Gazze’deki soykırıma rağmen İsrail ile ticaretini ancak 6 ay sonra kesen Ankara 54 ürün kalemine yasak getirdi. Ancak ticaretin üçüncü ülkeler üzerinden ve Filistin’de kurulan şirketler aracılığıyla sürdüğü iddiaları gündemdeki yerini korudu. ‘Ticaret yasağı’nın ardından çelik başta olmak üzere Filistin’e ihracatın 14 kat arttığı İsrail Resmi İstatistik Kurumu verilerine yansıdı. Oluşan tabloya ‘Fabrikası, sanayisi olmayan, işgal altındaki ülke bu kadar çeliği ne yapıyor’ tepkisi yükseldi.
FEYZA NUR ÇALIKOĞLU
İsrail’in Gazze’deki soykırımı birinci yılını doldururken Türkiye hâlâ ‘İsrail ile ticaret devam ediyor mu etmiyor mu?’ tartışması yapıyor. Hükümet ‘9 Nisan’dan bu yana yasak’ açıklaması yapsa da ticaretin üçüncü ülkeler üzerinden devam ettiğine dair deliller bunun aksini gösterdi. Ticaret Bakanlığı bunun üzerine ‘Ticaret İsrail’le değil Filistin’le yapılıyor’ savunmasına geri döndü. Ancak raporlara göre, İsrail işgali altında bulunan Filistin’e olan ihracat 9 ayda 14 kat arttı. Sanayisi olmayan işgal altındaki ülkeye en çok çelik, çimento, demir, elektrik ve elektronik, kimyevi madde, mücevher satışı yapıldı.
SAVAŞTAKİ ÜLKE TİCARETİ 14 KAT NASIL BÜYÜTTÜ?
Türkiye limanlarından İsrail’in Haifa Limanı’na her hafta ticari gemiler gidiyor. Türkiye’nin işgal altındaki Filistin’le olan ticareti geçen yılın ilk dokuz ayında 91 milyon 276 bin dolarken bu yıl aynı sürede 571 milyon 186 bin dolara yükseldi. Ticaretin Filistin’e diye yola çıkan gemilerin açık denizde konşimento belgesini değiştirerek rotayı İsrail limanlarına kıran gemilerle yapıldığını KARAR gündeme getirmişti. Kamuoyunda tepki çeken tabloya için ‘Savaş tüm şiddetiyle devam ederken, bombalanan Filistin nasıl oluyor da bu kadar ticaretini artırabiliyor?’ sorusu yöneltildi.
KONTEYNERLER İSRAİL'E GİDİYOR
Türkiye’den yapıldığı söylenen ticarete ilişkin Filistin’de ithalat ve ihracat şirketi olan ismini Ebu Hızır olarak açıklayan bir iş insanı KARAR’a konuştu. Hızır, Türkiye’den Filistin varışlı gemilerin seyir halindeyken konteynerleri İsrail’e devrettiklerini söyledi. Tel Aviv kontrolünde olan limanlarda yalnızca İsrail gemilerinin Türkiye’den mal alınmasına izin verildiğini açıkladı. Soykırımın ilk gününden bugüne ticarette değişen bir şey olmadığını savundu.
NETANYAHU İLE KANLI PAZARLIK
İran’ın petrol sahalarını vurmaya hazırlanan İsrail’i seçim sürecinde petrol fiyatlarını fırlatacak bu eylemden vazgeçirmek için Beyaz saray harekete geçti. İsrail basınına yansıyan pazarlık iddiasına göre Biden hükümeti Tel Aviv’e İran’daki petrol sahaları ile nükleer tesislerin dışındaki hedefleri vurması durumunda operasyonun maliyetini karşılayacağını teklif ettiği öğrenildi.
DEMİRİ KİM ALIYOR?
KARAR, Türkiye ile İsrail arasındaki ticaret ağını ortaya çıkarmaya devam ediyor. Bakanlık, ticaretin İsrail’le değil Filistin’le yapıldığını söylüyor. Ancak Filistin’e satışların önceki yıla göre 9 ayda 14 kat artması ve demir, çelik, çimento, hazır giyim gibi ürünlerin ihracatındaki yükseliş göze çarpıyor. Bu durum “Katliam sürerken bunları kim alıyor?” sorusunu akıllara getiriyor.
İsrail’in Filistinlilere yönelik soykırımı birinci yılını geride bırakırken Netanyahu hükümeti yine bildiğini okuyor. Vahşete en çok ses çıkaran hükümetlerden olan AK Parti iktidarı ise, tepki olarak iki ülke arasındaki ticari ilişkilerin tamamen bitirildiğini söylüyor. Ancak resmi veriler, bunun tam tersini ortaya koyuyor. Gazeteniz KARAR, utanç dolu ticaret ağını her gün manşetine taşıyor. Sadece son bir ayda 18 geminin İsrail’e gittiği ortaya çıkarken Bakanlık, ticaretin İsrail’le değil Filistin’le yapıldığını öne sürüyor. Oysa Ticaret Bakanlığı’nın raporlarına göre; Türkiye’nin Filistin’le ihracatı 9 ayda 14 kat arttı. 2023’ün ilk 9 ayında 91 milyon 276 bin dolarlık ihracat yaptığımız Filistin’e bu senenin aynı döneminde 571 milyon 186 bin dolarlık ürün satılmış. İhracat verilerine bakıldığında Filistin’e gönderilen çelik, çimento, demir, deri, elektrik ve elektronik, halı, hazır giyim, kimyevi madde, mücevher gibi malların işgal altındaki bir ülkede nasıl kullanıldığı akıllarda soru işareti bırakıyor.
PETROLE CEVAP YOK
Türkiye’nin birçok limanından İsrail’in Haifa Limanı’na her hafta ticari yük gemileri gidiyor. Şirketler, sözde yasağı konşimento (taşımacılık senedi) değişikliği yaparak aşıyor. Filistin’e diye yola çıkan çelik, çimento, demir, halı, maden ve mücevher dolu gemiler, evrak değişimiyle İsrail’e ulaşıyor. İlişkilerin Yunanistan, Romanya, İtalya gibi üçüncü ülkelerde kurulan firmalar aracılığıyla devam ettiği de bilinen bir başka gerçek. Nitekim söz konusu ülkelere ihracattaki yükseliş gözlerden kaçmadı. İsrail’in çelik, çimento, demir gibi soykırımı sürdürebileceği başat malzemeleri yitirmemek için Türkiye’den ithalatı yasaklarken Filistin için yasaklamaması da iddiaları güçlendiriyor. Ticari gemilerin gittiğine yönelik eleştirilere cevap veren Ticaret Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı ve Türkiye Varlık Fonu, Azerbaycan petrolünün Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattı üzerinden Tel Aviv’e gitmesiyle ilgili suskunluğunu koruyor.
