Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, memleketi Batman’da AR-GE merkezinin açılışına katıldı. Hepimizin umutlanacağı konuşmalar yaptı.
Batman’da AR-GE merkezinin açılması elbette Türkiye’nin ulaştığı düzeyi göstermek bakımından son derece memnuniyet verici. Fakat…
Konuşmasında Şimşek’in şu sözleri irdelenmeye muhtaçtır:
“1923 ile 2002 arası ortalama büyümeye oranla son 20 yıldaki ortalama büyüme oranını karşılaştırdığınız zaman 1 puan daha yukardayız. Çünkü uzun bir süre enflasyonu tek hanede tutabildik…”
Şimşek, bu “1 puan fark”ın yüz yılda 1 trilyon dolara denk geldiğini söylüyor. Çok büyük rakam ama dünya bu yüz yıl içinde daha hızlı büyüdü.
Aydınlatıcı bir mukayese için aynı dönemlerdeki ülkelerin performanslarını karşılaştırmak lazım. Tarihi dönemlerle 21. Yüzyılı mukayese etmek çok sağlıklı değildir. Zira dünya ekonomisindeki gelişme hızları Birinci dünya savaşına kadar başkadır, mesela Osmanlı ekonomisinin büyüme hızı yüzde 1’dir. Dünya ekonomisi asıl İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra hızlı büyüdü. Bizde DP ile başlayan büyüme dönemi…
İKİ MUKAYESE
Benim Sayın Şimşek’ten iki ricam var:
. Bu mukayeseyi 1929 Buhran yıllarını ve İkinci Dünya Savaşı yıllarını dışarıda tutarak yapar mısınız? Çünkü Ak Parti’nin yirmi yılında ne Dünya Savaşı oldu ne de 1929 çapında bir dünya buhranı… Evet, 2008 Küresel krizi oldu ama bu eski iktidarlar zamanında örnekleri yaşanmış türdendi; 1929 Buhranı gibi değildi.
. İkinci ricam şu: Ak Parti’nin, 2002-2013 dönemi ile 2014-2023 dönemini de mukayese eder misiniz? Çünkü ilk dönemde Kemal Derviş’ten reforme edilmiş bir ekonomi devralınmıştı, Merkez Bankası bağımsız, kurumlar liyakatçe iyi idi. İkinci dönemde ise Merkez Bankası’nın bağımsızğı sona erdi, kurallar aşındı...
Bence AK Parti’nin iki dönemini mukayese etmek daha aydınlatıcı olur. Bu, dünya ekonomisinin aynı şartlarında bir iktidarın iki dönemini mukayese, “rasyonel” politikalarla “heterodoks” politikalar arasındaki farkı gösterir ve son derece öğretici olur. Bunu Şimşek’in yukarıdaki sözlerinde de görüyoruz zaten.
İki dönemin ortalamasını almak, “rasyonel”le “heteredoks”a eş değer vermek olur ki yanlışlığını Sayın Şimşek de kabul eder.
ŞİMŞEK SÖZLERİ
Şimşek, iktidarın ilk döneminde, Ali Babacan’la birlikte, Erdoğan’a karşı Merkez Bankası’nın bağımsızlığını ve dövize karşı faiz artırımlarını savunmuştu. Batman’da “uzun bir süre enflasyonu tek hanede tutabildik” dediği dönem o dönemdir.
Sonra “heterodoks” politikalar yüzünden, makro dengeler”in bozulduğu, enflasyonun resmen yüzde 80’lere fırladığı dönem, ikinci dönemdir.
Şimşek’in şimdilerde kullandığı kavramlara bakalım:
“Türkiye'nin rasyonel bir zemine dönmekten başka çaresi kalmamıştır.”
Rasyonel zeminden ne kadar uzaklaşılmış değil mi?
Yine Şimşek’in sözleri:
“Kurallara dayalı politika oluşturma taahhüdümüzü teyit ediyoruz… Acil önceliğimiz, ekibimizi güçlendirmek ve güvenilir bir program tasarlamaktır.”
Kuralllar ne kadar örselenmiş, ekipler ne hale gelmiş, güven nasıl kaybolmuş, açık değil mi?
Son olarak, sermaye girişi ile ilgi sözleri:
“Türkiye’ye yabancı sermaye akışı olacak ama zaman alacak. Körfez sermayesi geliyor ama Avrupa ülkeleri bizim ne yapacağımızı biraz daha gözlemlemek istiyor. Güven yaratmak gerekiyor.”
Güven nasıl kaybolmuş değil mi? Erdal Sağlam da yazdı, ortodoks politikalar ne kadar devam edecek, “Naci Ağbal örneği” yaşanacak mı diye endişeler var.
GÜVEN SORUNU
Güven tesisinin en güvenli yolu kurumlardır, mesela Merkez Bankası’nı yeniden bağımsızlaştıran bir kanun çıkarmak… Mümkün mü???
Netice, yüz yıldır yaşadıklarımız boşa yaşanmış olmamalı, dersler çıkarmalıyız. Bütün dönemlerde büyümemiz “vasat”tır. Asıl sorun bu.
Hukukun üstünlüğü ve “her alanda rasyonel” politikalar şarttır.
Şimşek dürüst ve tam liyakatli bir ekonomisttir. İtibarı da bundan geliyor. Böyle ‘partizan’ konuşmalardan sakınması gerektiğini düşünüyorum. “24 Ocak Reformları”nın da “2001 Reformları”nın da partizan dili yoktu, teknik oldukları için geniş siyasi çevrelerin desteğini almışlardı.
Not: İktisat tarihimiz konusunda Prof. Şevket Pamuk’un “Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi”ni okurlarıma önemli tavsiye ederim. (İş Bankası Yay.)
