Fas’ta gerçekleşen 7 büyüklüğündeki depremin yaraları sarılmaya çalışılırken, felaketin yardım talebini kabul edilmeyen Fransa ile Fas ilişkilerindeki mevcut krizi daha da derinleştirdiği söyleniyor.
Fas'ta 8 Eylül gecesi meydana gelen ve binlerce insanın yaşamına mal olan depremin, Fas-Fransa ilişkilerindeki mevcut krizi daha da derinleştirdiğini kaydeden analistler, Fas ile sömürge geçmişi olan Fransa'nın yardım teklifinin kabul edilmemesinin altını çiziyor.
Depremin büyüklüğüne rağmen Fas yönetimi, diğer ülkelerden gelecek ekiplerin organizasyonunda sıkıntı olacağı gerekçesiyle uluslararası yardım talebinde bulunmamıştı. Ancak daha sonra Katar, İngiltere, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve İspanya'dan gelen yardım teklifini kabul etti.
FRANSIZ BASININDAN ELEŞTİRİ
Fas'ın yardım teklifini kabul etmemesi Fransız basınında yoğun şekilde eleştirildi. Gazeteler, "Fas İspanya'nın teklifini kabul ederken Fransa’nınkini neden geri çevirdi?", "Fas Kralı için siyaset insanlıktan önce geliyor" ve "Fransa'nın insanı yardımlarına hayır. Fransa ve Fas arasındaki anlaşmazlığın nedenleri" gibi manşetler attı.
Fransız Liberation gazetesinin 11 Eylül sayısının ilk sayfasında ise ağlayan Faslı bir depremzedenin fotoğrafının yanında sanki onun ağzından veriliyormuşçasına "Burada sessizce ölüyoruz" şeklinde bir başlık kullanıldı. Böylece Fas'ın, Fransa yardımları olmadan bu afetin üstesinden gelemeyeceği imajı verilmeye çalışıldı.
MACRON FAS HALKINA SESLENDİ
Basının yanı sıra siyasetin en üstünden doğrudan Faslılara hitaben yapılan çağrı, iki ülke arasındaki krizin derinleşmesine neden oldu. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, sosyal medya platformundan yayımladığı bir videoyla Fas halkına seslendi. Depremin Fas ile beraber Fransa'yı da sarstığını dile getiren Macron, Fas halkının yanında olduklarını ve insani yardım sunmak için ellerinde her türlü imkanın bulunduğunu söyledi.
Bu konuda kararı verecek tarafın Fas Kralı 6. Muhammed ve Fas hükümeti olduğunu bilmesine rağmen Macron'un bu adımı, Fas'ta "sömürge dönemine özlem duyduğu" şeklindeki tepkileri beraberinde getirdi.
FAS İLE FRANSA ARASINDA NELER OLUYOR?
İki ülke arasındaki ilişkiler son yıllarda bir dizi krizle sarsıldı. Fransa hükümeti 28 Eylül 2021'de yaptığı açıklamada, Fas, Cezayir ve Tunus'un kendi vatandaşlarının ülkeye dönüşleriyle ilgili konsolosluk işlemlerini reddettiklerini gerekçe göstererek, söz konusu ülkelerin vatandaşları için vize şartlarının sıkılaştırıldığını duyurdu. Ekim 2022'den bu yana da Fas, Paris'e yeni büyükelçi atamadı.
İki ülke arasındaki diğer bir kriz de Pegasus casus yazılım olayında patlak verdi. Fransa'nın önde gelen medya kuruluşlarının Temmuz 2021'de Fas'ı, İsrailli siber güvenlik şirketi NSO Group tarafından geliştirilen Pegasus casus yazılımını kullanarak kendi vatandaşlarını ve yabancıları dinletmekle suçlaması ilişkilere gölge düşürdü.
Fransa'nın Le Monde, Mediapart ve Radio France yayın kuruluşlarının yaptığı haberlere karşılık, Fas 28 Temmuz 2021'de Fransız yargısına başvurarak bu kuruluşlar aleyhine dava açtı.
Bir diğer kriz, Fas'ın "egemenlik meselesi" olarak gördüğü Batı Sahra sorununda yaşandı. İspanya 14 Mart 2022'de, eski sömürgesi olan Batı Sahra'daki sorunun çözümü için Fas'ın 2007'de önerdiği "özerklik" teklifini desteklediğini açıklarken, Fransa Batı Sahra meselesinde pozisyonunun değişmediğini ve bu konuda ateşkesi ve Birleşmiş Milletler’in arabuluculuğunu desteklediğini duyurdu.
Fas Kralı 6. Muhammed ise 20 Ağustos 2022'de yaptığı konuşmada, "Batı Sahra sorununun, Fas'ın, dünyaya baktığı bir gözlük ve dostlukların samimiyetini ve ortaklıkların etkinliğini ölçen bir kıstas olduğunu" söyledi.
