50 yıl öncesine kadar bir savaş ülkesi olan, 30 yıl öncesine kadar ABD tarafından ekonomik ambargo uygulanan Vietnam, ihracatta Türkiye’nin kat kat önüne geçti. İş insanı Burak Önder, “Türkiye’nin Vietnam’daki başarıyı elde etmek için ekonominin yanı sıra kültürel, sosyolojik birçok sorunu çözmesi gerekir. Kültür; maarifle, müfredatla değişir.” dedi.
SEDA İNCİRKUŞ
Eski Avrupa Merkez Bankası Başkanı Mario Draghi, Avrupa Birliği'nin (AB)’nin sanayi stratejisiyle ilgili kapsamlı bir rapor hazırladı. Rapora göre AB’nin dünya ekonomisinden aldığı payı koruyabilmek için çözüm üretmeye çalışıyor. Savaş ve pandemi gibi tedarik zincirini aksatan sorunlar karşısında ve Çin örneğindeki gibi dış ticaret rekabetinde lider olma kaygısı, Batı için Türkiye ve Vietnam gibi ülkeleri öne çıkardı. Ancak iki ülkenin ihracat çıktıları karşılaştırıldığında Türkiye epey geride kalmış görünüyor.
500 MİLYON DOLARDAN 137 MİLYAR DOLARA
TÜSİAD Başkanı Orhan Turan’ın belirttiğine göre Türkiye’nin ihracatında yüksek teknolojinin payı yüzde 3’ü geçmiyor. 2000 yılında Türkiye’nin yüksek teknoloji ihracatı 1,6 milyar dolarken, Vietnam'ın 500 milyon dolardı. 2022 yılında Türkiye bu sayıyı 2 milyar dolara çıkardı, Vietnam ise 137 milyar dolara. Yani Vietnam 22 yılda Türkiye’yi 85’e katladı.
Vietnam’da 1955 ile 1975 yılları arasında; Sovyetler Birliği, Çin ve Kuzey Vietnam’dan oluşan Doğu Bloku ile ABD ve Güney Vietnam’dan oluşan Batı Bloku’nun taraflarını oluşturduğu savaşa sahne oldu. ABD, 1994 yılına kadar Vietnam’a ekonomik ambargo uyguladı. Gelinen noktada Vietnam’ın ihracat rakamları 354,5 milyar doları bulurken Türkiye'nin ihracatı 255,7 milyar dolar olarak kaydedildi.
'BATI GİTTİĞİ YERE TEKNOLOJİ GÖTÜRÜYOR'
Vietnam’ın ekonomideki hızlı yükselişini sorduğumuz İş İnsanı Burak Önder, “Batı müttefiki olan yatırımcıların çoğu Çin yerine Vietnam’ı tercih etmeye başladı. Batı bir yere gittiği zaman teknoloji götürüyor. Üretim için fabrika götürüyor. İnsan kaynağını yetiştiriyor. Çin’in insan kaynağının ve teknolojisinin temelinde Batı’nın aklı vardı. Aynısını Vietnam’da yapmaya çalışıyorlar.” dedi.
'TÜRKİYE'NİN SORUNU KÜLTÜREL'
Türkiye, genç nüfusu sayesinde nitelikli insan kaynağı yetiştirme konusunda şanslı bir ülke ancak Vietnam’daki başarıyı kaydedemedi. Önder, bunun ekonominin bir konusu olduğu kadar kültürel değerlerin de konusu olduğunu şu sözlerle ifade etti:
“Türkiye’nin Vietnam’daki başarıyı elde etmek için kültürel, sosyolojik birçok sorunu çözmesi gerekir. Çok çalışkan bir toplum değiliz. Türkiye sanayisi hâlâ endüstri 2,5’ta, 3’te değil. Kendi mahalleme taş atıyorum; fabrikalarda usta, mühendisten daha değerli. Yönetenler, üniversiteler, sanayiciler ve sivil toplum örgütleri sorumluluğu ötekinde aramadan kendi dersine iyi çalışmalı. Kültür; maarifle, müfredatla değişir. Bütün gelişmiş ekonomilere bakın, bu sadece parayla alakalı bir şey değil. Kültürel gelişmişlik çok önemli. Okul öncesinden, aileden başlayarak verilmesi gereken bir eğitim var.”
ÇÖZÜM TEKNOLOJİ VE NİTELİKLİ İNSAN YETİŞTİRMEK
TÜSİAD Başkanı Orhan Turan konuyla ilgili daha önce yaptığı bir açıklamada, “Türkiye içeride gereksiz regülasyonlarla zaman kaybettiği için globaldeki trendi kaçırıyor. Türkiye’nin her şeyi üretmenin ötesinde daha katma değerli üretim yapması ve bunu ihraç etmesi gerek. Bu da iyi bir eğitim, nitelikli insan kaynağına dayanıyor. Türkiye'nin artık insan kaynağı, Ar-Ge, bilim, inovasyon, kurum ve kurallara yatırım yapması lazım.” demişti.
Türkiye ve Vietnam’ın küresel ticaretteki yerini değerlendirenlerden biri de MIT’de öğretim üyesi olan Prof. Dr. Daron Acemoğlu olmuştu. Acemoğlu, “Türkiye’nin şu anda Vietnam ile rekabet edecek teknolojik altyapısı yetersiz. Eğer doğru yatırımlar ve doğru adımlar atılırsa Türkiye’nin yüksek bir potansiyeli var.” ifadelerini kullanmıştı.
