Iowa Üniversitesi Stanley Sanat Müzesi, Benin bronzlarını Nijerya'ya iade eden ilk ABD müzesi oldu. Müze iki eseri 15 Temmuz'da Nijerya'daki Benin Sarayı'nda düzenlenen resmi bir törenle iade etti. Gözler, 1897'de İngiliz birlikleri tarafından Benin'den yağmalanan 5 bin eserin 900'ünü elinde tutan ve iadeye direnen British Müzesi'ne çevrildi.
SALİHA SULTAN
Iowa Üniversitesi Stanley Sanat Müzesi, Benin bronzlarını iade eden ilk ABD müzesi oldu. Müze, Benin Bronzları Koleksiyonunu Benin kraliyet ailesinin eski başkanı ve mirasının koruyucusu olan Benin Oba'sına iade etti. Pirinç bir plaket ve ahşap bir sunak parçası olmak üzere iki obje, 15 Temmuz'da Nijerya'daki Benin Sarayı'nda düzenlenen resmi bir törenle iade edildi. İade hakkından konuşan Stanley Sanat Müzesi müdürü Lauren Lessing "İade edilen iki sanat eseri 1897'de Benin Oba'sından çalındı ve ona ait" dedi.
İNGİLİZLER YAĞMALAMIŞTI
Benin Bronzları, 1897'de İngiliz birlikleri tarafından kraliyet sarayına yapılan bir baskın sırasında, şu anda Nijerya olan Benin Krallığı'ndan yağmalandı. Yağmalanan eserlerin 5 bin adet civarında olduğunu biliniyor. Eserlerin bir çoğu 19. yüzyılın sonlarında İngiltere’ye gönderildi ve büyük kısmı Londra’da açık artırmayla satıldı, Amerika, Almanya, İngiltere, Fransa gibi Avrupa ülkelerine dağıldı. 2023'ün başlarında Nijerya hükümeti, Benin'in mevcut Oba'sı Oba Ewuare II'nin eserlerin yasal koruyucusu olduğunu ilan etti.
ABD müzesinin iade ettiği eserleri Benin Obası Başkanı Ewuare II, Benin Sarayı'nda teslim aldı.
BRITISH YİNE ZORDA
Öte yandan Nijeryalı yetkililer, son bir yıldır kaybolan, çalınan ve hasar gören eşyalara dair gündemden düşmeyen skandalların ardından İngiltere'deki British Museum'un Benin Bronzlarını iade etmesi yönündeki çağrılarını yineledi. British, Birleşik Krallık ve Avrupa'daki en büyük koleksiyonlardan biri olan Benin'den yağmalanmış 900'den fazla esere sahip. Müze, Ekim 2021'de Nijerya Federal Bilgi ve Kültür Bakanlığı'ndan bunların iadesi için yazılı bir talep aldı.
2022'de Alman hükümeti de 22 Benin bronzunun Nijerya'ya iadesini onayladı, ancak dünya mirasının kraliyet ailesinin özel koleksiyonunda kaybolma riski taşıdığı endişesi nedeniyle iade işlemi durdu.
Etnoloji Müzesi de, Londra'daki British Museum dışındaki en önemli koleksiyon olarak kabul edilen 400'den fazla bronz da dahil olmak üzere antik Benin krallığından yaklaşık 530 tarihi objeye sahip.
GÖZLER BRITISH'TE
Benin Bronzları, son yıllarda Batı'daki sanat kurumlarının yasadışı yollarla elde edilen nesneleri ülkelerine iade etmeye hazır olup olmadıklarının bir turnusol kağıdı haline geldi. Benin Krallığına ait en çok eseri elinde bulunduran British, eserleri Nijerya'ya iade etmesi için baskılar sürerken, müze İngiltere parlementosunun çıkardığı bir yasayı gerekçe göstererek çağrılara direniyor. Müzenin Benin koleksiyonunu iade etmesi durumunda, müzedeki Anadolu eserlerini geri isteyen Türkiye'nin, Elgin mermerleri için kampanya yürüten Yunanistan'ın eli güçlenecek.
