Milyonlarca vatandaş emeklilik hayalini kurmakta. Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan erken emeklilik müjdesi verildi. EYT'liler emeklilik tarihlerini öne çekebilecek. İşte ayrıntılar.
Ülkede işsizlik ve ekonomik kriz devam ederken, birçok işçi erken emekli olmanın yollarını arıyor. Burada SGK çeşitli seçenekler sunarken, az bilinen detaylar çok önemli rol oynuyor.
Seçimlerin yaklaşmasıyla beraber sosyal yardım ve emekli maaşlarında artış devam etmektedir. Birçok vatandaşta emekli olmanın hayalini kurmaktadır.
EYT Yasası kapsamında milyonlar yeni yılda hayallerindeki emekliliğe kavuşacak. EYT Kanunu yürürlüğe girdiğinde prim ve süre açığı olanlar bunları tamamlayarak sisteme aktarabilecek ve emekli maaşına hak kazanabilecek. Zor çalışma koşullarının bulunduğu iş alanında geçerli olan emeklilik süresi, sigorta başlangıç tarihinden itibaren 45 gün ileri alınır.
Emekli sayısının normal şartlarda 1,5 bine, EYT'de ise 500 bine çıkmasını beklenmekte. Ancak EYT emekli maaşı almak isteyenler mahkemeye gidiyor. Eylül 1999 tarihli iş arama tebligatı almış ancak sigorta primleri ödenmemiş olanlar, İş Mahkemesi'ne dava açabilirler. Karar ile birlikte 1 iş günü ayırarak EYT Kanunu'ndan yararlanmak mümkündür.
KAYIP SİGORTA GÜNÜ HAKKINDA BİLİNMEYENLER
Yıpranma kısmı da fiili hizmetten hesaplanır. Bu kapsamdaki mesleklerde 90 günlük fiilî hizmet süresinin yıla eklenmesi halinde bir yıl çalışmış bir işçi 15 ay çalışmış sayılır. Genellikle emekliliğe esas olan fiili hizmet 360 gün artışı ile primler yılda 360 gün olmak üzere 60 günden 180 güne kadar çeşitli oranlarda artırılmaktadır. Geçerli hizmet süresinin uzatılması olarak da bilinen iptal hakkı, 45 ticari hat tarafından kullanılabilmektedir. EYT, işine son verilebilecek ve işine son verilebilecek kişileri içerebilir.
YIPRANMA ERKEN EMEKLİLİK GELİR Mİ?
Erken emeklilik, çimento, cam, kurşun, demir-çelik fabrikalarında, yer altı işlerinde, askeri taahhütlerde ve güvenlik kaygılarında yıpranmaya bağlı olabilir. Bu mesleklerde çalışanların sigorta primleri daha yüksek kabul edilerek yaş sınırı düşürülmektedir. Zorlu bir meslekte çalışıyorsanız, bir yıpranma payı ile erken emeklilik mümkündür.
EYT SADECE BİR DEFA MI OLACAK?
İlk kez 8 Eylül 1999 tarihinde veya daha önce sigortalı olanlar için yasa ile sağlanmıştır ve yeni koşulların karşılandığı gün emekli maaşı talep edilebilir. Kanun yürürlüğe girer girmez 1 Ocak 2023 tarihinde bu şartların yerine getirilmesi zorunluluğu bulunmamakta. Çalışanlar, 8 Eylül 1999 tarihinden önce hak ettikleri takdirde EYT'den yararlanabilirler. Örneğin, primde bir eksiklik varsa, kanunun yürürlüğe girmesinden sonra borcu kabul edip aradaki açığı kapatmak suretiyle uygulanabilir.
YIPRANMA PAYI HESAPLAMA
Eylül 1999'dan önce çalışan bir memurun yıpranma payı tamamı emeklilik süresinden düşülür. Bu tarihten önce başlayan memur emekliliğinin yarısı da emeklilik yaşından düşülür. Yıpranma payının yüzdesinin hem emekli maaşı hem de ikramiye üzerinde olumlu bir etkisi vardır. Çalışanların emeklilik yapısı, çalışanın emeklilik yaşına gelen ek ikramiye sayısının yarısı kadar azaltılır. Çalışanın bu işlerde en az 3.600 gün çalışmış olması gerekmektedir.
İLK SİGORTALI TARİH GERİ ÇEKİLİR Mİ?
Bu bağlamda, üç seçenek var. Bunlar; borç davası, iade ve hizmet sunumu. İşe giriş tarihi 2001 olan ve askerliğini 1997 yılında tamamlayan kişi bu süreyi ödünç alarak işe başlama tarihini erteleyebilir. Bu, SGK'dan toplu ödemelerde sigorta primi alan veya Bağ-Kur borçlarının ödenmemesi nedeniyle hizmetleri durdurulan kişiler için bu sigorta primlerini geri ödeyip hizmetlerini yeniden başlatarak kanundan yararlanmaları mümkündür. Hizmet atama hakkı ayrıca sigortasız işçilerin dava yoluyla işlerini halledebilmelerini ve kayıtlarının ileri götürülmesini de sağlar.
EK PRİM İÇİN BAŞKA SEÇENEKLER VAR MI?
Personel mevzuata göre 4C çalışanı olarak çalışmak, sigortalı ile çalışanlar için ücretsiz izin, sigortalı için staj süreleri, fahri tıbbi yardım süreleri ve yarı zamanlı çalışma olmaması. yarı zamanlı çalışmak için ek avantajlar alacaksınız. Bu aynı zamanda sigortasız düzenli bir doktora veya tıbbi uzmanlık için de geçerlidir.
KADEMELİ YAŞ DÜZENLEMESİ MÜMKÜN MÜ?
Yaş kuralı düzenlemede yok. 8 Eylül 1999 tarihinden önce, kadınlar için 20 yıl, erkekler için 25 yıl ve 5.000 maaş günü olan SSK sigortalılık süresi yeniden uygulanacaktır. EYT'ye göre emekli olanların aylıkları üç dönem için hesaplanıyor. 2000 yılı öncesi ayrı bağlantı ve yenileme sayısı hesaplanırken, 2000 yılı ile 2008 yılının 10. ayı arasındaki ayrı bağlantı ve büyüme ile dağılım dikkate alınır.
Örnek vermek gerekirse; 6 Eylül 1999 tarihinde işe giriş bildirgem var fakat sigortam ödenmemiş. Ne yapmalıyım?
Bunun için iş mahkemesine hizmet kararı davası açılmalıdır. Mahkeme kararı ile tebligat 1 gün ise, gelir bildiriminin tarihi işe başlama tarihidir. Ayrıca sigortasını geç yaptıranlar ve mevduatı eksik olanlar kayıp günlerini buna göre telafi edebilirler. İşverenin sigorta beyannamesi ve sigorta hesabına dair belge gibi belgeleri 1999 yılından önce SGK'ya göndermesi, ancak ödeme hizmet belgesini göndermemesi halinde 5 yıl sınırlaması uygulanmaz. Bu kişiler, mahkeme sistemi aracılığıyla istedikleri zaman sigortalılığın başlatılmasını iptal edebilirler.
