TCMB’nin swap hariç net döviz rezervleri 65 milyar dolara kadar yükselmişti; geçen hafta bu rakam 20 milyar dolar civarına kadar düştü.
Soru: TCMB’nin azalan 45 milyar dolar net döviz rezervine ne oldu?
Cevap: Kalorifer dairesinde yakılmadığına göre satılmıştır.
Peki, kaça ve kime satılmış?
Dolar, 38 - 41 TL aralığında bir fiyatla, çoğu carry trade hesap sahiplerine veya kim istediyse, onlara satılmıştır.
Peki bu dolarların TCMB’ye maliyeti ne kadardı?
Cevap: Alındığı döneme göre değişmekle birlikte, büyük bir kısmı 29,44 - 36,75 TL arası fiyatlarla satın alınmış olabilir.
Maliyet ortalaması 33 TL ve satış ortalaması 39 TL varsayımıyla TCMB, sattığı her bir dolar için 6 TL para kazanmış görünüyor.
Acaba TCMB bu rezervleri hangi parayla almıştı.
TCMB “karşılıksız para basarak” bu dövizleri satın almıştı.
Soru: Peki, niçin bu döviz satış işlemleri “ziyan edilmiş emekler”,”boşa gitmiş zamanlar”, “zarara dönüşmüş maliyetler” vs. gibi tanımlanıp hayıflanılıyor?
Bu ifadeleri kullananların amacı eleştiri veya muhalefet etmek değil; ötesini söylemeyeceğim.
Çünkü TCMB’nin yani Türkiye’nin bu döviz satışıyla ilgili tek kazancı sadece dolar başına 6 TL kazanmak değil.
Aynı zamanda piyasadan çektiği ve bileşik olarak %60 faiz ödediği yaklaşık 1,6 Trilyon TL’ye de bir daha faiz ödemeyecek.
Peki, şimdi 45 milyar dolar sattığı için eline 1,6 Trilyon TL geçen TCMB ne yapacak?
Cevap: Eğer döviz satışlarından gelen 1,6 trilyon TL para, kaydi değil de nakdi para olsaydı, bu paralar, TCMB’nin kalorifer dairesinde yakılacaktı.
Bugün de bu paralar başka mekanizmalarla yok edilecek çünkü hatırlayalım, TCMB bu paraları karşılıksız olarak basmıştı yani “yoktan var etmişti” şimdi de “vardan yok edecek”
Ara Değerlendirme:
Kanaatime göre net döviz rezervlerinin aşırı miktarlarda yüksek olması da sorundur, aşırı miktarda düşük yani eksi olması da sorundur.
İdeal olan net döviz rezervlerinin sıfıra yakın olmasıdır.
Döviz fiyatlarında düşme eğilimi ağır basınca TCMB, piyasa istikrarı için geçici olarak döviz alabilir ve bu durumda net döviz rezervleri artıya geçebilir.
Keza piyasada dövize yoğun bir talep olursa TCMB, bu defa döviz satarak piyasa istikrarını sağlamaya çalışır; bu durumda da net döviz rezervleri eksiye geçebilir.
Net döviz rezervleri verisinin finansal sağlamlık ve güvenilirlikle bir ilgisi yoktur.
Uluslararası döviz rezervleri 300 milyar dolara çıkınca da net döviz rezervleri sıfır olabilir, 100 milyar dolara inince de…
Bütün bu anlattıklarımdan TCMB için şu tavsiyeyi üretebiliriz: ‘Ey TCMB elinde kalan 20 milyar dolar net döviz rezervini de satıp piyasadan biraz daha TL çekebilirsin; hatta, enflasyonla mücadelede samimiysen eksiye bile geçebilirsin.’
BRÜT DÖVİZ REZERVLERİ
Bir yerde net döviz rezervleri varsa “brüt döviz rezervleri” de olur.
Gerçek anlamda Türkiye’nin uluslararası taahhütleri için dikkate alınması gereken gereken en önemli veri “brüt döviz rezervleri” verisidir.
Türkiye'de hanehalkı, şirketler, kurumlar, bankalar, Hazine ve TCMB’nin elinde bulunan ve ödeme için talep edilmesi halinde “emre amade” döviz ve altınların tamamına “uluslararası döviz rezervleri” diyoruz.
Hanehalkı, şirketler ve kurumlar bu varlıklarını bankalara yatırır; bankalarda gündelik işlerine yetecek kadar döviz ve altını ellerinde tutar ve bakiyesini şu ya da bu isim veya düzenleme adı altında TCMB’ye gönderirler.
Uluslararası döviz rezervleri = TCMB’deki (emanet veya borç) brüt döviz rezervleri + bankalardaki döviz rezervleri.
Formülden de anlaşılacağı gibi “Brüt Döviz Rezervi” demek, TCMB’ye emanet veya borç olarak verilmiş döviz ve altınlar toplamı demektir.
Geçen ay brüt döviz rezervleri 174 milyar dolara kadar çıkmıştı; şimdi carry tradeler çıktığı için 154 milyar dolar civarına düştü.
Muhtemelen bankalardaki paralar da 40 milyar dolar civarındadır.
Böylece uluslararası rezervleri 154+40 = 194 milyar dolar olarak hesaplayabiliyoruz.
Böylece bugün, Türkiye’nin elinde turizmde, ithalatta, yurtdışı yatırımlarda ve dış borç ödemelerinde kullanılabilir 194 milyar dolar emre amade ve miktarı yeterli dövizi olduğunu anlayabiliyoruz.
İç pazarımızı Uzak Asya ülkelerinde üretilmiş ürünlerin istilasından koruyabilecek bir ekonomi yönetimi için 194 milyar dolar hatta 150 milyar dolar bile yeterlidir.
Fakat kendi gümrüklerini koruyamayan bir ülke için hiçbir döviz seviyesi yeterli değildir.
TCMB yönetimine de bir çift sözümüz olsun: “Carry Trade” veya “sıcak paralar”la kartondan oluşturmaya çalıştığınız “güven kuleleri”nin bir gecede yerle bir olduğunu gördünüz; gittiğiniz yol, yol değildi tekrarlamamanızı öneririm.
19 Mart krizinin iktisadi bir temeli yoktu; peki iktisadi bir temeli olsaydı mesela Cumhur İttifakı dağılsaydı, ne yapardınız?
Bugün, carry trade ve diğer sıcak paralar çıktığı için ekonomi daha sağlıklı ve riskler, daha yönetilebilir nitelikteyse bu, üzgünüm fakat TCMB yönetimine rağmen oluşmuş bir durum.
Beyefendi, ben mühendisim ve ekonomi dalında Amerikada doktora yaptim.Faiz sebep enflasyon sonuctur' dan sonra okuduğum mesnetsiz ekonomi hipotezi olmuş. Yok burdan RTE ye bir sekilde ulaşmak istiyorsan da vallahi ülkeyi yakarsınız. Geri kalan tüm dolarları satın eksiye düşün vs vs. Allah askina yapmayın, isi bilmeyenlerde doğru sanacak sonra
Yanıtla (7) (1)Şayet cari fazla versek sat doları Çek TL yi ortada dolaşan asalak para olmaz. Ama biz deki durum farklı biz cari açık ve devalüasyon yapan bir ülkeyiz. Damat sattı 7 TL den doları bugün 38 oldu. Şimdi 38 savunuluyor bunun ötesinde ki hele hele 2028 e kadar beklerse USD tahminim uzun vade 4 basamaklı rakam. 1 trilyon doların faizini ve cari açığı ödeyecek teknoloji ve üretim yok bizde.
Yanıtla (2) (1)Anlattıklarınız çok doğru katılıyorum. Sizde açıkça rezaleti anlamışsınız zaten ,tepede amaç kendi cepleri zaten. Aksi takdirde Türkiye Cumhuriyeti Devleti bu işlerin üstesinden rahatlıkla gelir .AMA IKTIDARIN NIYETI ; Zengin dostlar ve fakir halk. Bunuda ZAYIF YARGI SISTEMI ILE YAPIYORLAR. Öğrenci çocuklarımız ile farkinda olan halk çok doğru yapıyorlar.
Yanıtla (1) (0)Sayın yazar kendini eski Fed başkanı Bernarke zannetti herhalde. Evet Bernarke lehmam krizinde para bastı çöpleri aldı ekonomiyi düze çıkarıp o paraların bir kısmını geri çekti. Biz de öyle değil biz sadece basıyoruz ama bizim paramız rezerv para değil. Basılan para sadece kağıt bir değeri yok eskiden 200 TL ye tüm mutfak ihtiyacı alınırdı şimdi sadece birini belki alıyor. Devlet ye doymak bilmiyor tasarrufu unutmuş bir devlet anlayışı var
Yanıtla (4) (1)MB borcu olamaz sınırsız para basma imkanına sahip ama bastığı paranın bedeli var. Dışardan faiz için sıcak para giriyor bunu MB satın alıyor o para faize gidiyor. MB bastığı parayı geri toplamak zorunda onun için de ayrıca faiz ödüyor. Kümülatif olarak dolaylı olarak %100 faiz ödemiş oluyor ve o M2 para arzı sürekli artıyor. Bunun için acil tasarruf yapmak lazım inek önüne gelen her şeyi yiyor. Matbaa çalışmadığı an kimse maaş alamaz.
Yanıtla (2) (1)Bir AKP'li olsam, İmamoğlunu devre dışına çıkarmak için 45 milyar dolara değer derdim.
Yanıtla (0) (0)Bir CHP'li olarak, keşke bu parayla 450 tane son model savaş uçağı alsaydık. (dikey inin kalkabilen dünyanın en gelişmiş savaş uçağı modelinden)
Sayın yazar böyle giderse 1 trilyon dolar borcun faizini cari açıktan kaynaklanan ihtiyacı nasıl karşılayacaksın onu da yazsaydın anlardık. Cevdet hoca demişti tüm linkler kopmuş ancak bu kadar tamir edebildiler atayan kişinin müsaadesi kadar. Yoksa TÜİK makyajı ilc bu kadar olur.
Yanıtla (3) (0)Son derece yanlış bir yorum. Dolarlar enflasyon düşsün diye toplanmıştı. Dolardaki yükseliş enflasyonu körüklüyordu. Merkez bankası %50-60 arası faiz ödüyor. Bu faiz kimin parasından ödeniyor? Merkez Bankası keyfinden dolar almıyor. Kur düşük kalsın dış ticaret açığı kapansın, hatta artıyor geçsin diye alıyor.
Yanıtla (10) (0)Suni olarak yüksek tutulan döviz kuru nedeniyle Türkiyede mal ve hizmetler çok pahalandı. İhracat artmıyor, cari açık azalmıyor. "Türkiye'nin cari açığı Şubat 2025'te önceki yılın aynı ayındaki 3.3 milyar dolarlık seviyesinden 4.4 milyar dolara genişledi". Yalan TÜİK enflasyonu ile yapılan hesap şaşmaya mahkum. Bu "ben yaptım oldu" kurnazlığını geçeceksin. Bir kısır döngüde debeleniyorsunuz...
Yanıtla (0) (0)Hayret, o milyar dolarlar satılırken ne hikmetse CDS puanları da zıplayıp milleti daha da borçlu ve fakir hale getiriyor. Başımıza ne geldiyse dünya ekonomi sistemini yok sayan islamcı ve hayalperest sözümona "ekonomist"lerden geldi. Sayın yazara göre mutlaka faiz sebep enflasyon sonuçtur da aynı zamanda.
Yanıtla (4) (0)" Bu ifadeleri kullananların amacı eleştiri veya muhalefet etmek degil ; otesini soylemeyecegim " !
Yanıtla (11) (3)Zahmet etme canım , biz söyleyelim ; onlar hain birer mandacıdır !
Bu yazarımızı nasıl MB.başkanı yapmıyorlar da buralarda harcıyorlar , hayret !
Aslında bu yazıyı sırf neler yumurtlanmistir acaba diye merak ettiğim için okudum!
MB başkanı mı? Şahap Kavcıoğlu gibi mi? Zira o da Yeni Şafak'ta yazıyordu ve MB başkanı yapıldı, sonuç rezalet!!!....Yazarlıkla teknotraklık arasında fark var birader, yazar isen köşende istediğin gibi atıp tutabilirsin.
Yanıtla (5) (1)Sn. Yazar,
Yanıtla (3) (0)Objektif yorumlar yaparak kimseye yaranamazsınız! Ya şartsız muhalif olun ya da şartsız iktidar destekçisi.
Amacınız kimseye yaranmak değil, doğru bildiğinizi yazmaksa takdir sizin.
"Fakat kendi gümrüklerini koruyamayan bir ülke için hiçbir döviz seviyesi yeterli değildir"
Yanıtla (6) (0)Iste bu ZURNAnin acayip sesler cikardigi yer; Eger GUMRUKler
korunsaydi, YANDASlar nasil gumruksuz ITHALAT yapacaktı...???
Lütfen şuna da bir açıklık getirir misiniz. Merkez, her an iktidarın kaleme bir gol atması mümkün diyecek durumda ise ve iktidarın maliye politikaları ile merkezin para politikaları bu kadar zıt yönde ilerliyorsa bu arabayı kullanan direksiyona nasıl hakim olacak?
Yanıtla (5) (0)Hovardayım hovarda(!)
Yanıtla (8) (1)Içinde alın terim mi var, yak gitsin(!)
Beni yak, kendini yak, herşeyi yak, böyle mutluyum bak(!)
Bir zalimin elinde oyuncak olduk(!)
Kendimiz seçtik, kendi belamızı bulduk(!)...
Aklımız yerine duygularımızı kullanınca duvara tosladık!
Ama akıllanmadık!
Kabahat bizde değil, duvarda(!)
Duygularımızla yola devammmm...
Dıgıdık dıgıdık, deh koçum(!)...
Muhalif gazetenin muhalif yazarı sayın Verçin, sizden öğreniyorum ama söylemleriniz neredeyse yandaş yazarlar paralelinde. Neden önerdiğiniz politikanın sonuçlarından bahsetmiyorsunuz? O dövizler birikmese, piyasadan TL çekilmese yaşanacak mal ve hizmet enflasyonu ile nasıl mücadele edilecekti? Neoklasik iktisada karşı iseniz kendi değerli cozumlerinizi de bize aktarın lütfen.
Yanıtla (8) (1)Para basılır, para yakılır. Carry Trade, Mery Trade..
Yanıtla (5) (0)Ben, yine öğlen yemeğini, yeterli olmayan kaloride, 300 liraya yemeğe devam ederim. Seneye, 400 liraya..
Sırıtan devlet adamı görmek istemiyorum.
Hocam KKM döneminde de,MB bu işten karlı çıkıyor diyerek uygulamayı savunuyordunuz.Şimdide aynı mantıkla MB dövize müdahale ederek karlı diyorsunuz. Düz mantıkla düşünürsek MB s]rekli TL basıp,%8-9 faizle borçlandığı doları,iç piyasaya satarak, dövizi doğduğuna pişman edeblirmiyiz? Mesela 1TL=10$ olurmu?
Yanıtla (5) (0)Dünya nas açıklamasından sonra Türkiyenin ekonomi yönetiminin ne kadar ciddiyetsiz olduğunu gördü. Büyük yatırım fonları Türkiyenin üzerini çizdi. Şimşek rasyonel poltikalara dönüleceğini açıklamasına rağmen fonların tavrını değiştiremedi.
Yanıtla (4) (0)Sayın Değerli Yazarın Bilgisine:
Yanıtla (4) (0)Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2024 yılına ait mali sonuçlarını kamuoyuyla paylaştı. Banka, 93. hesap döneminde 700 milyar 354 milyon TL zarar açıkladı. Böylece TCMB, 2023’teki rekor seviyedeki 818,2 milyar TL’lik zararın ardından üst üste ikinci yılı da büyük zararla tamamlamış oldu.
8 yada 128 farketmez. Faiz ya 9 ya 19 dur bu da farketmez. Ne farkeder derseniz, bu para kimin? Babanızın parası mı? Sorusudur asıl sorulması gereken. Eeee ama ben para basıyoommm.. valla herkeste evde basıyoo, lakin sonuç hep aynı; cepte yok, borç çok:(
Yanıtla (9) (0)Doğan çocuklara iş yok:( üniversite okuyor diploma iptal:)))
19 Martta olanlar hukuki değil siyasi olduğu için tepkiler de doğal olarak ekonomik değil siyasi oldu.
Yanıtla (15) (0)Carry Trade yaparak 1.000.000$’larını 1.250.000$ yaptılar bir yıl içinde, bu para kimden nereden çıktı ?
Bir gün bunu da bize açıklarsanız sevinirim.
Sayın Yazara göre teşhis ve tedavi doğru. Peki teşhis ve tedavi doğru ise hasta neden öldü. Neden risk primi artıyor, neden faizler deli gibi artıyor, herkes neden çıldırmış gibi altın ve döviz alıyor neredeyse piyasada para kalmadı. Türkiye'nin gerçek rezerv açığını hesaplayalım, Türkiye'nin toplam dış borcu 515 Milyar Dolar, Türkiye'nin brüt rezervi, bankalardaki vatandaşın parası dahil 194 Miyar Dolar, 515 - 194=321 Milyar Dolar. Bu açığı nasıl kapatacağımızı değerli Yazar açıklasın.
Yanıtla (13) (0)Sayın yazarın da , TCMBnın da kafası karışık.
Yanıtla (10) (0)Başı övgü, sonu yergi olan yazıları okuyunca bizim de kafamız karışık.
Yola devam mı? Geriye dön marş mı? Açık söyleyin.
Yazının başından sonuna kadar yapılan işlemin mantıklı olduğu anlatılmış sonrada sonuna doğru TCMB yönetimine bir çift sözümüz olsun denmiş yapılan işlemin doğdu olmadığı anlatılmış. Yazının içinde tutarsızlık var.
Yanıtla (12) (0)45 milyar dolar rezerv Erdoğannın en güçlü rakibinden kurtulmak için heba ettiği paradır..Bunu mutlaka hesap edip bu yola başvurduğuna göre demekki Ekrem İmamoğlu Erdoğanın gözünde bu kadar büyük...Yoksa bu kadar büyük parayı gözden çıkarılabilir miydi..??
Yanıtla (14) (0)Hah işte böyle.
Yanıtla (2) (0)Bırakın Tarihi, jeopolitiği; ekonomi yazın.
Teminatı İngiltere mahkemelerinde olan,döviz bazlı-hazine garantili yap-işlet-soy modeliyle ,Türkiye Cumhuriyetinin net kaybı yetmiş milyar doları geçti mi.İnsaf.
Yanıtla (15) (0)Sayın yazar sürekli biçimde ana akındam farklı değerlendirmeleri ve tespitleri yaklaşımları olduğunu ortaya koyuyor. Ancak ana akım teorik iktisatçıları ve reel sektörden bu görüşlere taraftar olan yok anlaşılan. Bir taraf daimi kontrpiye de ama hangisi?
Yanıtla (9) (0)