurken, şimdi de elektrik ve doğalgaza zam yapıldı. Aynı zamanda artan petrol ve dolarla birlikte akaryakıtta da yeni bir zam furyası kapıda. Son 6 aylık süreçte konutlarda doğalgaz yüzde 120, elektrik yüzde 151 oranında arttı. Akaryakıt fiyatları da yılbaşından bu yana yaklaşık yüzde 120 artış kaydetti. Elektrikte tüm abone gruplarının 1 Haziran’dan itibaren geçerli olan tarifeleri belirlendi.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun (EPDK) faaliyet bazlı, nihai ve yeşil tarife tabloları Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında yayımlandı. Buna göre, ilk kademede bulunan mesken abonelerinin tarifesinde kilovatsaat başı fiyat 129,0639 kuruş, yüksek kademede yer alanların tarifesinde ise kilovatsaat başı fiyat, 192,7977 kuruş oldu. İlk kademede yer alan ticarethane abonelerinin tarifesinde elektriğin kilovatsaat fiyatı, 208,9154 kuruş, yüksek kademedeki kilovatsaat fiyat da 278,0099 kuruş olarak belirlendi. Alçak gerilim sanayi abonelerinin elektrik tarifesinde kilovatsaat fiyatının 287,5739 kuruş olması kararlaştırıldı. Öte yandan, yeşil tarifede kilovatsaat fiyatı 268,2821 kuruş olarak belirlendi. Böylece EPDK da yayınladığı tarifeyle konut ve tarımsal sulamada yüzde 15; ticarethane ve sanayide yüzde 25 oranında zam yaptı.
Öte yandan doğal gaz fiyatlarına da 1 Haziran 2022 itibarıyla zam yapıldı. Konutlarda kullanılan doğalgazın birim fiyatında yüzde 30, elektrik üretimi için kullanılan doğalgazın birim fiyatında yüzde 16, elektrik üretimi dışında kullanılan doğal gazın birim fiyatında ise yüzde 10 artış yapıldı.
BOTAŞ: ENERJİNİN YÜZDE 99’DAN FAZLASI İTHAL
Zam kararları sonrası Boru Hatları İle Petrol Taşıma AŞ’den (BOTAŞ) açıklama geldi. Yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Bilindiği üzere, doğalgaz ithal bir enerji kaynağı olup, yüzde 99’dan fazlası yapılan uluslararası anlaşmalar çerçevesinde yurt dışı arz kaynaklarından temin edilmektedir.2021 yılı başından itibaren dünya ve Avrupa enerji piyasalarında yaşanmaya başlayan ve halen devam eden kusursuz fırtınanın etkisi ile tüketicilerin fahiş enerji fiyatlarına maruz kaldıkları kamuoyu tarafından da yakinen bilinmektedir. Bütün dünyada yaşanan yüksek enerji fiyatları bugüne kadar tüketicilerimize aynı oranda yansıtılmamıştır. 01 Haziran 2022 tarihi itibari ile tüketicilerimizi imkanlar çerçevesinde asgari düzeyde etkileyecek şekilde doğalgaz satış fiyatlarında bir düzenleme yapılması zorunluğu ortaya çıkmıştır. Bu kapsamda, 01 Haziran 2022 tarihinden geçerli olmak üzere; Sanayide kullanılan doğalgazın satış fiyatında yüzde 10,23, elektrik üretimi için kullanılan doğalgazın satış fiyatında yüzde 16,28, konutlarda kullanılan doğalgazın satış fiyatında yüzde 30, oranında artış yapılmıştır. Bu artışlara rağmen özellikle konutlarda kullanılan doğalgazda tüketicilerimize destek verilmeye devam edilmektedir.”
MOTORİN 25, BENZİN 26 LİRAYI GEÇTİ
Brent petrol, bir haftada yüzde 9 yükselerek 2.5 ayın zirvesine ulaşırken dün 120 doların altında bir görünüm izledi. Ayrıca kurdaki hareketlenme de depoları yeniden ateşe verdi. Sektör kaynaklarının verdiği bilgiye göre, bugün itibarıyla benzine 1 lira 22 kuruş; motorine ise 1 lira 49 kuruş zam geldi. Dün de benzine 1 lira 10 kuruş, motorine 1 lira 14 kuruş zam gelmişti. Böylece hem motorin hem de benzinin fiyatı yapılan son zamla birlikte 25 lirayı geçmiş olacak.
‘3 HANEYE DOĞRU GİDİYORUZ’
Yapılan zamlara ilişkin ekonomistler de sosyal medya hesapları üzerinden açıklamalarda bulundu. İktisatçı Orhan Karaca “Yepyeni Ekonomi Modeli: Elektrik ve doğalgaza her ay, akaryakıta haftada 2-3 kez zam yaparak enflasyonu düşürmeyi deniyoruz; bakalım olacak mı?” dedi. Ekonomist İris Cibre ise “Doğalgaza konutta yüzde 30, sanayide yüzde 40, elektrik üretiminde yüzde 17 zam geldi. 3 haneli enflasyona gidiyoruz” diye konuştu.
TARİFE DÖNEMİ GELMEDEN FİYATLAR ARTTI
“EPDK da yayınladığı tarifeyle konut ve tarımsal sulamada yüzde 15; ticarethane ve sanayide yüzde 25 oranında zam yapmıştır” diyen Ahmet Akın “Elektrik tarifelerinin bir yılda 3 aylık dönemlerle Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarında açıklanması gerekirken; EPDK zamlı tarifeyi bir ay önceden, Temmuz yerine Haziran ayında açıklamıştır. Tarife dönemi dışında zam yapılması; iktidarın gelecek aylarda da elektrik tarifesinde yeni zamlar yapabileceğini göstermektedir. Yılbaşında Cumhuriyet tarihinin en büyük elektrik zammını yapan iktidar; KDV indirimi ve kademe değişikliği sözde adımlarla elektrikteki indirim yapıldığı algısı oluşturmuştu. Elektrik tüketiminin daha da artacağı yaz aylarında konutlarda yüzde 15 zam yapılması yılbaşında yapılan fahiş zammın yükünü daha da artırmıştır. Başka bir deyişle iktidarın şubat ve mart ayında elektrik faturasında sözde indirim yapılması için attığı adımların tamamının göstermelik olduğu bir kez daha ortaya çıkmıştır. Mayıs ayında 240 kilovatsaat tüketimin faturası 310 lira olurken; yapılan son zamla fatura 360 liraya dayanacaktır” dedi. Akın, akaryakıt fiyatlarının petrol ve kurdaki artışa bağlı olarak 30 lirayı aşabileceğini ifade etti.
VEKALET KESİM ÜCRETİ BİLE 2250 TL OLDU
Kurban Bayramı için şimdiden kurbanlık arayışına giren vatandaş yüksek fiyatlardan dolayı bu bayram ne keseceğini bilemiyor. En düşük büyükbaş hayvan fiyatı 50 bin liradan başlarken, küçükbaş hayvan fiyatları ise 4 bin lira. Vekalet yoluyla kurban kestirecekler içinse Diyanet İşleri Başkanlığı’ndan açıklama geldi. Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş tarafından açıklanan vekalet kesimi 2021 yılında yurtiçinde 1125 lira iken yurtdışında ise 925 lira olarak belirlemişti. 2022 yılında yükselen enflasyon ve ekonomik krizden dolayı çok sayıda sektör etkilenirken, kurbanlık fiyatları kadar kurban kesim vekalet ücretlerinde de artış yaşandı. Erbaş tarafından yayınlanan 2022 kurban kesim vekalet ücreti geçen yıla oranla yükseldi. Yayınlanan ödeme listesinde 2022 yılı vekalet yoluyla kurban kesim bedelinin yurtiçinde 2 bin 250 lira, yurtdışında bin 800 lira olarak belirlendiğini duyuruldu. Böylelikle 2022 kurban kesim fiyatı yüzde 100 arttı.
ENFLASYONA DİREKT VE DOLAYLI ETKİSİ OLACAK
Doğalgazın tüketici fiyat endeksinde yüzde 1,55, elektriğin ise yüzde 2,32 ağırlığı bulunuyor. 3 ekonomistin hesaplamalarına göre doğalgaz zammının TÜFE’ye ilk etkisi yaklaşık 50 baz puan, elektriğin etkisi ise 35 baz puan. Ancak zamların konut dışında da gerçekleşecek olması ve dolaylı etkilerle TÜFE’ye yansıma ilk etkinin üzerinde olacak. Petrol fiyatları geçen bir yılda dolar bazında yüzde 77 artarken, aynı dönemde Avrupa spot piyasasında gösterge doğalgazın fiyatı euro bazında yaklaşık yüzde 250 yükseliş gösterdi. Doğalgazın büyük bölümünü petrol fiyatlarına endeksli uzun vadeli kontratlarla satın alınırken Türkiye’nin ithalat fiyatları birkaç ay gecikmeyle uluslararası fiyatları izliyor. İthalatın daha ufak bir bölümü ise spot fiyatlara dayalı olarak yapılıyor. İthalatı dolar ile yapan BOTAŞ, yurtiçindeki satışı TL ile yaptığı için TL’nin son bir yılda kaydettiği yüzde 48 değer kaybı da sübvansiyonun miktarının artmasına yol açıyor.
DÖNMEZ: YAPILAN ARTIŞ YURTDIŞI KAYNAKLI
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, 1 Haziran 2022 tarihinden geçerli olmak üzere doğalgaz tüketici fiyatlarına yapılan zamlarla ilgili bir açıklama yaptı. Bakan Dönmez yapılan artışın uluslararası piyasalarda yaşanan artıştan kaynaklandığını ifade etti. Dönmez “2021 yılı başından itibaren dünya ve Avrupa enerji piyasalarında yaşanmaya başlayan ve halen devam eden kusursuz fırtınanın etkisi ile tüketicilerin fahiş enerji fiyatlarına maruz kaldıkları kamuoyu tarafından da yakinen bilinmektedir. Bütün dünyada yaşanan yüksek enerji fiyatları bugüne kadar tüketicilerimize aynı oranda yansıtılmamıştır” dedi.
‘İSRAFA BAKINCA NEDENİ ANLAŞILIYOR’
Vergi uzmanı Ozan Bingöl “Bu kadar vergi artışı, bu kadar zam neden yapılıyor diye soruyor arkadaşlar. Bütçede kur korumalı mevduata, garanti verilen köprü, yol ve hastanelere, görev zararlarına, makam aracı kiralarına, faiz ödemelerine, israfa bakınca bu artışların sebebi de gayet net anlaşılıyor” dedi. CHP’li vekil Ömer Fethi Gürer de Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin sözünü alıntı yaparak “Enerji ihtiyacımızın azalması, gıda fiyatlarındaki normalleşmeler bizim artık yeni bir patikaya girdiğimizi gösteren en önemli aylar olacak demişti. Ne oldu? Doğalgaz bulduk müjdesinden sonra doğalgaza 13 kere, elektriğe 12 kere zam geldi. Salladıkça zam yağıyor” paylaşımını yaptı.
‘KARADENİZ GAZI ZAMMA DÖNÜŞTÜ’
CHP Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Akın, EPDK tarafından elektrik tarifesine, BOTAŞ tarafından doğalgaz tarifesine yapılan zamları yaptığı yazılı açıklamayla değerlendirdi. CHP’li Akın, şunları dile getirdi: “2023’ün ilk çeyreğinde Karadeniz doğalgazının evlerde olacağının üç gün önce duyuran saray iktidarı; doğalgaz konut tarifesine yüzde 30, sanayi tarifesine yüzde 40 ve elektrik üretim tarifesine ise yüzde 17 oranında zam yapmıştır. Böylece doğalgaz konut tarifesi 1 Ocak’ta yüzde 25, 1 Nisan’da yüzde 35 ve son olarak 1 Haziran itibarıyla yüzde 30 oranlarında yapılan üç zamla birlikte yılbaşından bu yana toplam yüzde 120 oranında zamlanmıştır. Son altı ayda sanayi tarifesi yapılan üç zamla yüzde 213; elektrik üretim tarifesi ise yüzde 160 oranında artmıştır. Buna göre altı ayda doğalgaz tarifesi konutlarda 2 kattan fazla, sanayide ise 3 kattan fazla artış göstermiştir. Karadeniz doğalgazı müjdesi yine zamma dönüşmüş, iktidar vatandaşlarımızı bir kez daha kandırmıştır.”
