Kıdem tazminatını artırmanın yolları var. Eğer yol, yemek, yakacak gibi yardımlar düzenli olarak yapılıyorsa, tazminat hesabına eklenir. Hatta yılda bir yapılan ‘Ramazan Kolisi’ bile kıdem tazminatını yükseltmeye yeter
Kıdem tazminatı, uzunca bir süre aynı işverene bağlı olarak çalışan işçinin sadakatinin ve o işyerindeki yıpranmasının karşılığı olarak ödenir. İşverene ait bir ya da birkaç işyerinde belirli bir süre çalışmış bir işçinin, işini kaybetmesi halinde işinde yıpranması, yeni bir iş edinmede karşılaşacağı güçlükler ve işyerine sağladığı katkı göz önünde bulundurularak, geçmiş hizmetlerine karşılık olarak ödenen kıdem tazminatı bu anlamda bir lütuf değil haktır.
AKŞAM'ın haberine göre fakat iş mahkemelerini en çok meşgul eden konu da kıdem tazminatıdır. Kıdem tazminatının hangi hallerde ödeneceği, hesaplanması ve ödenmesine ilişkin pek çok konuda işçi ve işveren anlaşamaz ve konu yargıya taşınır. İşçiler bazı noktalara dikkat ederlerse kıdem tazminatı miktarını yükseltebilirler. İşte tazminatını yükseltmenin püf noktaları:
1 yıldan azsa alamaz
Kıdem tazminatı, aynı işverene bağlı en az 1 yıl çalışma sonunda elde edilir. 11 ay 29 gün aynı işverene bağlı olarak çalışan işçi kıdem tazminatı alamaz. Diğer yandan işten ayrılan bütün işçiler de kıdem tazminatı alamaz. Kıdem tazminatı alabilmek için belirli nedenlerle işten ayrılmış olmak gerekir.
Brüt ücret üzerinden ödenir
Kıdem tazminatı hak ederek işten ayrılan bir işçiye kıdem tazminatı brüt ücreti üzerinden ödenir. Kıdem tazminatı aynı işverene bağlı olarak geçirilen her bir yıl için bir aylık brüt ücrettir. Bir yıldan daha az süreler bir yıllık kıdem tazminatına oranlanarak hesaplanır. Örneğin asgari ücret üzerinden maaş alan işçi bir yıl sonunda kıdem tazminatı alacak şekilde işinden ayrılırsa eline 1.201,5 TL geçer. Bununla birlikte kıdem tazminatına esas bazı ödemeler de söz konusudur. Yani işçinin ücreti dışında bazı yan ödemeleri varsa bunlarda kıdem tazminatı hesabında dikkate alınır.
Kıdeme esas ödemeler
Kıdem tazminatının hesabında bazı ödemeler dikkate alınır, bazı ödemeler ise dikkate alınmaz. Bu konudaki genel kriterler şunlardır:
- Ödemelerin devamlılık arz etmesi, arızi ödemeler olmaması,
- Ödemelerin kesinlik arz etmesi,
- Ödemelerin işin gereği olarak, işyerinde kullanılmak üzere verilmemiş olması. Bu nitelikteki ödemeler çıplak ücrete eklenerek kıdem tazminatına esas ücret olarak değerlendirilir.
Düzenli telifler ve yardımlar etkiler
İşveren, her yıl düzenli olarak Ramazan kolisi veriyorsa; Bu bile kıdem tazminatına esas ücrete dahil edilir. Aynı şekilde düzenli olarak ödenen primler, teşvik primleri gibi ödemeler de işçilerin kıdem tazminatı miktarını artırır. Düzenli bir şekilde yani yılda veya ayda bir kez ödenen telif ödemeleri de kıdem tazminatı hesabında dikkate alınır.
‘Düzenli fazla mesai’ tehlikeli
Düzenli bir şekilde fazla mesai ödenen çalışanların kıdem tazminatı da düşük olur. Yargıtay bu tip durumlarda fazla mesailerin kıdem tazminatına esas ücrete dahil edilmeyeceği yönünde karar veriyor. Bu yöndeki kararlar nedeniyle çalışanlar mağduriyet yaşamaktalar. Örneğin işveren çalışana maaşının 1.500 TL olduğunu söyler fakat bordroda 1.300 TL maaş olarak, 200 TL ise fazla mesai olarak öderse bu durumda fazla mesai tutarları kıdem tazminatına esas ücrete dahil edilemeyeceği için işçinin kıdem tazminatı 1.300 TL’nin brütü üzerinden hesaplanır. Bu nedenle işçilerin bordrolarını düzenli olarak kontrol etmeleri kendi lehlerine olacaktır.
Tavan 37 bin 99 TL
Kıdem tazminatı işçinin ücreti ne kadar yüksek olursa olsun en fazla o dönem için belirlenen tavan kadar ödenebilir. 1 Temmuz 2015 ila 31 Aralık 2015 arasında kıdem tazminatı tavanı 3.709.98 TL olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla işçiler bu rakamın üzerinde kıdem tazminatı alamazlar. 10 yıllık kıdemi olan bir işçi en fazla 37.099 TL kıdem tazminatı alabilir.
Emekli maaşını artırmak için neler yapmanız gerek?
Emekli aylığını yükseltmenin yolu ortalama kazancın yüksek olmasıdır. Sigortalıların prime esas kazançları ne kadar yüksek olursa emekli aylıkları da o kadar yüksek olur. İşveren eğer prime esas kazancı gerçek ücret üzerinden bildirmezse emekli aylıkları düşer. Diğer yandan ücretlerin asgari ücret kadarını banka yoluyla, üzerini elden alan çalışanların da emekli aylıkları düşük olur. Bu durumdaki çalışanlar işverenlerini ALO 170’e şikayet edebilir.
Çalıştığınız süreye göre emekli aylığınız düşebilir
Emekli aylıklarının hesabı 2 kez ciddi anlamda değiştiği için bazı çalışanlar için çalıştıkça emekli aylıklarının düşmesi gibi bir garabet söz konusu. 1999 öncesi, 2000 – 2008 arası ve 2008 sonrası çalışmaları olan kişiler, maalesef prime esas kazançları 3.400 TL’nin altındaysa her ay emekli aylıklarında düşüş yaşıyorlar. Bu durumdaki kişiler için yapılabilecek tek şey prime esas kazancın 3.400 TL’nin üzerinde gösterilmesi.
Tazminatı artıran yardımlar
1. Yemek yardımı,
2. Kasa tazminatı,
3.. Gıda yardımı,
4. Yakacak yardımı,
5. Eğitim yardımı,
6. Konut yardımı,
7. Giyecek yardımı,
8. Erzak yardımı,
9. Sosyal yardım niteliğindeki ayakkabı ya da bedeli,
10. Unvan tazminatı,
11. Aile yardımı,
12. Çocuk zammı,
13. Temettü,
14. Havlu ve sabun yardımı,
15. Taşıt yardımı,
16. Yıpranma tazminatı,
17. Kalifiye-Nitelik zammı,
18. Sağlık yardımı,
19. Mali sorumluluk tazminatı,
20. Lojman tahsisi,
21. Aydınlatma, yakıt, su bedeli,
22. Teşvik primi,
23. Devamlı ödenen primler kıdem tazminatı hesabına dahil edilir.
Neler dikkate alınmıyor?
Tazminat hesabında bazı ödemeler dikkate alınmaz.Bunlar:
1. Yıllık izin ücreti,
2. Evlenme yardımı,
3. Hafta tatil ücreti,
4. Bayram harçlığı,
5. Hastalık yardımı,
6. Genel tatil ücreti,
7. Doğum yardımı,
8. Ölüm yardımı,
9. İzin harçlığı,
10. Teşvik ikramiyesi ve primleri,
11. Seyahat primleri,
12. Devamlılık göstermeyen primler,
13. Fazla çalışma ücreti,
14. İş arama yardımı,
15. Harcırah (Yolluk),
16. Bir defalık verilen ikramiyeler.
