Finansman kaynağı olacak fon bulma önerilerime ilave olarak, “iş planı”nın bazı detaylarını bu yazıda tartışıp, konuyu şimdilik bitireceğim.
Yazılarımda belirttiğim CHIP (ÇiP), Akıllı Ekran, Batarya & Pil, Optik ve Led fabrikalarının yatırımına, o zamana kadar zaten yapılmış olacağını varsaydığımız “fizibilite raporları”na göre eşanlı olarak girişilebilir.
Mesela, Çip üretme tesisiyle ilgili olarak, başlangıçta olabilecek en küçük kapasite olan 6 Milyar $’lık ölçek hedef alınabilir. Yaklaşık dört yıl önce ASELSAN ile BİLKENT Üniversitesi arasında yapılan bir anlaşmayla fizibilite değeri yaklaşık olarak 60 milyon $ olan bir “Galyum Nitrat Üretim Tesisi” kurulmuştu. Bu mükellef bir laboratuvardan biraz daha büyük tesiste “internet of thing” ya da diğer bir deyişle, “nesnelerin interneti” amaçlı “chip”ler üretilecekti. Doğrusu şu anda ne durumda olduğunu bilmiyorum.
Çip tesisi kurma liderliği ASELSAN’a verilebilir. Küresel düzeyde tüketici ürünleri pazarlarında en çok uzmanlaşmış gruplarımız olan VESTEL ve ARÇELİK gibi şirketler ile bu konuda mesafe kat etmiş veya edebilecek durumda olan şirketler de bu ekibe eklemlenebilir.
CHIP tesisinin finansmanının büyük bir kısmını TVF yüklenir, diğerleri de istekleri ve güçleri oranında ortak olurlar. Yine de ek para gerekirse; bir “ULUSLARARASI FON” kurularak başka ortaklar da bu işe dâhil edilebilir.
Bu tip işlerde TFV’nin en büyük hisseyi alması şart değil ancak zorunluluk varsa bundan imtina edilmemelidir. Mesela Çip işinde TVF’na %50, şirketlere %10’ardan %30 ve halka da %20 hisse tahsis edilebilir. İlave fon gerekmesi durumunda bu iştirak uzun vadeli tahvil veya sukuk çıkarabilir ve TVF bu işleme kefil olur.
Bu model, diğer yüksek teknolojik ürünler üretimi için yapılacak yatırımlarda da aynen uygulanabilir. Yani öncü ve en büyük hissedar TVF olması kaydıyla, “konusuna göre uzmanlaşmış şirketler” önderliğinde kurulacak bir ortaklıkla tüm yatırımlar gerçekleştirilmelidir.
Elektrikli otomobil üretmek için oluşturulmuş olan ve kanaatimce hiç şansı olmayan mekanizmanın da TVF’nın bünyesine alınmasının daha doğru olacağına inanıyorum. Mevcut elektrikli otomobil üretme projesinin yanlış yapılandırıldığını ve bunun yakında anlaşılacağını söylemek için kâhin olmaya da gerek yok.
Çok uzun vadeli bu yatırım projelerinin, toplumun her kesiminden destek ve onay görmesi şarttır. Bu projelerin kişiye bağlı olmaksızın, sürdürülebilir, şeffaf ve her bakımdan toplumun aklına yatması, finansman sağlamak kadar önemlidir. Bu teknolojilerin hazmedilebilmesi için belki de yıllarca bilanço zararı oluşacaktır. Şimdiden bilinemez. Zarar durumunda da pes etmeyecek toplumsal bilinç ve direnç iradesi bir zorunluluktur.
On yıl sonra ülke ekonomileri ikiye ayrılarak değerlendirilecek: Cip üretebilenler ve patinaj yapanlar.
Yine de bu tip yatırımlar piyasa şartlarna göre gün be gün “upgrade” olması gereken yatırımlardır. Yatırım süresinin uzaması, üretilecek ürünleri üretildikleri gün, demode hale getirebilir.
Kültürümüz, sanatımız ve zevklerimiz, üreteceğimiz ürünlerin tasarımda mündemiç olabilir. İşlerimizin ruhunu oluşturabilecek özgün bir yenilikçilik, tasarlayacağımız ve üreteceğimiz eşya ve hizmetlere inanılmaz katma değerler ekleyebilir. Yepyeni hedeflerimiz ve bu hedeflere uygun yeni fakat bizi geliştirecek olan “en iyiyi ve en yararlıyı arayış sorunları” yeni dertlerimiz olur.
Eğer bazı konular havada kaldıysa, bu elbette benim eksikliğim. Fakat konuya ilgi duyanların bu dört yazıyı birlikte okumasını da tavsiye ediyorum.
Tecrübe ve bilgi birikimime göre basitleştirerek anlattığım tüm olgular doğrudur, makuldür ve mümkündür. Bu önerilerin çok boyutlu, çok taraflı ve Türkiye’de hiç denenmemiş olduğunun farkındayım. Bu bağlamda, bu öneriler başka bilgi ve tecrübelerin çıktısına ve eleştirinin her tür katkısına muhtaçtır.
