COP 28 İklim Konferansı’nda 24 saat gecikmeyle uzlaşma sağlanabildi. Sonuç bildirgesinde fosil enerjiden vazgeçilmesini isteyen 130 ülke ile diğerlerinin arasındaki uzlaşma kesin olmayan ifadelerle sağlanabildi.
MİKDAT KARAALİOĞLU
COP 28’in 24 saat gecikmeli sonuç bildirgesinde fosil enerjilerden (kömür, petrol ve doğal gaz) tamamen vazgeçilmesi yönünde net bir ifade yer almıyor. Bunun yerine ‘‘Aşamalı olarak, enerji temininde fosil yakıtlardan adil, düzenli ve hakkaniyetli bir şekilde uzaklaşılması’’ ifadesi var.. Fosil karşıtı 130 ülke metne “phase out“ (yürürlükten kaldırma) kelimesini dahil etmek istediler ancak Suudi Arabistan başta olmak üzere, petrol gelirlerine bağımlı ülkeler buna itiraz etti. Sonuç bildirgesinin gecikmesinin nedeni de buydu.
COP 28’in sonuç bildirgesinde alınan kararlar dünyanın ekonomik geleceğini ciddi anlamda etkileyecek, uluslararası siyasi gerilimlere neden olacak türden geniş ve kapsayıcı. Alınan kararların önemli sayılacak maddeleri şöyle:
-Fosil enerjilerden kademeli olarak vazgeçmek için emisyonsuz ya da emisyon fakiri teknolojiler geliştirilmeli. Bunun için yenilenebilir enerjiler, atom santralleri ve CSS teknolojileri (karbondioksit yakalama ve saklama teknolojileri) geliştirilmeli.
-Yenilenebilir enerjilerin kapasitesi 2030 yılına kadar 3 kat arttırılmalı ve bu süre içinde enerji verimliliği iki katına çıkartılmalı.
-Dünya sera gazı salınımının 2030 yılına kadar yüzde 43 oranında azaltılması. Sonuç bildirgesinde ayrıca 2053 yılına kadar 1,5 derece hedefi bariz bir şekilde dile getiriliyor. İmzacı ülkelerin iklim dostu bir ekonomiye kademeli olarak geçmesi talep ediliyor.
-İklim bozulmasıyla ortaya çıkan kayıp ve hasarlar için fon oluşturulması. Bu daha önceden kararlaştırılmıştı. Bu fona gelişmiş ülkeler tarafından 700 milyon dolar bütçe temin edildi.
ABD VE ÇİN BELİRLEYİCİ OLDU
Tüm tartışmalara rağmen dünya ülkelerinin fosil yakıtlardan (petrol, doğal gaz ve kömür) kademeli de olsa vazgeçeceğini beyan etmesi tarihi bir öneme sahip
Bu tarihi uzlaşmanın sağlanabilmesini sağlayan en önemli iki güç ABD ve Çin oldu. ABD Başkanı Joe Biden ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping Kasım ayında ABD’nin Kaliforniya eyaletinde bir araya gelerek ortak bir bildiri yayımlamıştı. Bu bildiride yenilenebilir enerji kaynaklarının 2030 yılına kadar üç katına çıkarılması onaylandı. İki lider ayrıca fosil enerjilerinin ikame edilmesi çalışmalarının hızlanması yönünde ortak bir görüş beyan etmişti. Bu bildiriden sonra COP 28’de alınacak kararlara en büyük engel olarak görünen Çin’in de yapıcı bir tavır sergileyeceği ortaya çıkmıştı.
Cop 28’de dikkat çeken bir başka ülke ise Almanya oldu. Almanya yaklaşık bir haftadır Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock öncülüğünde bir heyetle Dubai’deki varlığını hissettirdi. Uzlaşma metninin ortaya çıkmasında petrol üreten ülkeleri ikna etmeye yönelik yoğun faaliyet gösterdi.
KİM AZ GELİŞMİŞ OLMAK İSTER?
Dubai’deki Cop28 konferansında halledilemeyen sorunlar da yaşandı. Bu sorunların başında sanayi ülkeleri ve az gelişmiş ülkeler ayrımı geliyor. Çin, Hindistan, Brezilya ve Körfez ülkeleri iklim konusunda az gelişmiş ülke statülerini korumak istiyor. Aksi taktirde bu ülkelerin az gelişmiş ülkelere yapılan iklim yardımlarına iştirak etmeleri ve emisyon hacimlerini düşürmek için daha hızlı davranmaları gerekiyor. COP 28’de BEA’nin iklim fonuna para yatırmasıyla ilk kez az gelişmiş bir ülke bu fona para yatırmış oldu.
Bu zamana kadar iklim krizinin ana müsebbibi olarak sanayileşmiş ülkeler gösteriliyor. Ancak Nature isimli uzmanlık dergisinde yer alana bir araştırmaya göre gelişmiş ülkelerin sera gazı salınımı klasik sanayileşmiş ülkelerin sera gazı salınımından daha yüksek. Bunun en önemli nedeni ise Güney Amerika ve Afrika ülkelerinde ormanların yok edilmesi ile Çin’deki devası ekonomik büyüme.
COP NEYE YARAYACAK?
Uluslararası Enerji Ajansı COP 28’de alınan kararların dünya iklimine ne tür faydalara sağlayabileceğini hesapladı. Buna göre COP 28’de alınan kararların tümü uygulanırsa sera gazı salınımı giga tonlar oranında azalacak. Bu rakama büyük oranda 50 büyük petrol ve gaz şirketinin 2030 yılına kadar metan gazı salınımını düşürmeye, rüzgar ve solar enerji üretimini üç katına çıkarmaya ve enerjiyi verimli olarak kullanmayı iki katına çıkarmaya yönelik sözlerini tutması halinde ulaşılıyor.
Ancak bu oran 1,5 derece hedefinin sadece yüzde 30’luk kısmını oluşturuyor. Fosil enerjilerden tamamıyla çıkılması halinde bunun atık gazlara ne kadar etkisi olacağı ise henüz tam olarak hesaplanamadı.
Kararlar ancak imza eden ülkelerin uygulaması ile anlam ifade edecek. Enerji konusundaki yatırımların çevre dostu olmasının haricinde ekonomik olarak da anlamlı olması gerekiyor. Alman Dışişleri Bakanlığı resmi X hesabından yaptığı paylaşımda COP 28’den oldukça umutlu. Resmi açıklamada ''Cop28 fosil enerji çağının fiilen son bulduğunu onayladı“ ifadesi yer alıyor.
