Diyarbakır merkezli Kürt Çalışmaları Merkezi’nin Kürt Barometresi araştırması lansmanı için hafta sonu Diyarbakır’daydım.
20 ilde, 1492 kişiyle yüz yüze anket yöntemiyle yapılan araştırma dünyadaki benzer barometre araştırmaları gibi toplumsal değerler, siyasi eğilimleri çeşitli aralıklarla inceleyip trendleri tespit etmeye çalışan sosyolojik bir alan çalışması.
Kürt Çalışmaları Merkezi, hakkında yıllardır söylenmemiş cümle kalmamış, herkesin adına ve üzerine konuştuğu Kürtler hakkında hem Türkiye’de hem de yurtdışında güvenilir veriler üretmek gibi geç kalmış ama çok faydalı bir işlevi yerine getirmek için yola çıkmış bir think tank.
Merkezin başındaki Reha Ruhavioğlu, merkezin yönetiminde yer alan Cihan Ülsen, Emine Uçak, araştırmayı yürüten Mesut Yeğen ve Ulaş Tol gibi isimler zaten araştırmanın kalitesi, güvenirliliği hakkında yeterince fikir veriyor.
Araştırmanın sonuçları özellikle Ankara’daki iktidar sahiplerine ve yeni adıyla HEDEPE yönetimine duymak ve görmek isterlerse çok şey söylüyor.
Araştırmanın ortaya koyduğu en ilginç verilerden biri şu; Her 100 kişiden 18’i doğduğu şehirde yaşamıyor.
Yani bu veri diyor ki; Kürtlerin Türkiye içindeki iç göçü büyük ölçüde bitti. Yeni kuşak Kürtler artık doğdukları şehirlerde yaşayan bir yerleşik bir toplum. Bu yerleşiklik zenginliği, konforu ve dini anlamda olmasa da muhafazakarlığı da beraberinde getiriyor. Yani radikal, fedakarlık isteyen fikirlerin böyle yerleşik bir toplumda karşılık bulması kolay değil.
Zaten araştırma da bunu destekliyor.
Araştırmaya göre Kürtler kendini “Müslüman” (Yüzde 47) ve “Özgürlükçü” (Yüzde 33) ve “Dindar” (Yüzde 19,3) olarak tanımlıyor. Bu üçlüyü %12 milliyetçi, %12 muhafazakar, %12 sosyalist izliyor.
Buradaki “Özgürlükçü” tabii liberal demek değil, içinde “yurtsever” denen PKK ve yakın fikirleri savunanlar da var.
Buraya kadar bir sürpriz yok. “Yurtsever” Kürtler de siyasi ve fikri elitleri dışında dindar insanlar. Rawest’in bir araştırmasında beş vakit namaz kılma oranları AK Parti ve HDP seçmelerinde birbirine çok yakın çıkmıştı.
Ama araştırmada esas ilginci Kürtlerin yüzde 8.2’sinin kendisini sosyal demokrat, yüzde 7’sinin Atatürkçü olarak tanımlaması.
Bu iki rakam Kürtlerin Türkiye’ye entegrasyonunu ve Türkiye normallerine benzemeye başladığını gösteriyor.
Yüzde 5 olan İslamcı’dan daha yüksek bu oranlar gençler arasında orta ve yaşlı kuşağa göre üç kat daha fazla.
Kürt gençleri ile anne babaları arasında da eğitim düzeyi olarak makas açılıyor. Bu da kuşaklar arasındaki farklılığı artıyor.
Yaş düştükçe artan şeyler biri de milliyetçilik. Kürt gençlerde milliyetçilik büyüklerine göre daha yüksek.
Ama bu oranlar Türkler arasında da milliyetçilik trendleriyle benzer. Yani Türklerde ve Kürtlerde milliyetçilik benzer oranlarda ve gençler arasında artıyor.
Yani Kürt yeni nesilleri hem Türkiye’yle daha entegre hem daha Kürt.
Entegrasyon ile Kürtlük ortadan kaybolmuyor.
Kürtler Kürt kimliğini sahipleniyor. Kürt kimliğini sahiplenme oranı: %67.4
Kürtlerin yarısı kendini yüksek düzeyde "Kürt" olarak görüyor. %14 kendini düşük düzeyde Kürt görüyor. %13 Kürt olmaktan gurur duymadığını ifade ediyor.
Kürtlüğün ortaya çıktığı ve Kürtlüğü taşıyan yer ise Kürtçe.
Kürtlerin %30’u iyi düzeyde Kürtçe konuşabiliyor. %31’i de orta düzey konuşabiliyor. 2/5 için dil hayatın içinde yok denecek düzeyde
Bu rakamların gösterdiği gibi tehlike sinyalleri çalan Kürtçe’nin korunması için en iyi yol olan anadilde eğitim talebi Kürt kimliğinde önemli bir yer ediyor. Bağımsız devlet, özerlik, federasyon gibi talepler görünür olmazken anadilde eğitim talebi zirvede.
Ama ilginç biçimde bu talep rasyonel ve mutedil çözümlerle savunuluyor. Sadece Kürtçe eğitim verilmeli diyenlerin oranı sadece yüzde 9,1
Eğitimin iki dilli (Türkçe ve Kürtçe) olması gerektiğini söyleyenlerin oranı yüzde 44,1.
Eğitim dili Türkçe olmalı, Kürtçe ayrıca okullarda verilmeli diyenlerle, eğitim dili Türkçe olmalı diyenlerin toplamı ise 46,2.
Gençler arasında ise Kürtçe kültür ürünlerine ilgi büyük ölçüde artmış.
Kürtçe müzik Kürt gençlerin en çok dinlediği müzik türleri içinde ilk sıralarda. Kürtçe rap, Kürtçe popa yoğun ilgi var.
Kürt gençleri Türk gençlerden ayıran en temel farklardan biri artık müzik zevkleri olabilir.
Kürtlerin yüzde 58’i Kürt olduğu için ayrımcılığa uğradığını, yüzde 42!si uğramadığını söylemiş. Kürt kimliği baskın olanlarda bu ayrımcılık hissi de artmış. Türkiye’ye ait hissetmiyorum diyenler ise yüzde 42. Yüzde 28 ait hissettiğini, yüzde 30 ortada olduğunu söylüyor.
25’i devlet nezdinde Türklerle eşit olduklarını düşünüyorlar. Eşit olmadığını düşünenler yarıya yakın. %15,2
Ama araştırmaya göre Kürtlerin yüzde 40 Irak’taki Kürtlerin meseleleri, yüzde 39’u Suriye’deki Kürtlerin meseleleriyle ilgili soruya “Bilmiyorum, fikrim yok” diye cevap vermiş.
Yani gözler Türkiye’ye çevrili. Haberleri en çok hangi, televizyondan izliyorsunuz sorusuna cevaplarda Fox açık ara önde, onu TV’den haber izlemiyorum diyenler ve Ahaber izleyenler izliyor.
Sterk vb PKK kanallarından izliyorum diyenlerin oranı yüzde 6.
Bütün bu rakamlar basit bir gerçeği ortaya koyuyor: Kürtler Türkiye normallerinde yaşamaya başladı.
Artık iç göç bitmiş, yerleşik bir halk Kürtler ve bu yerleşiklikten gelen muhafazakarlık ve refah da radikal fikirlerin gelişmesini engelliyor.
Kürtlerin Kürtlük bilinci dil merkezli. Ama dil siyasetten çok kültürün konusu. Araştırmayı değerlendiren Prof. Dr. Mesut Yeğen’in dediği gibi 1980’den sonra depolitizasyon döneminde kültür alanındaki genişlemeye benzer bir etki yaşanıyor Kürtlerde.
Kürtçe anadil eğitimle ilgili talepler de çok radikal değil.
Kürtler Irak ve Suriye’deki Kürtler ve meseleleriyle de çok ilgili değiller.
En popüler siyasetçi diğer herkesin toplamından iki kat fazla olacak şekilde Selahattin Demirtaş.
Şiddet, devlet talebi artık gündemden düşmüş durumda.
PKK’yla Kürt toplumu arasında bir duygusal kopuşa da yorulabilir bu rakamlar.
Kürtler Türkiye’ye iyice yerleşmiş, Türkiye ortalamalarında yaşayan, talepleri de benzer olan bir büyük topluluk. Ama Kürt kalarak ve Kürt kimliklerini koruyacak, Kürtçe’yi yaşatarak bunu yapmak istiyorlar.
Bakalım Türkiye de normalleşip bu makul talepleri karşılayarak bu meseleyi çözecek bir olgunluğa tekrar gelebilecek mi? PKK ve namı diğer Kürt siyaseti uğruna mücadele ettiklerini söyledikleri Kürtlerle aralarında açılan duygu makasından bir ders çıkaracak mı?
KÜRTLERİN NORMALLEŞMESİ DEVLETİN ASAYİŞİ SAĞLAMASININ DOĞAL SONUCUDUR Açılım yıllarında estirilen hava devletin güçsüz olduğu, PKK'nın mücadeleyi kazandığı şeklindeydi. Hatta PKK ile devlet anlaşınca korucular ne olacak diye kara kara düşünülmeye başlanmıştı. Devletin güçlü olduğu net şekilde anlaşılınca Kürt kimliğini önemseyen vatandaşlar da makul ve normal çizgiye geldiler.
Yanıtla (2) (1)Ana dilde eğitim meselesi, eğitimde eşitlik meselesidir. İlk okula başlayan çocuğa öğretmen soruyor.. Sokakta araç olmadan giden kişiye ne denir diyor. Çocuk fakir denir diyor. Yaya geçidi görmemiş. Bilmiyor. Yoksulluk psikolojisi onu fakir denir gerçeğinde buluşturuyor. Kürtçe eğitim alsa farklı olacak
Yanıtla (6) (6)Olmayacak. Farklı olma, öteki olma duygusu kafasına çivi gibi yerleşecek. Sevdiği kızı alamayacak kökenini gerekçe yapacak, istediği okulu kazanamayacak yine kökenini sorumlu tutacak. Hayata kahredecek. Üstelik bir diyarbakırlı niye malatya ağzı ile kırmançça öğrensin? Bir karslı niye mardin ağzı ile kırmançça öğrensin. Bir muğla köylüsü rize köylüsünü anlamaz. Resmi dil ortak nokta. Zazaca zaten ayrı bir dil. Niye böyle bir yüke girsin ki insanlar. Herkes kendi yöre dilini zaten konuşuyor.
Yanıtla (9) (8)Malatyalı yaya geçidini ne güzel anlatmışsın senmi uydurdun senin bildiğin kadar bilen öğretmenmi O öğretmene ancak öyle talebe yakışır
Yanıtla (2) (1)Hastane dil tabelalarında Arapça ve Farsça varken, Kürtçe nin olmaması büyük eksiklik. Halen Türkçe kendini tam ifade edemeyen bisürü yaşlı hasta var, yazık değil mi bu insanlara?
Yanıtla (13) (10)Okuma yazma bilmeyen yaşlı hasta..Kürtçeyi nasıl okuyacak?
Yanıtla (11) (4)Ama okuma yazma bilmeyen dememiş ki zaten, Türkçe kendisini ifade edemeyen demiş.
Yanıtla (3) (1)Türkçe okuma yazma bilmiyorsa Kürtçe de okuma yazma bilmez kardeşim. Ancak Kürtçe konuşabilir.
Yanıtla (4) (1)21. yuzyilda hala insanlarin anadil egitiminin yasaklanmasi utanc verici. ilkokul caginda anadilinde okuma yazma ogrenen insanlar baska dilleri daha kolay ogrenirler. Vaktiyle Cumhurbaskani da soylemisti bunu. Zaten bu ulkede vatandaslarin anadil egitimini yasaklamak Lozan anlasmasina da aykiridir.
Yanıtla (2) (3)Kürt kökenli insanın en doğal hakkı KÜRT'üm demesi ve diger farkli etnik koken ve lehceleri olanlar dahil..Her geçen gün bunlar aşılıyor. Arab,Kürt,Bosnak,Cerkez,Zaza,Pomak,Arnavut herkes kendini özgürce ifade edebilmesi son derece normal,,ama "hiçbir" etnik faşistlik kabul edilemez..İnsanoglu hürmet ve saygiyi etnik kokeni ile degil sadece ve sadece Ahlaki,Edebi ile sağlayabilir...Bunu hiçbir zaman gozardi etmemeliyiz..Bu sosyolojik disiplin olmalidir..
Yanıtla (10) (6)Kürt kökenli değil kürt.
Yanıtla (9) (4)4 kuşak ötesi dahil karışımsız kürt mü essah?Türkmen/ terekeme araba hiç nesil karışmadan kürt öyle mi? Vayy be ne saf ırklar varmış...!
Yanıtla (3) (2)Biz DUSUNEBILME kapasitesi olanlarla bir arada olmayı severiz..(kimseyi de zorla davet etmeyeceğiz. ) Cunku arada çok buyuk Medeni seviye farki var,,.Ademoglu ile Home sapiens arasinda,,,Cook işimiz var ve zerre "boş" vaktimiz yok..
Yanıtla (3) (0)Ülkemizde İYİYE GİDEN HİÇ BİR ŞEYİN OLMADIĞINI MAALESEF HEPİMİZ GÖZLEMLİYORUZ.Bunun ana sebebinin menfaat olduğunu herkes bilir.İşin en kötüsü insani değerlerimizi kaybediyoruz.Yalancılık,sahtekarlık,kandırmaca vb.toplumu yıkan her türlü etkenlar normalleştirildi.Değer yargıları tersine döndü.Hiç iyiye gitmiyoruz.
Yanıtla (2) (5)Zihnimizde ki...Kara şemsiyeyi kapatalim..Bari "gazze" ibret olsun..Dunyada iyiye giden NERESI VAR..az,biraz biliriz karşı köyleri,, Muhteşem bir cografyamiz var..sadece yalan,dolan uckagitciligi bıraksak yeter. ***ben "cok dürüstum" diyenlerde dahil.. (Ahlak,Edeb sahiplerinden özür,,istisna onlar.)
Yanıtla (4) (0)Katılımcıların % 42'si "Türkiye’ye ait hissetmiyorum" demiş. Bu çok ciddi bir soruna işaret etmiyor mu? Bunu diyenlerle Kürtçe konuşma arasındaki çapraz ilişkiye bakmak gerekir. Daha kapsamlı bir istatistiksel analizi görmek isterdim.
Yanıtla (13) (1)Türkiye’den kaçan doktorların, mühendislerin ve diğerlerinin durumunu düşününce, bu oran da fazlalık yok demektir. Türkiye, hem ekonomik olarak hem de kültürel olarak şu anda cazip durumda değildir. Batıdan gel gel yapsalar, nüfus epeyce tenhalaşır.
Yanıtla (4) (2)Turkiyeden gitmek isteyen akademisyen, doktor vs oranları bu orandan eksiltilirse doğru bir oran elde edilmiş olabilir.
Yanıtla (0) (1)Merhaba, bence oradaki aidiyet Turk - Kurt'ten ziyade olmaz olsun Boyle memleket dedirten akp'den kaynaklı.
Yanıtla (3) (2)türklerin kaçı kendini Türkiye'ye ait hissediyor. Böyle bir cevap varsa bu oranın bir anlamı olur
Yanıtla (1) (0)Guzel bir yazi. Sn yazarin yazilari biraz uzun olur, ancak sindirerek okunursa daima ufuk acicidir. Tesekur ederiz. Ne demis eskiler: Su akar yolunu bulur. Kurtlerin ve Turklerin iliskileride biraz boyle. Radikal milliyetci Turk ve Kurt gencleri zamanla yumusayacak, hatta bu fikirleri terk edecektir. Ben o yollardan yillar once yurudum. Cikmaz sokak. Onemli olan insan. Insana deger vermek. Milliyetcilik birazda siyaset esnaflarinin degirmenine su tasimak....
Yanıtla (10) (1)Kendini Türkçe ifade edemiyor ama ne hikmetse alfabeyi tanıyor?? Eğitim mecburi ve parasız. Okullaşma oranı yüksek. Türkçe bilmeme oranı düşük olmakla beraber yaşlı ve kadınlar arasında görece yüksek. Bütün popülasyon oranında Türkçe bilme oranı yüzde 97'lerde. Türkçe bilmeyen yüzde üç alfabeyi de bilmiyor. Ve resmiyetle tek işi nüfus cüzdanı veya yeşil kart sahibi olmak. Köyünde mutlu mesut yaşıyor. Genç ve orta yaşlıların yaklaşık tamamı gayet iyi Türkçe biliyor.
Yanıtla (7) (0)Cevap, Ahmet Altan’ın yıllar önce yazdığı ‘Atakürt’ yazısında, o cevap hala yok maalesef!!!
Yanıtla (7) (4)Onun sorunu Türklüğün yerine Kürtlüğü koymasıydı, mesele birlikte var olma meselesidir, aynı bahçede değişik çiçekler olarak..
Yanıtla (1) (1)O yazıyı bir kez daha okumanızı tavsiye ederim, birlikte yaşamanın yollarını arayıştı ,evet , sarsıcı bir yazıydı, o sert dönemde cesaret isterdi,bugün öyle insan sayısı çok az, onlardan birisi tabii ki Yıldıray Oğur, vicdani yazıları için teşekkürler,,
Yanıtla (5) (3)85 milyon insanı, dil din ırk mezhep farkı gözetmeksizin bire-bir çok ağır ve derinden ilgilendiren, adalet ve ekonomi'ye dair onca mevzu varken, (Misal, 7500 lira maaşla açlığa mahkum emekliler, AİHM ve AYM kararları) Vee, böylesi bir zamanda "düğün değil bayram hiç değil eniştem.." türünden "2023 kürt barometresi" mevzusu..! Misal, Mazot un 3 ayda 19'dan 40 liraya gelmesiyle çiftçinin ve üreticinin barometresi kaç, bide bunu ölçseniz kaç çıkar ki?
Yanıtla (3) (6)Anketin yapan kurum guvenilir olsada, cevaplarin guvenilir olduguna dair supheliyim. Bitlis- istanbul- londra hattinda yasayan biri olarak, TR yonetenlerin bugunku siyaseti beni hayattan soguttu. 100 senede bir arpa boyu yol alinmis
Yanıtla (3) (1)Yıldıray Bey, Teşekkür ederim,ancak,yazınızın başlığı ile içeriği uyumlu mu? Selam olsun.
Yanıtla (0) (0)Önemli olan kürt halkının ne istediği değil kürtçü liderlerinin neistediğidir tabi birde İsrail ve onun uydusu amerikanın dolayısıyla dış güçlerin ne istediğini. Onların aceleleri yok önce anadilde eğitim sonra belediyelerde özerklik sonra federasyon en nihayet bagımsız devlet her verilen taviz bir sonraki tavizi getirecektir. Liyakatin olduğu bir ülkede herkes hakkıyla bir yere gelsin yada zengin olsun bu ülke hepimize yeter kardeşçe yaşayalım
Yanıtla (4) (2)Kürtler ve diğer etnik gruplar şunu unutmasın, Türkiye Cumhuriyeti kurulmasaydı bu kadar rahat yaşayamazlardı. Yesin içsinler Atatürk e dua etsinler. Yoksa sonları suiye ve ırak tan beter olurdu. Pkk nın arkasına takılıp da pyd gibi oyun uşağı olmasınlar.
Yanıtla (1) (6)Türkiye' ye ait hissetmiyorumun siyak sibakı ne? Genel tablo ümitverici. Kürtçe siyasetsiz bir zeminde ilerlemeli. İran Rusya' nın çoktan çözdüğü dil konusunu daha çözemedik. Sebep Batıcı laik kemalizm.Bu saplantı bütçeyi ve fedakar fakir insanları vurdu.Gele gele Osmanlı çözümüne geldik: resmi dil Türkçe gerisi doğrudan siyasi olmadan serbest..
Yanıtla (2) (1)Hocam belki de derin devlet taa en baştan bu durumun olacağını ongormustur. Hiç böyle düşündün mü? Sırf biraz daha kalabalık diye, etnik Türk olmayan ama yeni ulusal devlette kültürel olarak Türk ortak paydasinda eritilmiş kitlelerden ayriksi olarak haklar isteyen bir kitle zaman içinde diğer büyük kitleye katılıyor.
Yanıtla (2) (0)Dünya da olsun, İslam coğrafyası olsun ya da bu ülke de İsrail'i protesto edenler, edebilenler bir cadı avı cenderesi içinde.. hatta bir cv, profil fişleme sürecine tabi..
Yanıtla (0) (1)Harvard da bir Hristiyan öğrenci ihracı olabilir, Hindistan da bir müslüman öğrenci gözaltı olsun ya da Avrupa da bir Ceo için kariyeri noktalanabilir.
Yine bazı ülkelere İsrail'e karşı rengini belli ettiği için, cadı avı içinde gelecekte ekonomik yaptırım uygulanabilir.
Maalesef, kâfir, zalim ve küffara karşı özgür düşün
Kurt sorunu diye bir sorun yok, aslinda Turk sorunumuz var. Kendisinden baska herkesi ret eden, farkli etnik unsurlara, inanclara ve goruslere tahammul edemeyen egemenlik anlayisi elimizi ayagimizi bagliyor, ilerlememizi engelliyor. Halkinin yuzde 30-35'i siyasal islamcilari, yuzde 25-30'u populist milliyetcileri destekleyen bir ulkenin ileri gitmesi olanaksizdir. Tam demokrasi, adalet ve esitlik isteyenler cogunluga gecmeden sorunlarimizi cozemeyiz. Sorun halkin kendisinde, baska yerde aramayin
Yanıtla (4) (4)batı emperyalizmi ve israil vahşeti fazla gelince,hayat görüşümüzü üstüne kurduğumuz batı demokrasilerinin hali ortaya çıkınca.iki yüzlülük,vahşet,entrika,komplo her türlü lanet hortlayınca,düşünmeye ara vermek istatistiklerle oyalanmak.her suçu,her dinin dindarlarına atarak,tekrar demokrasi havarilerinin günü gelinceye kadar inzivaya çekilmek!!!üzgünüm yıldıray iyi adamsın ama sende kandırıldın…
Yanıtla (1) (0)Aidiyet duyguları zayıflayan insanların yaptıkları işlerde de verimli olamazlar. Ak parti bu konuda çok duyarsız. ne olursa olsun havasında sanki. kafa karışıklığı var.
Yanıtla (1) (3)Ben bir Kürt üm ve ülkem Türkiye yi seviyorum. Demokrasi ve adalet istiyorum. Devletin Kürt dili ve tarihine sahip çıkması çok önemli.
Yanıtla (24) (3)Ben Kürt halkının gidip doğuda kendi devletini kurup yaşayacağına ihtimal vermiyorum.
Yanıtla (10) (2)Lansman, tanıtım değil mi,eger öyleyse keşke tanıtım deseniz, neyse sağlık olsun.
Yanıtla (10) (1)