Emekliye zam yok

Her dört seçmenden birini oluşturan emeklilerin tepkileri seçime damgasını vurdu. Aylıkları açlık sınırının bile altında kalan 16 milyonluk kesim seyyanen zam beklentisini miting meydanlarında dile getirince hükümet taleplere önce 3 bin lira bayram ikramiyesi sonra ‘promosyon’ hamlesiyle karşılık verdi. Ancak seyyanen zam beklentisi karşılık bulmadı. Daha önce “Tüm bütçeyi harcasak yetmez” diyen Cumhurbaşkanı bir kez daha benzer yönde mesaj verdi.

CUMHURBAŞKANI: İLERİDE MİLLETE AĞIR BEDEL ÖDETECEK YOLLARA GİRMİYORUZ

Erdoğan “Popülizme tevessül etmedik. Millete ileride çok ağır bedeller ödetecek yollara girmiyoruz” açıklaması yaptı. Bu sözlerin ardından TBMM AK Parti Grup Başkanı Abdullah Güler dikkat çeken ifadeler kullandı. Güler, İYİ Parti liderinin “Emeklilere 5 bin lira zam verecekmişsiniz. 7 bin 10 bin verin” sözleri için “Bu konularda herhangi bir çalışmamız yok” dedi. Bu değerlendirmeler seyyanen zam verilmeyeceğine dönük en güçlü mesaj olarak yorumlandı.

Emeklilere zam her seçimler yaklaştığında yeniden gündeme geliyor. Genel seçimlerde emeklilere vaat edilen refah zammı yapıldı fakat sadece kök maaşı 7 bin 500 liranın üzerinde olanlar bundan faydalanabildi. 10 bin liraya ulaşan en düşük emekli maaşını enflasyon cebe girmeden buharlaştırdı. Açlık sınırı 10 bin lirayı çoktan geride bırakırken emekliler yeniden zam beklentisine girdi. Yılın ilk iki ayında açlık sınırı 16 bin lirayı aşarken yoksulluk sınırı ise 53 bin liraya dayandı. Yerel seçimlerin de yaklaşmasıyla birlikte ilave zam beklentisinin yerini Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıklamasıyla promosyon aldı. Emekliler ise duruma tepki göstererek “Bunun müjde olacak bir tarafı yok. Zaten promosyon alıyorduk. Bu bir vaat değil kandırma” yorumunu yaptı.

Emeklilerin alabileceği en yüksek promosyon maksimum 12 bin lira olacak. Bunu da kamu bankaları karşılayacak. Emekli maaşlarına zam tartışması devam ederken, TBMM AK Parti Grup Başkanı Abdullah Güler yaptığı açıklamada emekliye seyyanen zammın söz konusu olmadığını belirterek son noktayı koydu.

​​​​​​​Büyük Sivas Haber TV’de konuşan Güler, muhalefetin emekliye 5 bin lira seyyanen zam yapılacak açıklaması sorulması üzerine ‘’İnsanlarımızı hayal kırıklığına uğratmayacak bir ciddiyet sergilememiz lazım. Şu anda herhangi bir çalışmamız yok. Bakanlığımız ve Cumhurbaşkanımız böyle bir çalışma arz ederse bizim de haberimiz olacak. Ama bizim elimizde muhalefetin dediği gibi 5 binlik 10 binlik seyyanen zam söz konusu değil, böyle bir çalışmamız yok. Bunu neye göre söylediler hangi rakamları, hangi bütçe verilerini kısas aldılar bilmiyorum. AK Parti’nin bu yönde bir çalışması yok’’ ifadelerini kullandı.

ERDOĞAN: SEYYANEN ZAM DİYEREK EMEKLİLERİ TAHRİK EDİYORLAR

Emekliye ‘promosyon müjdesi’ veren Cumhurbaşkanı Erdoğan, Erdoğan, emekli maaşlarına seyyanen zamma kapıyı kapatmıştı. Erdoğan şunları söylemişti: “Birileri çıkıyor emekli maaşlarına 10 bin lira, 7 bin lira seyyanen ekleyelim diyerek kendi akıllarınca emeklilerimizi tahrik ediyor. 16 milyon emeklimiz var. Emekli maaşlarına 7 bin lira eklemek demek, bütçeden yaklaşık 1,4 trilyon liralık 10 bin lira eklemek demek.” Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Seçim ekonomisi uygulamadık. Popülizme asla tevessül etmedik. Eleştirileri göğüsleme pahasına ülkemize ve milletimize ileride çok ağır bedeller ödetecek yollara girmiyoruz. Biz sadece günü kurtarmanın değil, Türkiye ve Türk ekonomisi için en doğrusunu, en hayırlısını yapmanın çabasındayız” dedi.

‘BANKALAR ZATEN PROMOSYON VERİYOR’

Tüm Emekliler Sendikası Genel Başkanı Zeynel Abidin “Bu açıklamayı müjde olarak değerlendirmek mümkün değil” diyen bankaların halihazırda emeklilere promosyon verdiğine işaret etti. Abidin “Bunu özel bankalar ve devlet bankaları biçiminde ayırdığımızda, devlet bankaları biraz daha düşük promosyon veriyor. Zaten şu anda biz herhangi bir bankaya gidip maaşımızı taşısak, Sayın Erdoğan’ın dediği rakamların ortalarında ya da üzerinde bir rakamı zaten alırız. Bu neyin müjdesi? Böyle bir şey yok” dedi.

Emeklilerin Türkiye genelinde yaptığı eylemler nedeniyle Erdoğan’ın durumuna kayıtsız kalamadığını söyleyen Zeynel Abidin “Bizim alışageldiğimiz emeklileri oyalama taktiği yapıyorlar. Bize verilen bir vaat değil, sadece kandırma. Üç yılda bir veriliyor promosyon. Bunun müjde olacak bir tarafı yok. Bu aslında AK Parti iktidarının iflasının bir ikrarıdır. Ekonomi politiklerinin iflasının ikrarıdır. Bunu kabul etmiyoruz. Böyle bir şey olamaz” değerlendirmesini yaptı.

Sandığı işaret eden Abidin sözlerini şöyle sürdürdü:

“Bu yerel seçimde emekliler, iktidara sarı kart gösterecek. Bu hayat pahalılığında, kahveye gidip çay içemez duruma gelen emeklinin bu şartlarda eğer hala iktidara destek olacağı söyleniyorsa bu büyük bir aldatmadır. Emekliler gereğini yapacaktır. Başka da şansımız yok. Emeklilerin sorunlarına çözüm üretilmesini sağlamaya çalışıyoruz. Yapmazlarsa, bekleyeceğiz. Mayıs sonu gibi 8 – 9 yerde mitingler yapıp, iktidarı sıkıştırmaya, uyarmaya devam edeceğiz. Emeklilerin sorunlarını çözün diyeceğiz.”

TÜRKİYE’DEKİ MAAŞLAR AVRUPA’NIN 6’DA BİRİ

Siyasilerin ‘emekliye zam için kaynak yok’ açıklamalarına karşın DİSK-AR yeterince kaynağın olduğunu rapor yayınlayarak paylaştı. Avrupa’da ve Türkiye’de emeklilerin durumu karşılaştıran raporda, Türkiye’de ortalama emekli aylığı merkez Avrupa ülkelerinin altıda biri seviyesinde. Türkiye’de ortalama emekli aylığı merkez Avrupa ülkelerinin sadece 6’da biri. 2021 yılına bakıldığında ortalama emekli aylığı İspanya’da 1417, Fransa’da 1485, Almanya’da 1552, İtalya’da 1582, Belçika’da 1717, Hollanda’da 2003 euro iken Türkiye’de 237 euro. Euro cinsinden emekli aylığı Türkiye’de 2012 ve 2021 arasında yüzde 33,6 azaldı.

Avrupa’da Türkiye’den daha düşük aylığına sahip ülke sayısı 2012’de 9 iken 2021’de 1’e tekabül etti. Avrupa’da 2012’de Türkiye’den daha düşük yaşlılık aylığına sahip 11 ülke varken 2021’de yalnızca 2 ülke kaldı. 2012’de 447 euro olan Türkiye’de ortalama yaşlılık aylığı, 2021’de yüzde 37,2 gerileyerek 281 euroya düştü. Emekli aylıklarına Türkiye’de Avrupa’nın yarısından daha az kaynak ayrıldı. Emekli ödemelerinin GSYH’ye oranı AB-27 ortalamasında yüzde 9,5 iken Türkiye’de yüzde 4,1 oldu.

Türkiye’de aktif/pasif oranının çok düşük olduğu iddiasının doğru olmadığını da paylaşan rapor; “2021 itibarıyla Avrupa ülkelerinde aktif/pasif oranı ortalama 1,6 iken Türkiye’de bu oran 1,9’dur. 2002 yılında Türkiye’de ortalama emekli ve hak sahibi aylık ve geliri asgari ücretin yüzde 22 fazlası iken 2023’te yüzde 26 altına düştü. 2002’de ortalama emekli aylığının kişi başına GSYH’ye oranı yüzde 46,4 iken 2024’te yüzde 27,7’ye geriledi.”

HER DÖRT SEÇMENDEN BİRİ EMEKLİ

Yüksek Seçim Kurulu (YSK) verilerine göre, 31 Mart 2024 yerel seçimlerinde kayıtlı seçmen sayısını, 61 milyon 441 bin 882 olarak açıkladı. 18 yaşını dolduran 1 milyon 32 bin 610 kişi, bu seçimde ilk kez oy kullanacak. 28 Mayıs 2023’te yapılan Cumhurbaşkanlığı Seçimi’nde, yurt içindeki seçmen sayısı 60 milyon 771 bin 236 olarak belirlenmişti. Böylece 28 Mayıs seçimlerine göre 31 Mart’ta seçmen sayısı 671 bin arttı. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine 2023 yılı sonunda Türkiye’de emekli sayısı 16 milyon 30 bin 256. Böylece 31 Mart 2024 seçimlerinde kayıtlı seçmen sayısının yüzde 26’sı emeklilerden oluşuyor.

ENFLASYON VE BÜYÜMENİN ARTIK YÜZDE 70’İ DİKKATE ALINMIYOR

Ekonomist Prof. Dr. Aziz Çelik sanılanın aksine emekli aylıklarındaki düşüşün temel sebebi son yıllarda emekli aylıklarına az zam yapılması olmadığını belirterek “Emekli aylıkları 2008’den bu yana sistemli olarak, bilinçli olarak 2008 yılında gerçekleştirilen bir yasa değişikliği sonucunda düşürülmüştür. Yani bir tesadüfle karşı karşıya değiliz. 2008 yılında yapılan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’ndaki düzenlemeler sonucunda emekli aylıkları sistemli bir biçimde düşmüştür. Bugün yaşadığımız sorunun temelinde 2008 yılında yapılan 5510 sayılı yasa yatmaktadır. Bu yasayla emekliliğe erişim güçleştirilmiştir. Yani emekli olma yaşı yükseltilmiştir. Bu yasayla emekli olduktan sonra bağlanacak emekli aylıklarının düşmesi sağlanmıştır’’dedi. 2008 yılında çıkan yasayla emekli aylık hesaplamasında güncelleme katsayısının düşürüldüğünü hatırlatan Çelik “2008 öncesinde güncelleme katsayısında enflasyon+büyüme oranının yüzde 100’ü dikkate alınıyordu. 2008’de yapılan değişiklikle büyümenin sadece yüzde 30’u dikkate alınmaya başlandı. Yani yüzde 70’i dikkate alınmaz duruma geldi” diye konuştu.

‘AYLIKLAR MİLLİ GELİRE ENDEKSLİ OLMALI’

DİSK, ‘İstanbul Emekli Buluşması’ etkinliği düzenlendi. Genel Başkan Arzu Çerkezoğlu, emeklilikte insanca yaşamanın bir hak olduğunun altını çizerek yıllarca çalışan, üreten, prim ödeyen emeklilerin insanca bir yaşam sürmesinin ülkeyi yönetenlerin görevi ve sorumluluğunda olduğunu ifade etti. Emekliler, aylıklarının enflasyona değil milli gelire endeksli olmasını, bayram ikramiyelerinin en az asgari ücret seviyesine çıkarılmasını, emekli aylıkları arasındaki farklılıkların giderilmesini istedi.

Türkiye’de emekli aylıklarına ayrılan kaynağın Avrupa’da ayrılan kaynağın yarısından az olduğunu öne süren Çerkezoğlu, ‘’Kaynak var, niyet yok demek için buradayız. Ekonomi büyürken emekliyi yoksullaştıranlara karşı buradayız. Emekliye milli gelirden pay verilmemesine; istatistik uydurma kurumu tarafından açıklanan ve ertesi gün eskiyen enflasyon oranlarında yapılan sözde zamlara karşı buradayız. Bugün burada; yarın sandıklardayız. Emeklilere yönelik hayata geçirilen ya da geçirilmeyen politikaların hangi tercihin, hangi aklın ürünü olduğunu gördüğümüz için buradayız’’ dedi.