2025 Aile Yılı programında konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, konuşmasında hükümetin konuyla ilgili icraatları ile ilgili bilgiler ve istatistikî oranlar verdi ve evlilik kredisinden artık tüm illerdeki gençlerin faydalanacağını belirtti. Yapılanlar hiç azımsanacak şeyler değil, yapmayı planladıkları da çok önemli, özellikle çalışan anneler için ‘esnek çalışma imkanı’ gerçekten üzerinde ayrıca durmaya değer bir konu ancak ben bugün zamanında da çok konuşulan şu üç çocuk çağrısı üzerinden, bu çağda kim, ne zaman üç çocuk yapar sorusuna değineceğim çünkü konuşmada doğurganlık oranlarına detaylıca değinildi ve ilk kez anne olma yaşının da 29’u geçtiği söylendi, yaşlı nüfus oranının % 10’a, ortalama yaşın ise 34’e çıktığı da belirtildi ve bu oranlar “tehlike” olarak nitelendirildi. Tabii ki üç çocuk çağrısı da yinelendi.

Erdoğan, nüfus artış hızındaki tehlikeyi fark ettikleri zamandan beri üç çocuk çağrısı yaptıklarını belirtiyor, biz de çevremizde hem bu çağrıya uymak niyetiyle hem de kendileri istedikleri için vb üç çocuk yapanları biliyoruz fakat bizim yaşlar bırakın otuzları, kırkları geride bırakmak üzere yani Erdoğan’ın çağrısına uyarak yapılan çocuklar neredeyse yirmili yaşlardalar ve şimdi Erdoğan’ın hitap etmek istediği hedef kite ise ilk çocuklarını ortalama 25-30’lu yaşlarda yapanlar, belki daha da geç. Böyle bir kitle, önündeki 10-15 yıl içinde iki çocuk daha yapar mı? Bu birinci soru. Bir de onlardan daha küçük yaşlardaki yani 20- 25’li yaşlardakiler var. Onlar için sorulacak soru ise belki, kendilerinden büyükler gibi 20-30’lu yaşlarda çocuk sahibi olacak şekilde evlenirler mi?

Bu sorular yabana atılacak gibi sorular değil çünkü 7 yaşında başlanan mecburî örgün eğitim 19-20 yaşlarında bitiyor. Ülkemizde kuvvetli bir meslekî eğitim altyapısı olmadığı ve üniversite okumayana tabir yerindeyse adam gözüyle bakılmadığı için çocuklar üniversite okumak zorunda hissediyorlar kendilerini, 4 yıl da oradan, yaş oldu 23-24. İş aradı, buldu, deneme süresini geçti, zam aldı da eline para geçti diyene kadar da geçer mi 1-2 yıl? Bu çocuk, kendisine uygun eş bulmakla, ödemeye gücünün yeteceği kiralık ev bulmakla falan uğraşmadı bakın bu süreçte, her şey olması gerektiği gibi tıkır tıkır sırasıyla gitse bile yaşı 26-27. Peki ne zaman doğacak ilk çocuğu? Doğal olarak 28-29 gibi, değil mi? Yaş hesabını yaparken kız ya da erkek çocuk ayrımı gözetmedim çünkü, kızlar da üniversite okumayı tercih ediyor artık, “liseyi bitiririm, evde kısmetimi beklerim” demiyorlar, anne babaları çoğunlukla dişlerinden tırnaklarından artırıp, özel bir üniversitede bile olsa kız çocuklarını da okutuyor. Diplomalarını da bir işe girerek değerlendirmeyi hakları olarak görüyorlar yani çocuklar evlilik çağına gelene kadarki süreçler kızlar için farklı, erkekler için farklı işlemiyor ve eğer gençlerin daha erken yaşta çocuk sahibi olması isteniyorsa buna yönelik politikaların belki de eğitim hayatı ve yaşı ile ilgili politikalarla entegre olarak düşünülmesi gerekiyor.

Kız olsun, erkek olsun her gencin iyi bir eğitim alması gerektiğine inanıyorum, bu yüzden eğitim yaşının aşağı çekilmesini, gençlerin evlilik oranını arttırmak için doğru bulmam fakat belki meslekî eğitim alanında yapılacak bazı düzenlemeler, erkek çocukların daha erken yaşlarda para kazanmaya başlamasını sağlayabilir, bu da kız çocukların daha genç yaşlarda (genç derken küçük demek istemiyorum, mesela 25 değil de 20 gibi yaşları kastediyorum) evliliğe sıcak bakmasını, eğitimini ve evliği birlikte götürmeyi düşünmesini teşvik edebilir. Bunlar belli oranlarda ilk doğum yaşının düşmesine ve doğurganlık oranlarının artmasına etki edebilir fakat asıl etken ekonominin iyileşmesidir. Günümüzdeki pahalılık, kiraların yüksekliği ve iş sıkıntıları gençlerin evliliğe karşı mesafeli olmasına sebep oluyor, dolayısıyla, ekonomik durum bu haldeyken bu oranları yadırgamamak lazım.

İlk çocuklarını 29-30’larda yapanların iki çocuk daha yapıp yapmayacakları sorusu da büyük oranda ekonominin durumu ile ilgilendirilebilir çünkü artık hiç kimse tarlada vb çalışması için çok çocuğa ihtiyaç duymuyor, aksine kendisi, önündeki 20 yılı çocuklarının geleceği için yatırım yapmaya ayırıyor.

Hasılı 2025 Aile Yılında ne konuşulacaksa konuşulsun ekonomi ve eğitim politikalarından bağımsız ele alınmamasında fayda var.