Ekonomik krizden çıkış için vatandaşın sırtına yüklenen vergi hassasiyeti milyar dolarlık şirketlere gelince avantaja dönüşüyor. Çinli e-ticaret devine sağlanan imtiyaza yerli şirketlerin tepkisi sürerken, milyarlarca liralık kamu ihaleleriyle kasasını dolduran 20 inşaat firmasından 8’inin geçtiğimiz yıl hiç vergi vermediği ortaya çıktı. Dar gelirlinin cebinde gedik oluşturan vergi yükünün bazı sermaye grupları için ‘problem’ olmadığı anlaşıldı.
VATANDAŞA FARZ, ŞİRKETE AVANTAJ
Hükümetin bilimsellikten uzak politikaları son yıllarda ekonomiyi krize sürükledi. Patlak veren kur-enflasyon sarmalı alım gücünü eritti, hayat pahalılığını rekora taşıdı. Gelinen aşamada çıkışı vergide arayan iktidar art arda paketler açıkladı. Asgari ücrete ve emekli aylığına zammın pas geçildiği süreçte vatandaşın sırtına bırakılan vergi yükü, dev sermayeli şirketler için işletilmedi. Sabit gelirlinin üzerindeki vergi hassasiyeti milyar dolarlık şirketlere gelince avantaja dönüştü. ‘Matrahsız’ denilen dev bütçeli şirketlerin milyarlarca liralık vergilerine çizik atıldı.
190 MİLYAR LİRA KAZANÇ, SIFIR VERGİ
KÖİ kapsamında 190 milyar liralık kamu ihalesi alan 20 patronunun 8’inin 2023 yılında hiç vergi vermediği ortaya çıktı. Bunlardan Taş Yapı, Söğüt İnşaat ve Özaltın İnşaat son 3 yıl, Yapı ve Yapı, Rec İnşaat, Özgün İnşaat geçen yıl devlete vergi ödemedi. Limak İnşaat ise 2022 ve 2023’te vergi ödemeyen ve kamu ihalesi alan şirketlerden. Yeni çıkarılacak yasa ile 70 milyarlık kıyak yapılan Trendyol’un 2019, 20 ve 21’i matrahsız geçirdiği belirtildi. Vergi vermeyen bu şirketlere ayrıca teşviklerin de yağması ‘Devlete vergi ödemekle sadece vatandaş mı yükümlü’ yorumları yapıldı.
10 YILDA 7.5 MİLYAR VERGİ BORCUNA ÇİZİK
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 2013-2023 verileri:
- Silinen vergi borcu:
- 2 milyar 587 milyon TL
- Silinen vergi cezası:
- 4 milyar 919 milyon TL
- 2024’te tahsil edilmeyen: 2.2 milyar TL
- KÖİ ve YİD ihalesi alan 44 firma: 657 milyar TL kurumlar vergisi pas geçildi
YAPAY ZEKA MATRAHSIZ DEVLERİ DE GÖRECEK Mİ?
Hükümet’in vatandaşlar üzerindeki vergi hassasiyeti milyar dolarlık şirketlere gelince avantaja dönüşüyor. Hazine Bakanı Şimşek, devraldığı enkazı vatandaştan tahsil etmeye çalıştığı vergiyle aşmaya çalışırken, diğer taraftan da milyar dolarlık şirketlerin vergi borcuna kalem çekiyor. Vergi denetiminde yapay zekaya geçilerek, uçan sinek bile vergi verecek. Fakat yıllardır bir kuruş vergi ödemeyen şirketler ‘matrahsız’ diyerek sağ kulağının üstüne yatmaya devam edecek.
Türkiye’de son yıllarda yaşanan ekonomik buhran vergiyle aşılmaya çalışılıyor. Ülke deyim yerindeyse kimine göre vergi cenneti kimine göre ise vergi cehennemi haline dönmüş durumda. Milyon dolarlık sermayesi olan şirketlerin tek kalemde vergi borçları çeşitli bahanelerle silinirken, ücretli çalışanın sırtındaki yük gittikçe ağırlaşıyor. Genel seçimlerden sonra göreve gelen Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, ekonomide bir enkaz devir aldıklarını vurgulamış, bunu kaldırmak için acı reçetenin kesileceğini paylaşmıştı. Fakat bu reçetenin asıl sahipleri ortadan bir anda kaybolurken, yine tek muhatap vatandaş oldu. Göreve geldiği günden itibaren Şimşek, vergilere, vergi vermeyen bakkala, vergi vermeyen garsona, vergi vermeyen vatandaşa odaklanırken asıl kayıp milyon dolarlık şirketler üzerinden gerçekleştiğini ya görmüyor ya da görmek istemiyor. Nisan ayında Mehmet Şimşek “KDV’deki oran uyumsuzluklarını tespit etmeye yönelik, Vergi Denetim Kurulu ve Gelir İdaresi başkanlıklarımız ile Risk Analizi Genel Müdürlüğümüz yapay zeka destekli çalışmalarını tamamladı. Vergi kayıp ve kaçağına sebebiyet vererek haksız kazanç sağlayanların, haksız rekabet oluşturanların takipçisi olmaya devam edeceğiz” demişti. Fakat Şimşek’in yapay zekası yılı matrahsız geçiren milyonluk şirketleri tespit edemiyor. Son yıllarda oldukça fazla gündeme gelen Hükümet’e yakın büyük şirketlerin hiç kuşkusuz vergi mesaileri. Yap-işlet-devret modelleri, beton patronları ve bazı enerji şirketleri ya hiç vergi ödemedi ya da kazandıklarının yanında iğne ucunu vergi dairesine gösterdi. Geçtiğimiz günlerde Çiğdem Toker’in gündeme getirdiği, en çok ihale alan ve en az vergi ödeyen 20 şirketin 190.3 milyar liralık kamu ihalesine ev sahipliği yaptığı yönünde. Son 3 yılda kamu ihalesi alan bazı şirketler iddialara göre, devlete hiç vergi ödememiş.
İHALE ALIYORLAR 3 YILDIR 1 KURUŞ ÖDEMİYORLAR
Evrensel’in manşetine taşıdığı tabloda ilk sırada Taş Yapı var. 2021, 2022 ve 2023 yıllarında şirket devlete bir kuruş vergi ödememiş. Yapı ve Yapı 2023’te sıfır ödeme gerçekleştirmiş. Rec İnşaat yine 2023 yılında sıfır çeken şirketlerden. Özgün İnşaat 2021’de hiç vergi çıkmamış. 2023’te de aynı tablo. Söğüt İnşaat ve Özaltın İnşaat son 3 yıldır vergi ödemeyen şirketlerden. Egemen İnşaat 2021, 2022 döneminde Limak İnşaat ise 2023’te vergi ödemeyen ve kamu ihalesi alan şirketlerden biri olarak dikkat çekiyor.
TEŞVİK BİLE VERİLİYOR
Ekonominin faturası vatandaşa kesilmeye tüm hızıyla devam ederken, milyon dolarlık şirketelerin vergi borçlarının silinmesinin yanında teşvikleri de hız kesmiyor. Şirketlere vergi indirimi, KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, KDV iadesi, sigorta pirimi işçi hissesi desteği, sigorta pirimi işveren hissesi desteği, yatırım yeri tahsisi, faiz veya kâr payı desteği gibi teşvikler sağlandı. Bu teşviklerden yerli ve yabancı firmalar faydalandı.
TRENDYOL 3 YILDIR MATRAHSIZ
Geçen hafta gündeme gelen Trendyol’a yapılan vergi imtiyazları da çok konuşuldu. Yürürlüğe girecek yeni düzenlemeyle birlikte, Trendyol’a iki yılda yaklaşık 70 milyar liralık avantajı sağlanacak. Öte yandan ekonomist Dr. İbrahim Can sosyal medya hesabından vergi levhasında Trendyol’un (2019-2020-2021) 3 yılı matrahsız olarak geçirdiği görülüyor. Can “Türkiye’de vergiyi sadece maaşlı çalışan köleler öder. Trendyol 5 yıldır, Atasay Kuyumculuk 3 yıldır ve kamu ihalesi alan dev inşaat şirketleri ya da perakende sektöründe taksici, dolmuş, kuaför, kafe vs vergi ödemez. Mehmet Şimşek de yapay zekayla denetimden bahsetsin” dedi.
DALGA GEÇER GİBİ: KÂR ETTİĞİMİZDE VERİYORUZ
Çok değil 4 gün önce Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde vergi paketine ilişkin mevzuat görüşüldü. AK Parti tarafından hazırlanan vergi paketinin ilk imzacısı olan Denizli Milletvekili Nilgün Ök’ün eşinin üzerine kayıtlı şirketin son 5; Ök’ün ağabeyiyle birlikte kurduğu şirketin ise son 3 yılda hiç vergi vermediği iddia edildi. Nilgün Ök, şirketlerin zarar ettiğini bu yüzden vergi ödemediklerini söyledi. Genel Kurul’da söz alan Ök, “Vergi nedir; sizin giderleriniz gelirlerinizden fazlaysa kurumlar vergisi vermeyebilirsiniz. Zarar ettiğiniz takdirde vergi vermezsiniz. Dolayısıyla şirketin finansman gideri böyle olduğu için vergi yükümlülüğü doğmamıştır. Bunun dışında tabii ki kâr eden şirketlerimiz de vardır. O kadar ayıp ki... Bakın getirmiş olduğumuz pakette çok ayıp ediyorsunuz. Gelir olsun verelim yani vergi. Kâr ettiğimizde tabii ki veriyoruz. Tasfiye halinde olan bir şirketten nasıl vergi doğar.” dedi. Bunun üzerine muhalefet milletvekilleri tepki gösterdi. CHP Grup Başkanvekili Gökhan Günaydın, “Vergi vermeyen vergi paketi getirmesin. Yakalandığınız zaman da böyle bağırmayın.” diyerek tepki gösterdi.
DOLARDAN TL’YE ÇEVRİLDİ BİR DE 6 TAKSİT YAPILDI
CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, 2017 yılında Başbakan Yardımcısı olan Mehmet Şimşek’in imzasıyla devletin güncel kurla 41 milyar 401 milyon TL zarara uğratıldığını paylaştı. Sosyal medya üzerinden paylaşım yapan Yavuzyılmaz “Kemerköy Yeniköy Termik Santralleri’nin sahibi: IC İÇTAŞ-LİMAK Santrallerin 2017’de kalan ana para borcu: 1.068.400.000 dolar. Borç dolarla ödenmeye devam edilseydi ödenecek tutar: 1.292.853.782 dolar TL’ye çevrilince ödenen tutarın dolar karşılığı: 769.451.716 dolar. Fark: 523.402.066 dolar. Zarar: 523 Milyon dolar! Türk lirasına çevirip üzerine 6 yıl boyunca da 6 taksit yaptığını ve devleti devasa tutarda zarara uğrattığını tespit ettik.”
10 YILDA 7.5 MİLYARLIK BORÇ SİLİNDİ
AK Parti iktidarının sildiği vergi borçlarına yönelik çalışan CHP Milletvekili Cevdet Akay, 2013 ile 2023 yılları arasında silinen vergi borçlarının dökümünü çıkardı. Hazine Bakanı Mehmet Şimşek’in, “Vergiyi tabana yayacağız” sözlerini anımsatan Akay, iktidarın sadece zenginlere ait borçları sildiğinin altını çizdi. Akay’ın Gelir İdaresi Başkanlığı verileri üzerinde yaptığı çalışmaya göre, 2013-2023 döneminde 2 milyar 587 milyon 72 bin 443 TL’si vergi borçlarından, 4 milyar 919 milyon 306 bin 144 TL’si ise vergi cezası borçlarından oluşmak üzere toplam 7 milyar 506 milyon 378 bin 587 TL’lik vergi borcunu silindi. İktidarın vergi borcu olan yurttaşı ceza yağmuruna tuttuğunu kaydeden Akay, “Görünen o ki iktidar, vergisini ödemeyen yandaşlarını mükafatlandırmış” dedi. Tahsilinden vazgeçilen vergi tutarına da değinen Akay, şunları söyledi: “Vergi harcaması olarak bilinen istisna, muafiyet ve indirimler nedeniyle tahsilinden vazgeçilen vergi bu hesaplamada yoktur. Bu yolla 2024 yılında 2,2 trilyon TL’lik vergi tatbikinden de yine vazgeçilecektir. Bunun da 657 milyar TL’si KÖİ ve YİD modeli ile iş yapan 44 firmanın içinde olduğu kurumlar vergisi tutarıdır. Ayrıca, 2002-2023 yılları arasında çıkarılan 14 af kanunu ile vergi affı sağlanmıştır. Bu rakamları da hesaplamaya dahil ettiğimizde devasa bir vergi affı karşımıza çıkmaktadır.”
