Tarlada artan maliyetler hem tarımı hem de çiftçiyi bitirmeye başladı. Uzun bir süredir maliyet savaşı veren üreticiler çareyi ya ekimi durdurmakta ya da tarladan çıkmakta buluyor. TÜİK verilerine göre, artan enflasyon tarlada da durdurulamazken, Tarım-GFE Aralık 2023’te bir önceki aya göre yüzde 2,62, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 41,43 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 43,69 yükseldi.
Tarlada zor günler yaşamaya devam eden çiftçileri bir taraftan maliyet diğer taraftan da etkisiz tarım politikaları vuruyor. Buna yüksek enflasyon da eklenince maliyetler uçuşa geçti. Zam savaşını daha fazla sürdüremeyen üretici, çareyi ya ekimi durdurmakta ya da tarladan çıkmakta buldu. Tarım alanları boşta kalınca bu sefer de betonlaşma başladı. Betonlaşma etkisiyle tarım arazileri yok oldu tezgâhtaki fiyatlar da uçtu.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), geçen yılın aralık ayına ilişkin tarımsal girdi fiyat endeksi (Tarım-GFE) verilerini açıkladı. Buna göre, endeks Aralık 2023’te bir önceki aya göre yüzde 2,62, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 41,43 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 43,69 yükseldi. Ana gruplarda bir önceki aya göre, tarımda kullanılan mal ve hizmet endeksinde yüzde 2,82, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmet endeksinde yüzde 1,47 artış gerçekleşti. Bir önceki yılın aynı ayına göre göre tarımda kullanılan mal ve hizmet endeksinde yüzde 37,64, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmet endeksinde yüzde 68,87 artış görüldü.
Yıllık Tarım-GFE’ye göre 3 alt grup daha düşük, 8 alt grup daha yüksek değişim gösterdi. Bir önceki yılın aynı ayına göre artışın düşük olduğu alt gruplar yüzde 9,69 ile gübre ve toprak geliştiriciler ve yüzde 24,75 ile tarımsal ilaçlar oldu. Yıllık artışın yüksek olduğu alt gruplar ise sırasıyla, yüzde 151,60 ile veteriner harcamaları ve yüzde 89,31 ile diğer mal ve hizmetler oldu. Aylık Tarım-GFE’ye göre 9 alt grup daha düşük, 2 alt grup daha yüksek değişim gösterdi. Azalış gösteren alt gruplar sırasıyla, yüzde 2,26 ile enerji ve yağlar ve yüzde 0,74 ile gübre ve toprak geliştiriciler olarak sıralandı. Aylık artışın yüksek olduğu alt gruplar ise yüzde 6,37 ile diğer mal ve hizmetler ve yüzde 5,21 ile hayvan yemi olarak sıralandı.
GIDA FİYATLARI DÜNYADA GERİLERKEN TÜRKİYE’DE ARTIYOR
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), gıda ürünlerinin uluslararası fiyatlarındaki aylık değişiklikleri izleyen FAO Gıda Fiyat Endeksi’nin geçen yılı 2022’deki seviyesinin yaklaşık yüzde 10 altında kapattığını duyurdu. FAO’dan yapılan açıklamaya göre, FAO Gıda Fiyat Endeksi, şeker fiyatlarında yaşanan düşüşün etkisiyle bir önceki aya kıyasla Aralık’ta yüzde 1,5, Aralık 2022’ye göre yüzde 10,1 düşüşle ortalama 118,5 puan oldu. Dünyada gıda fiyatları gerilerken, Türkiye’de ise yüksek artış ivmesine devam etti. TÜİK gıda fiyat endeksine göre ise ülkede gıda fiyatları yüzde 72 artış gösterdi.
TEZGAHTA BİR PATATES 5 LİRA
Yüksek enflasyon, vatandaşların yaşamını olumsuz yönde etkilemeye devam ediyor. İstanbul’un Kağıthane ilçesinde kurulan pazarda vatandaşlar, zamlardan dert yandı. Patates satan tezgahtar, kilosunun halde 22-23 lira olduğunu, kendisinin 15-20 liraya sattığını belirterek kâr etmediğini söyledi. Esnaf, “Soğan halde de 13-14 lira, burada 15 lira. 4-5 kişi çıkıyor öyle, taneyle satıyoruz. Kilosu kaç para bunun? Diyelim 25 lira. Tartıyla kaç para geliyor bir patates? Vurduğu zaman bir patates 5 lira. Bir kilo 20-25-30 lira. Böyle bir şey yoktu eskiden, 4-5 kilo patates alınırdı” dedi. Alışverişe gelen bir emekli de “Hiç memnun değiliz. Çok pahalı. Geçen hafta 20 liraya aldığım bu hafta 35 olmuş. Daha yeni geldim ama fiyatlara bakıyorum. Çok pahalı. Eksik her şey var ama çok pahalı, alamıyoruz. Emekliyim ama yorumsuzum” dedi.
‘FİYATLARIN DÜŞMESİ İÇİN MALİYETLERİN DÜŞMESİ GEREKİYOR’
CHP Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Erhan Adem, et fiyatlarına gelen zamlar ile ilgili yazılı açıklama yaptı. Adem “Ramazan ayında yine vatandaşın tenceresinde et kaynamayacak. 2010 yılında karkas etin kilogram fiyatı 25 lirayken Şubat 2024 itibarıyla 460 liraya kadar çıktı. Eğer girdi fiyatlarına müdahale etmezlerse önümüzdeki 4-5 ay sonrasında vatandaş 1000 lira ve üstünde et almak zorunda kalacaktır. Her yerimiz mera. Ama hala canlı hayvan ithalatı yapıyoruz. Üreticimiz üretemez hale geldi. Vatandaşımız eti, sütü, alamaz hale getirildi. Tarım Bakanlığı bu sorunu sürekli ithal et ile çözmeye çalışıyor. İthal et dövizle alınıyor. Döviz de yüksek olduğu için uygun eti yurt dışından bile alamıyoruz. Fiyatların durması ve düşmesi için üretim maliyetlerinin düşmesi gerekiyor. Girdi maliyetleri düşmedikçe et fiyatlarında artış devam edecek.” dedi.
‘ÜRETİM ALANLARINDA YÜZDE 13 AZALMA VAR’
Üretimden vazgeçen çiftçi, sera ve tarlalarını müteahhitlere vererek depo ve daire yaptırıp kira geliriyle geçinmeyi tercih ediyor. Turizm kenti Antalya, aynı zamanda örtü altı üretimin de merkezi. Kentte naylon ve cam seralarda yılın her sezonunda sebze ve meyve üretimi yapılıyor. Gazipaşa ilçesi muz ve tropikal meyve üretimi, Manavgat ilçesi de muz bölgelerinde adından söz ettirir hale geldi. Türkiye’de son 30 yıllık tarım arazilerinde büyük oranda azalma oldu. Tarım alanlarındaki azalmaya dikkati çeken Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Erkan “Antalya’daki tarımda yüzde 15’in üzerinde bir azalma söz konusu. Üretim anlamında bitkiler Avrupa’nın en büyük tarım üreticisi konumundayız. Bu anlamda bir sorunumuz yok. Meyvede 5, sebzede 4’ 30 yıllık tarım alanlarında Türkiye genelinde yüzde 13, Antalya’da ise yüzde 15’lik azalma var” dedi.
ÇİFTÇİ ÇİZME ÇIKARDI
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, ülkemizdeki çiftçi sayısı, organik tarım yapan çiftçiler ile sözleşmeli tarım yapan çiftçilerin sayısının açıklanması istemiyle Tarım ve Orman Bakanlığına yazılı soru önergesi verdi. Fethi Gürer’in önergesine yanıt veren Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, 2022 yılında Çiftçi Kayıt Sistemi’ne (ÇKS) kayıtlı çiftçi sayısının 2 milyon 177 bin 880 kişi olduğunu, bunlardan 167 bin 547 çiftçinin sözleşmeli bitkisel üretim yaptığını açıkladı. Gürer bir tarım ülkesi konumundaki Türkiye’de AK Parti hükümetleri döneminde uygulanan yanlış tarım politikaları nedeniyle çiftçi sayısında ve tarım alanlarında belirgin bir azalmanın görüldüğüne dikkat çekti. Ziraat Odası’na kayıtlı çiftçi sayısının 5 milyon civarında olduğuna işaret eden Gürer, ÇKS’ye kaydını yaptıranların ise 2 milyona kadar düştüğünün görüldüğünü vurguladı.
