Bilmem farkında mısınız bu sene çok güzel bir tesâdüfün şâhidi olduk. Mart ayı ve Ramazan birlikte geldi. İkinci cemrenin arkasından oruç başladı. Şimdiden müjdesini vereyim, gelecek sene Ramazan bayramı ve nevruz bayramı, aynı gün olacak.

Yenişehirli Avnî, nevruzda Ramazan bayramı görenlerden.

“Hâkim-i şehr-i şitâ ile gidip mâh-ı sıyâm
Geldi nev-rûz ile atbaşı berâber bayrâm”

Ben de bu beyitten ilham alarak ve dahî haddimi aşarak şöyle diyorum:

Geldi mart ile atbaşı berâber Ramazan

Her ikisi de hoş geldi safa geldi. Birisi huzur ayı, diğeri deli ay.

Çiçek üstadı Cevat Rüştü Bey, “nâmı bile tebessümâver” dediği mart için, aynı zamanda “deli ay” diyor. (*) Ona göre, mart ayında kar tipi fırtına görüldüğü gibi, gönüle ferah bahş edecek nice güzel rebî’î havalar, sünbülî güneşli günler vardır. Mart, kararsız hâliyle “deli ay” sıfatını hak etmektedir.

Cevat Rüştü, son derece haklı. Mart ayı, günü günün tutmayan ergen delikanlılar gibi değil mi? (Hoş, iklim değişikliği sebebiyle bütün kış ayları delirdi.)

Mâdem, iki güzel ay berâber geldi; bu mürüvveti, çiçekler üzerinden okuyalım. Cevat Rüştü’nün bir yazısı, böyle bir tesâdüf için yazmış olmasa da duygularıma tercüman oldu.

Nergis (diğer adıyla zerinkadeh) ve sümbül, martın soğanlı çiçeklerindendir. Bizde, ortasındaki kadeh ile aşk şarabını içip sarhoş olan, ayrıca sevgilinin gözüne benzetilen nergis, batılılarda kendine âşık olmak anlamına gelen narsizmi, yâni egoizmi temsil eder. Bir Fransız edîbi şöyle demiş:

“Fenâ huylar, bir zincir ise onun ilk halkası egoizm(hodpesendlik)dir.”

Cevat Rüştü, bizim gibi âtıfeti şiâr edinmiş bir milletin, nergisin hodpesend bakışlarından sakınıp göğsünde, iyiliği cömertliği temsilen sümbül taşımasının vazîfe olduğunu söylüyor. Niye böyle dediğinin ayrıntısına girmese de sümbülün cennetten bir koku olduğunu bilmemesi imkânsız. İyilik, cömertlik de öyle değil mi? Nergis de güzel kokar ama maalesef kendini beğenmiştir.

Çiçekseverler bilirler. Sümbül olan bahçede rüzgâr esince ortalığı bir güzel cennet kokusu kaplar. Huzur ayında gönlünde sümbül taşıyanlara selâm olsun. Sevgili’nin rüzgârı, yaydığınız kokuyu, önce en yakınınızdaki ihtiyaç sâhiplerine ulaştırsın. Oradan bakkallara uzanıp borçları sildirsin. Fırınlara uğrayıp askıya ekmek koydursun.

Huzurlu bir Ramazan geçirmeniz dileğiyle hayâtınızdan sümbül kokusu eksik olmasın.

(*) Türk Çiçek Kültürü Üzerine Cevat Rüştü’den bir Güldeste, Hazırlayan: N. Hikmet Polat