Uzmanlar, Türkiye'nin Finansal Eylem Görev Gücü (FATF) gri listesinden çıkarılmasını değerlendirdi. Doç Dr. Derya Hekim, “Gri Liste’de olduğunuzda doğrudan yatırımlar yüzde 3, portföy yatırımları yüzde 2,9 düşüyor. Çünkü uzun vadeli fonlar, Gri Liste’deki ülkelere yatırım yapmıyor. Dolayısıyla Türkiye listeden çıktığı için daha fazla yatırım fonunun radarına girecek." diye konuştu.
Mali suçlarla mücadelede ülkelerin performanslarını değerlendiren FATF, Türkiye'nin kara para aklama ve terörizmin finansmanı ile mücadelede geride kalması sebebiyle 2021 yılında alındığı 'gri liste'den çıkarıldığını duyurdu. Nasıl Bir Ekonomi TV’de yayınlanan Ekonomi Masası’nın konukları ALB Yatırım Başekonomisti Doç. Dr. Filiz Eryılmaz, Uludağ Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Derya Hekim ve Yatırım Finansman Direktörü Dr. Nuri Sevgen oldu. EKONOMİ Gazetesi Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Güldağ, gazeteci Barış Esen ve Berfin Çipa’nın sorularını yanıtlayan uzmanlar, Türkiye’nin Gri Liste’den çıkışını değerlendirdi.
Türkiye FATF'nin gri listesinden çıktı mı? Şimşek'ten 'başardık' mesajı
Ekonomim'in haberine göre, gri Liste’den çıkışın zaten beklendiğini belirten Doç. Dr. Filiz Eryılmaz, bunun kısa ve uzun vadeli etkilerinin görüleceğini söyledi. Her şeyden öte Gri Liste’den çıkmış olmanın, ülkenin imajı ve itibarı açısından oldukça önemli olduğunun altını çizen Eryılmaz, “Biz bu listeye girmeyi hak ediyor muyduk? O dönemdeki ülkelere baktığımızda aslında girmeyi hak etmiyorduk her ne kadar bizim birtakım eksikliklerimiz olsa da. Dolayısıyla bu listeden çıkmış olmak olumlu” dedi.
“CUMA GÜNÜ ‘BEKLENTİLER ALINIR, GERÇEKLEŞMELER SATILIR’ ETKİSİNİ GÖRDÜK”
Bu gelişmenin piyasa fiyatlamalarında büyük bir etki yaratmasını beklemediğini söyleyen Eryılmaz, “Temel sebebi fiyatlamalara dahil olması. Cuma günü zaten borsada biz bu hareketi gördük. Haber geldikten sonra 10.700’ün üstüne çıktı borsa. Sonradan bir satış geldi. Tabii bu satışın tek sebebi ‘beklentiler alınır, gerçekleşmeler satılır’ değildi. Vade sonunun teknik bir satış baskısı vardı. Buradan gelen bir etki olduğunu görüyoruz. Birtakım haber akışlarının da etkili olduğunu görüyoruz. Ama ağırlıklı olarak ben ‘beklentiler alınır, gerçekleşmeler satılır’ etkisini yaşadığımızı düşünüyorum” açıklamasını yaptı.
“MOODY’S’TEN 2 KADEME NOT ARTIŞI GELMESİ SÜRPRİZ OLMAZ”
Gri Liste’den çıkışın bu haftaya bir miktar sirayet edeceğini düşündüğünü dile getiren Eryılmaz, şöyle devam etti: “Bu hafta genel olarak borsa tarafında çok olumsuz değilim. Çok güçlü bir düşüş beklemiyorum. Dolayısıyla en kötü yatayda giden, dinlenen, 19 Temmuz'daki Moody’s’in 1, belki de 2 kademe not artışı için ufak ufak hazırlanan bir borsa olacağı kanaatindeyim. Yani bu noktada 10.500’lerin artık ben taban olma ihtimalini oldukça güçlü görüyorum. 10.500’ün üstünde tutunan bir endeks olma ihtimalini oldukça güçlü görüyorum. Gri Liste’den çıkışın orta ve uzun vadeli etkilerini beklemek gerektiğini düşünüyorum. Dolayısıyla zincirleme etki yaratacağını tahmin ediyorum. 19 Temmuz’da Mood’y’sten 1 kademe not artışı piyasa tarafından bekleniyor ama bu, Gri Liste’den çıkışla birlikte ‘2 kademe neden olmasın?’ beklentisine dönmeye başlayacaktır. En azından bunu satın alacaktır diye düşünüyorum. Çünkü 2 temel önemli gelişme var. Biri yerel seçimlerden sonra agresif rezerv biriktiren bir Merkez Bankası görüyoruz. Kredi derecelendirme kuruluşları oraya oldukça dikkat ediyorlar. Zaten ödemeler dengesi tarafında yıllıklandırılmış tarafta her ne kadar kısmi bir yükseliş olsa da genel olarak iyiye giden bir süreç var. Dolarizasyon tarafında yine yerel seçimlerden sonra daha iyiye giden bir süreç olduğunu görüyoruz. Tüm bunları üst üstü koyduğumuzda bir de üzerine Gri Liste’den çıkmış olduğumuzu göz önüne aldığımızda 2 kademe not artışı gelirse çok sürpriz olmayacaktır.”
Eylülde Fitch'in, kasımda S&P’nin kararlarının olacağını aktaran Filiz Eryılmaz, “Gri Liste’den çıkış, bu kurumların kredi notu artışlarını garantilediği gibi bir üst kredi not artışı için de kapı açtığı kanaatindeyim. Tabii Gri Liste şu açıdan çok önemli. Şu ana kadar özellikle hisse tarafına gelen fonlara baktığımızda hedge fon diyebileceğimiz kısa vadeli bakış açısına sahip olanlar öne çıkıyor. Daha uzun vadeli olan emeklilik fonları gibi fonlar izahnameleri gereği Gri Liste’de olan ülkeye giremiyorlar. Dolayısıyla bu engelin kalkmış olması daha orta vadeli bakış açısıyla bu fonlar açısından da kıymetli olacak” diye konuştu.
“ALTINDA KISA VADEDE POZİSYON ALMAK İÇİN UYGUN ORTAM YOK”
Ekonomi Masası’nda altın piyasasını da değerlendiren Eryılmaz, “Altın fiyatları açısından bu haftanın önemli olduğunu söyledi. Geçen hafta altın tarafında negatif kapandığını kaydeden Eryılmaz, “2.340 doları bir türlü aşamayan, 2.300-2.340 dolar arasında giden ons altın var. Dolayısıyla genel veriler eğer altını destekleyecek olursa, 2.375 dolarda, hatta oranın üzerinde bir tutunma da görülebilir. Yani o banttan yukarı ya da aşağı yönlü bir kayış görebiliriz. Aşağı yönde baskılayıcı veriler gelirse bir alım fırsatı yaratabilir. 2.280-2.275 dolarlara doğru bir kayma olabilir. Dolayısıyla ons altın tarafında 2.280’lere doğru gidişler gram altın için de orta uzun vade için bir alım fırsatı yaratabilir. Henüz kısa vade için hem gram altın hem ons altın tarafında pozisyon açmak için uygun bir ortam olduğu kanaatinde değilim. Dolayısıyla belki bir miktar yukarı ya da aşağı yönlü bir kırılımın olabileceği bir hafta olabilir” dedi.
GRİ LİSTE’DEN ÇIKIŞ SERMAYE TRANSFERİNİ RAHATLATACAK
Doç Dr. Derya Hekim de Türkiye’nin Gri Liste’de olmayı hak etmediğini ifade ederek, “Listeden çıkmamızla birlikte ne olacağını anlamak için girince ne kaybettiğimizi anlamak lazım. Gri Liste’de olmak sermaye transferini zorlaştıran bir şey. Çünkü hem daha fazla kara para aklama soruşturması geçiriyorsunuz para gönderdiğinizde hem de terörizmin finansmanıyla ilgili bir denetimden geçiyorsunuz. Haliyle bu sermaye transferini zorlaştıran bir sürece dönüşüyor. Süreç uzuyor ve ne kadar uzarsa o kadar maliyetli oluyor” açıklamasını yaptı. IMF’nin bu konuda yaptığı bir çalışmaya atıfta bulunan Hekim, “Gri Liste’de olduğunuzda doğrudan yatırımlar yüzde 3, portföy yatırımları yüzde 2,9 düşüyor. Çünkü uzun vadeli fonlar, Gri Liste’deki ülkelere yatırım yapmıyor. Dolayısıyla Türkiye listeden çıktığı için daha fazla yatırım fonunun radarına girecek. Zaten son dönemde de Türkiye'ye bir teveccüh var. Belki kendi fonlarının yönetimiyle ilgili kararlardan dolayı giremeyen bazı fonların daha fazla gireceğini görebiliriz. Tabii bu hemen olmaz ama zamanla gerçekleşecek” diye konuştu.
Gri Liste’nin doğrudan yabancı yatırımcıların, çok uluslu şirketlerin burada birim açmasını, fabrika yatırımı yapmasını zorlaştırdığını vurgulayan Hekim, “Listeden çıkışla bunun da önü açılmış oldu. Öbür taraftan ticaretin finansmanında da önemli kolaylıklar getirecek. Çünkü Gri Liste’deyken ihracat yapıldığında paranın gelmesi uzuyor. Akreditif yapmak çok zorlaşıyor ihracatçı firmalar için. Dolayısıyla daha maliyetli hale geliyor. Gri Liste’den çıkmamızın yavaş yavaş daha fazla etkisini göreceğimizi düşünüyorum” dedi.
“ELEKTRİK ZAMMIYLA, FIRSATÇILARA YENİ BİR BAHANE VERİLDİ”
Öte yandan enflasyon konusuna da değinen Derya Hekim, şu görüşleri dile getirdi: “Elektrik zammını bekledik ama uzun süredir gelmemişti. Enflasyonun düşeceği ay beklendi muhtemelen. Ne yazık ki yaşadığımız enflasyon tecrübesi fiyatlama davranışlarını çok bozdu. Bir fırsatçılık enflasyonu da yaşıyoruz. Eskiden bahane döviz kuruydu. Uzun süredir bu bahaneyi fırsatçı fiyat koyucuların elinden almıştık. Yüzde 38’lik elektrik zammıyla birlikte kurun yerine bir bahane vermiş olduk. Bundan dolayı bir etki gelebilir. Hizmet sektöründe bunun etkisini daha büyük olacağını düşünüyorum. Bir fiyat artışına neden olacaktır ne yazık ki. Keşke bu zammı bölüp yapabilselerdi. Anladığım kadarıyla kamu maliyesindeki bu sıkışmışlığı yavaş yavaş ortadan kaldırmak istiyorlar. Her ne kadar açıklanmasa da büyük bir sübvansiyon olduğunu biliyoruz. Bu da elektrik zamnlarının yüzde 38 ile kalmayacağı, fiyatların daha da artacağı anlamına geliyor. Doğalgaza da bir zam geleceğini düşünüyorum önümüzdeki süreçte.
Bu zam enflasyonla mücadelede algıyı biraz bozabilir. Ama zammın temmuz ayına gelmesi de özellikle düşünülmüş bence. Temmuz ayı öncesinde haziran ayını da kapsayan memur enflasyon farkları da olacak. Ondan hemen sonrasına da geliyor. Dolayısıyla o enflasyon farklarına da yansımayacak. Dolayısıyla önümüzdeki ayda doğalgazın etkisini de eritileceğini düşünüyorum.”
“KÖPÜĞÜ ALDIK, KATILAŞMA DAHA ÇOK HİSSEDİLECEK”
Çarşamba günü açıklanacak enflasyon verisinde genel beklentinin yüzde 2,5 seviyesinde olduğunu aktaran Hekim, kendi beklentisinin de bu yönde olduğunu söyledi. Hekim, “Çünkü kurlardan da uzun süredir bir etki gelmiyor. Dolayısıyla burada çok fazla hareket yok. Öyle anlaşılıyor ki Merkez Bankası’nın bize gösterdiği yere doğru hafif hafif iniyoruz. Ancak bundan sonrası zor. Yani şimdiye kadar en üstteki köpüğü aldık. Tabii bundan sonra enflasyonda katılaşmanın daha çok hissedileceği bir döneme gireceğiz bence. Turizm sezonundayız ama turizm aynı zamanda hizmet enflasyonunu da köpürten bir sektör. Hizmet enflasyonu açısından da ne yazık ki yazın katı geçeceğini düşünüyorum. Dolayısıyla bundan sonra enflasyonun yüzde 1,5’e düşmesi için daha büyük hamleler atmamız lazım” dedi.
“YABANCI, ENDEKS DOLAR BAZINDA PAHALI OLDUĞU İÇİN ÇIKIYOR”
Yatırım Finansman Direktörü Dr. Nuri Sevgen ise yabancıların son haftalardaki borsadan çıkışının, dolar bazında endeksin yukarıda olmasından kaynaklandığına işaret ederek, “Çünkü dolar/TL sabit tutulduğu için dolar bazında endeks yükseldi. Yabancılar Türkiye borsasına bakmıyorlar sadece. Giren para zaten çok büyük rakamlar değil. Dünyanın bütün borsalarına bakıyorlar. Söz gelimi Lufthansa ile Amerikan Airlines ile Türk Hava Yolları'nı kıyaslayacak bir ikili işlem yapıyorlar veya oradaki hisse senetlerinden oluşan sepetle Türkiye sepetini karşılaştırıyorlar. Hangisi ucuz, hangisi pahalı ona göre bakıyorlar, böyle girişler yapıyorlar. Türkiye borsası dolar bazında çok da ucuz kalmadığı için farklı borsalara geçişler oluyor. Bunun Gri Liste’yle doğrudan ilgisi yok” diye konuştu.
“GRİ LİSTE’DEN ÇIKIŞ, YÖNÜN BATI OLDUĞUNU GÖSTERİYOR”
Öte yandan Gri Liste’den çıkılmasının tabii ki olumlu olduğunu ifade eden Sevgen, “Bu, bana sorarsanız uluslararası siyaset açısından değerlendirilmesi gereken bir konu. Türkiye’nin Gri Liste’yle ilgili attığı adımlar, Mali Eylem Görev Gücü’nün (FATF) istediği adımların bence çoğunu karşılamadı bile. Ama burada daha çok NATO stratejilerine, savaş gündeminin çok fazla ön planda tutulmasına bakmak lazım. Türkiye'nin Batı yanlısı politikalara yaklaşması olarak görülmesi lazım. Bu da aslında uzun dönemli olarak Türkiye'nin Batı'yla yakın olacağının bir göstergesi bence” yorumunu yaptı.
