Tam bugünlerde Türkiye’de olması düşünülen, planlanan ve vaadedilen kişi başı gelir 25 bin Dolar’dı.
İhracattan enflasyona, istihdamdan milli hasılaya kadar birbirinden harika hedefleri olan 2023 vizyonunun yıldızı da buydu. Kişi başına 25 bin Dolar’a ulaşmak. Bugün sadece 9 bin Dolar’da takılıp kalmamıza bakıp 25 bin Dolar’ı n gerçekçi bir hedef olmadığını zannetmeyin. Pekala o rakama ulaşmak mümkündü.
2023 vizyonunun hiçbir iddiasına ulaşılamadığı gibi kişi başı gelir hedefi de uzak bir noktaya ıskaladı.
Üstelik Türkiye, o hedefleri yazdığı döneme göre muazzam fırsatlar da yakalamıştı. Kovid salgını ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgali Türkiye’ye Avrupa’nın üretim, lojistik ve tedarik üssü olma imkanını altın tepside sunmuştu. Dünyada para inanılmaz seviyede bollaşmış ve yabancı sermaye seçenekleri artmıştı.
Yani hedeflerin konulduğu dünyanın neredeyse iki katı fırsatlar önümüze gelmişti. 25 bin Dolar’ı dahi aşabilirdik ama yarısını bile yakalayamadık. Tamamen kötü yönetim yüzünden ve iş yerine hamaset yaparak mümkün olanı bir hedefin yarısına bile ulaşamamak can sıkıcıdır. Yıllar böyle boşu boşuna geçmiştir…
Şimdi ülkenin önünde yeni bir hedef var. Cumhurbaşkanı Erdoğan seçim beyannamesini açıkladığı konuşmada, “Kişi başına düşen milli gelirimizi 3 bin 600 dolardan 10 bin 600 dolara yükselttiğimiz gibi, önümüzdeki dönem önce 16 bin dolara, ardından daha yükseğe ulaştıracağız” dedi. Önce bir düzeltme…
Erdoğan kendisine haksızlık ediyor. Kişi başı gelirimiz 10 bin 600 Dolar’a değil 12 bin 500 Dolar’a kadar yükselmişti. 2013’te öyleydi mesela. Birbiri ardına yanlış ve hayalci politikalar nedeniyle o rakamın altına indi ve AK Parti döneminde bir daha 12 bin 500 Dolar yakalanamadı. Bir de bize haksızlık ediyor çünkü bugün kişi başı gelir 10 bin 600 değil, 9 bin dolar civarındadır.
Buna hedef denmez… 16 bin Dolar hedefi kötü gidişin kaçınılmaz sonucudur ve bu yönüyle Türkiye’nin havlu attığının ilanıdır. Kendi halinde bırakılan, çok iddia yüklenmeyen bir ekonomi bile zaten şimdi 17-18 bin Dolar’ı bulacaktı. Yıkıcı hamleler yapılmazsa, israf ve yanlış yatırımlarla dengeler bozulmazsa, gerçekle barışık yaşanırsa Türkiye parmaklarını 25 bin Dolar hedefine değdirebilir. Çünkü dünya büyüyor, dünyada gelir ve harcama artıyor herkes büyüyor. Küresel enflasyona göre hesaplarsanız bile Türkiye gibi tersine ekonomi politikası uygulamadığınız taktirde, kişi başı geliriniz artar çünkü fiyatlar artıyor. Hükümet, sabah 9 akşam 5 mesai yapsa -ama gerçekten yapsa- sloganlarla ortamı bozmasa bile Türkiye’nin kişi başı geliri bugün 17 bin 500 Dolar’ın üzerinde olacaktı. Yani hükümet, “Gece gündüz demeden sabahlara kadar çalışıyoruz. Avrupa’yı kıskandırıyoruz, dünyaya nizamat veriyoruz” edebiyatı yerine, memur gibi işe gidip gelseydi bile bugün iyi olacaktık. Hiç olmazsa tecrübeden yararlanılacak; plan, program, fizibilite yapılacaktı. Kendi kalemize gol atmayacağımız için dünyanın doğal büyümesinden aldığımız payla biz de büyüyecektik. Ne gece gündüz çalışan oldu, ne plan program yapan, ne de yapılana uyan…
Tersi oldu… Biz hamaset yapıp, slogan atarken ve yel değirmenleriyle savaşırken 20 yıl önce arkamızda olan ülkeler bile kişi başı gelirde bizi geçti. Dünya ortalamasının altına demir attık, çıkamıyoruz. 2021 yılı dünya kişi başına gelir ortalaması 12 bin 337 Dolar, Türkiye’de ise 9 bin 661 Dolar. Başka söz gerek var mı? Üstelik son 10 yılda bizim de içinde bulunduğumuz gelişmekte olan ülkeler hızla büyürken hatta bazıları 2002’ye göre 6-7 kat milli gelir artışı sağlarken bizim ortalamanın çok altında kalmamız hazin değil mi?
Aynı “kötü yönetim dönemi”nde küresel ticaretteki payımız yüzde 1,2’den binde 90’lara geriledi. İşsizlik patladı ve hatta faiz, enflasyon hesaplarının yapılamadığı bir ülke haline geldik. Gelişmiş ya da gelişmemiş herhangi bir ekonominin olmazsa olmaz gıdası, yabancı sermaye yatırımları ise eksiye düştü.
Tablonun kötüleşmesi AK Parti’nin yeni hedeflerindeki dile de yansıyor. Şimdiye kadar ilan edilen bütün hedeflerde, planlarda, vizyon belgelerinde; tutmasa dahi enflasyonun hep yüzde 5’e düşürüleceği vaadedilirdi. O bahiste de havlu atılmış. Rakam tahmini yok, “Enflasyonu tek haneye düşüreceğiz” demekle yetinmişler.
Galiba artık böyle ekonomiyi ancak böyle hedeflerle anlatabilirsiniz. Yuvarlayalım gitsin hedefleri. 2023 hedefleri tutmadı da ne oldu sanki!..
