Müslüman siyaset düşüncesi özü itibariyle iyiliğin ve ahlakın egemen olduğu bir dünya kurmayı önermiştir. Ancak bu tarihsel süreç içinde sadece ahlaki ilkelere indirgenmiş ve halkın katılımını sağlayan bir yönetim modeli oluşturulamamıştır. Dolayısıyla halkın söz sahibi olmadığı yönetim sistemleri “siyasi meşruiyet” krizinden kurtulamamışlardır.
Ne zaman bir meşruiyet krizinden söz edilse, hemen bütün Müslüman düşünce insanları Kur’an’da “şura” prensibinin bulunduğunu ve dolayısıyla İslam’da katılımın esas olduğu tezini ileri sürmüşlerdir. Ancak biliyoruz ki Kur’an’ın Şura prensibi hemen hiçbir dönemde hayata geçirilememiş ve Hz Peygamberin vefatından sonra da özelliğini kaybetmiştir. Prof. Dr. Ahmet Akbulut Şura konusunda çarpıcı bir tespitte bulunuyor: “Ahmet Naim bu duruma dört halife döneminden şu örnekleri vermektedir: Halife Hz. Ebubekir, isyan hareketlerinde çoğunluğun görüşüne uymamıştır. Hz. Ömer de savaş ganimeti olarak alınan Güney Irak topraklarının dağıtılması konusunda büyük çoğunluğun görüşüne aykırı hareket etmiştir.” (1)
Maalesef, çoğunluğun yanlış karar vereceği yönündeki kanaat Müslüman dünyada demokrasinin gelişmesine en büyük engel teşkil etmiştir. Oysa insanların görüşünü, yani istişareyi esas alan Kur’an özü itibariyle katılımı ve demokrasiyi önermektedir. Bu çerçeveden bakıldığında, İslam’ın demokrasiyle bağdaşmayacağı görüşünü dillendiren muhafazakar anlayışın Kur’an’ı değil, geleneksel İslam kültürünü esas alarak yorumlar yaptığı görülecektir. İşin özü şu ki; tarihsel süreç içinde bir İslam siyaset doktrini oluşmuş, ama hiçbir zaman teori ve pratiğe dönüştürülememiştir.
Müslüman dünya, geleneksel İslam siyaset doktrini ile hareket ettiği sürece Batılı sistemlere alternatif üretme imkan ve ihtimali yoktur. Şu anda da İslam toplumlarında hakim olan görüş, Batılı sistemlerin bir gün mutlaka yıkılacağı yönündedir. Ne yazık ki bu hayal, Müslüman toplumların rasyonel akılla hareket etmelerinin önünü kapatmaktadır. Oysa her gün yıkılacağını hayal ettiğimiz Batı’daki demokratik sistem, bilim ve rasyonel akılla hareket ederek gerektiğinde sistemi tamir etme, hatta kendi içinde yeni alternatifler üretme kabiliyetine ve becerisine sahiptir. Nitekim geçmişte Batı Hristiyan dünyası Kilise ile zorlu bir hakimiyet kavgası yaşamış ve kiliseyi devre dışı bırakmıştır. Her ne kadar liberal demokrasi bugün derin bir kriz yaşıyor olsa da, uzlaşma kültürüyle yeni çareler üretme imkanına her zaman sahiptir.
İslam dünyasının bugün içinde yaşamaya mahkum olduğu despotik yönetim anlayışından kurtulması için, öncelikle dini siyasal bir mücadele aracı olmaktan kurtarması gerekiyor. Aksi taktirde bir rahmet dini olan İslam birleştirici değil, tefrika kaynağı haline gelir ki, bu İslam’a yapılabilecek en büyük kötülüktür.
Eğer dinle siyasetin alanlarını birbirine karıştırmaya, dinde siyasal meşruiyet aramaya devam edersek, yüzyıllar boyunca olduğu gibi bugün de devleti yönetenlerin beceriksizliklerinin faturasını İslam’a ödetmeye devam ederiz ki hiçbir Müslümanın bu hakkı olamaz.
Artık şunu biliyoruz ki siyasal özgürlük, hukukun üstünlüğü ve kuvvetler ayrılığı gibi evrensel değerler, İslam siyaset doktrininin yabancısı olduğu kavramlardır. Bilelim ki bireyi, yönetenlere itaat etmekle yükümlü bir “kul” olarak gören geleneksel İslam siyaset düşüncesiyle hukukun üstünlüğüne dayalı demokratik bir sistem inşa edemeyiz.
Meseleye içinde bulunduğumuz Türkiye şartlarından baktığımızda da, zihinlerimizin çağdaş demokratik değerlerden çok geçmişin geleneksel değerlerine ayarlı olduğunu görürüz. Mesela Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne karşı çıkanları eleştirirken diyor ki: “Yeri geliyor, biz ‘Atatürk’ün partisiyiz’ diyorlar. Acaba Gazi, parlamenter demokrasiyle mi idare etmişti ülkeyi?” Kısacası, bugün bile Cumhuriyet’in kuruluş şartlarındaki ‘tek parti’ yönetimi, zihinlerimizde ideal model olmaya devam ediyor.
1- A. Akbulut, Kur’an’a Yabancılaşma Süreci, s.58
