Gelişmiş ülkeler korona aşısı üreten belli başlı ilaç firmalarının hepsiyle anlaşma yapıp kendi nüfuslarına yetecek miktarda sipariş verdi. Süreci ‘ağırdan alan’ Türkiye’nin ise Pekin’e bel bağlaması kaygı konusu oldu.
Aşıda Ankara’nın tercihi 50 milyon dozla CoronaVac oldu. Faz3 sonuçları açıklanmayan ve gelişmiş ülkelerin tercih etmediği aşının alınması ‘alternatifsiz olmaz’ eleştirilerine yol açtı. Cumhurbaşkanı Rusya ile görüşmelerin sürdüğünü açıkladı.
Koca ise “Çin daha fazla talebimizi karşılayamadı. Bulabildiğimiz diğer aşıyı getirteceğiz” dedi.
Türkiye’nin girişimleri sürerken, şu ana dek önde gelen dokuz şirketin 80’den fazla anlaşmayla ülkelere 7 milyar 850 milyon dozluk aşı temin ettiği öğrenildi.
KANADA KİŞİ BAŞINA AŞIDA İLK SIRADA
Sözleşmelerin 2021’deki üretimleri de kapsadığı belirtildi. Altı şirketle anlaşan Kanada, 246 milyon doz satın aldı ve kişi başına dört aşı ile bu alanda ilk sıraya yerleşti.
Türkiye nüfusunun sadece yüzde 30’unu aşılayabilecek kadar tedarik sağlayarak 53’üncü sırada kaldı. Listede Peru, Dominik Cumhuriyeti ve Endonezya gibi ülkeler Türkiye’nin üzerinde.
İyi Klinik Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdür Yardımcısı Ahmet İnal’ın “Eğer 6 ayda bir aşılanma gerekiyorsa yıllık aşı ihtiyacımız 328 milyon doz” sözü ise durumun vehametini ortaya koydu.
KİŞİ BAŞI AŞI SİPARİŞİNDE 53. SIRADA KALDIK
TÜRKİYE'YE BU DOZ YETMEZ
Aşı tedariğinde alternatifsiz adım atan Türkiye, 50 milyon Çin aşısı aldı. Nüfusa göre kişi başına dozda ülkeler arasında 53’üncü sırada kaldı.
Farklı şirketlerle anlaşma için görüşmelerin sürdüğü açıklansa da ülkelerin, şirketlerle 8 milyar dozdan fazla aşıyı kapsayan anlaşmaları imzaladığı belirtildi. Geç kalınan aşı tedariğinde gerekli adımların kısa sürede atılması hayati hale geldi.
Salgın nedeniyle kısıtlı hayatta bir yıl geride kalırken, vaka ve ölüm sayıları her gün rekor seviyesinde gerçekleşmeyi sürdürüyor.
Dünya ise Kovid-19 kapanından tek çıkış olarak görülen aşı çalışmalarına kilitlenmiş durumda. Başkentler, aşı konusunda stratejilerini belirledi, birçok ülke alternatifli adım atarak, sonuçları henüz kesin olarak belirli olmayan farklı çalışmalara ‘yatırım’ yaptı.
Batı başkentleri, mRNA yöntemiyle üretilen Alman BioNTech- Amerikan Pfizer, Amerikan Moderna ile vektör aşı olan İngiliz AstraZeneca-Oxford’un çalışmalarına yöneldi. Birçok ülke tek bir şirkete bağlı kalmayarak diğer alternatifleri temin etti. En dengeli dağılıma Kanada ve Japonya imza attı. İki ülke bu üç aşıdan da benzer miktarlarda satın almak için sözleşme imzaladı.
Türkiye ise şu ana dek sadece Çin aşısından sipariş verdi. Ankara, SinoVac şirketinin CoronaVac aşısından 50 milyon doz satın aldı. İlk dozların 11 Aralık’tan sonra Türkiye’de olması ve aynı gün söz konusu çalışmanın Faz3 çalışmalarının sonuçlarına dair açıklama yapılması bekleniyor.
İnaktif yani ‘ölü aşı’ olarak bilinen ölü mikroorganizmaları içeren aşı, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu laboratuvarlarında incelenecek, herhangi bir sorun saptanmaz ve Faz3 sonuçları olumlu olarak açıklanırsa 26 Aralık’ta sonra dört aşamalı plana göre vatandaşa uygulanmaya başlanacak.
SinoVac’la yapılan sözleşmenin detaylarına ilişkin belirsizlik muhalefetin tepkisini çekerken, söz konusu aşıda olumsuz bir durumun gelişmesi halinde 83 milyon kışı aşısız geçirme riskiyle karşı karşıya.
Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ateş Kara “Herhangi bir sıkıntı çıkarsa sözleşme feshedilir” ifadeleriyle bu ihtimale dikkat çekmişti.
Kamuoyunda farklı alternatiflerle sözleşme imzalanması çağrıları yapıldı. Türkiye’nin CoronaVac dışında bir de mRNA aşısına ilişkin görüşmelerini sürdürdüğü biliniyor ancak henüz bir sonuç alınabilmiş değil.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, BioNTech CEO’su Prof. Dr. Uğur Şahin ile de görüştüğünü belirterek “Olay sadece Çin değil. Çin’in dışında Rusya ile de görüşmeler var” demişti. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ise Sabah’a yaptığı açıklamada, Türkiye’nin 50 milyon doz aşı sipariş ettiği Çin’in daha fazla talebi karşılayamadığını, ancak nisanda yerli aşı çıkacağı için ithal aşıya gerek kalmayacağını söyledi.
Koca “Çin daha fazla talebimizi karşılayamadı. Aşısına güveniyor. Kendi ihtiyacını ve dış talebi yönettiğini söylüyor. Bulabildiğimiz diğer aşıyı getirteceğiz” dedi.
KARAR, 21 Kasım’daki haberinde alternatifsiz yürütülen sürecin doğurabileceği risklere dikkat çekmişti.
DÜNYA 8 MİLYAR DOZ SATIN ALDI
Türkiye, farklı bir alternatiften aşı temini için girişimlerini sürdürürken, dünyada şu ana dek sipariş verilen aşı miktarı sekiz milyar doza yaklaşmış durumda.
Bloomberg’in aktardığına göre dokuz aşı şirketinin ülkelerle yaptığı 80’den fazla anlaşma, üretilmeyen aşılar dahil 7 milyar 850 milyon dozu kapsıyor.
En çok aşı satan şirket 1.5 milyar kişilik yani 3 milyar dozluk anlaşmayla AstraZeneca. 38 milyon nüfuslu Kanada altı şirketten 246 milyon doz aşı satın aldı. Kişi başına dört doz aşı düşecek kadar anlaşma imzalayarak ülkeler arasında bu alanda ilk sıraya yerleşti.
En fazla aşı tedarik eden ülke ise 1.17 milyar dozla Hindistan. 328 milyon nüfuslu ABD 455 milyon doz, 66 milyon kişinin yaşadığı İngiltere de 196 milyon doz aşı temini gerçekleştirdi. Nüfusa oranla kişi başına en fazla aşıda Kanada’yı Avustralya ve İngiltere takip etti.
83 milyon nüfuslu Türkiye 50 milyon dozluk anlaşmayla ülkenin yüzde 30’unu aşılayabilecek bir anlaşma yaptı. Kişi başına düşen aşıda ülkeler arasında 53’üncü sırada kaldı.
Listede Türkiye’nin üzerinde Peru, El Salvador, Arjantin, Dominik Cumhuriyeti gibi Güney Amerika ülkeleri ile Nepal, Mısır ve Endonezya da yer aldı. AB ülkelerinin tamamı Türkiye’den üzerinde bulunurken, listenin en alt sıralarında Afrika ülkelerinin bulunması dikkat çekti.
YILLIK İHTİYACIMIZ 328 MİLYON DOZ
Öte yandan Kayseri Erciyes Üniversitesi’nde geliştirilen yerli aşının 15 Aralık’ta Faz 2 çalışmalarına geçileceği duyuruldu. İyi Klinik Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin (İKUM) Müdür Yardımcısı Ahmet İnal, aşıların bağışıklık sürelerine dair değerlendirmesinde Türkiye’nin ihtiyacına ilişkin dikkat çeken bir bilgi verdi.
İnal, uzun dönem bağışıklanmanın ne kadar olacağını bilmediklerine dikkat çekerek “Biz tahmini 6 ya da 8 ay olarak bekliyoruz. Eğer 6 ayda bir aşılanma gerekiyorsa bizim yıllık aşı ihtiyacımız 328 milyon doz. 328 milyon dozu sizin mutlaka kendinizin üretmesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.
GELECEK PARTİSİ’NDEN İKTİDARA YEDİ AŞI SORUSU: HALKI VERİLERLE İKNA EDİN
Gelecek Partisi, Türkiye’de uygulanacak olan Kovid-19 aşılarıyla ilgili iktidara sorular yöneltti. Partiden yapılan açıklamada, Türkiye’nin yaygın aşılama faaliyetine başlayan ilk ülkelerden olacağı, bu nedenle hükümetin kamuoyunu tatmin edici bilgileri paylaşması gerektiği vurgulandı.
Açıklamada “Uygulamanın güvenilirliği başta olmak üzere, bilim insanları ve hükümet yetkilileri tarafından, kamuoyu ve halkın tatmin edici bilgi ve verilerle ikna edilmesi zorunludur. Bu husus aşı uygulama başarısının da vazgeçilmez bir parçasıdır” denildi. Aşıyla ilgili soruların kamuoyu önünde ilgililerce cevaplanması gerektiğinin vurgulandığı açıklamada hükümete şu sorular yöneltildi:
- Aşılar hangi ülkelerden ve ne şartlarla satın alınacaktır? Sipariş miktarı ve fiyatı nedir? Uygulaması ile ilgili nasıl bir yol izlenecektir?
- Çin’den satın alınacağı bildirilen aşının gerekli etkinlik ve güvenilirlik çalışmalarının yapıldıktan sonra uygulanacağı konusunda toplumun her kesimini tatmin edecek açıklamalar yapılacak mıdır?
- Toplumda oluşan “ekonomik durumumuz iyi olmadığı için ucuz aşı alınıp, sağlığımız daha da tehlikeye atılıyor” algısı nasıl düzeltilecektir?
- Ülkemizde elde edildiği açıklanan aşılar hangi aşamadadır? Kullanım aşamasına gelmesi için hangi çalışmalar yapılmaktadır ve ne kadar sürede kullanıma girebilecektir?
- Bilim Kurulu tarafından açıklanan 4 aşamalı aşı planına sadık kalındığını gösteren gerçek veriler paylaşılacak mıdır?
- Anlaşma yapılması planlanan mRNA aşısı geldiği takdirde uygulamasında hangi kriterler esas alınacaktır?
- Aşı üretim teknolojisine yönelik olarak talihsiz bir şekilde kapatılan Dr. Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü’nü Aşı ve Biyolojik Ürünler Üretim Merkezi olarak yeniden açmayı düşünüyor musunuz?
