Brezilya’daki seçimleri Trump taktiğiyle kazanan Bolsonaro, ‘Tropik Trump’ unvanını aldı. Irkçı liderin kampanya dönemindeki akıl almaz sözleri ise ‘Elinde benzin bidonu taşıyan bir deli daha çıktı’ dedirtti.
Ülkesindeki seçimde oyların yüzde 55’ini alan Filistin düşmanı Bolsonaro’ya ilk tebrik Tel Aviv’den geldi. Trump’ın ayak izini takip eden ve kampanya döneminde “Filistin bir ülke değil” diyen ırkçı liderin, ülkesinin büyükelçiliğini Kudüs’e taşıması bekleniyor.
İŞKENCE YANLISIYIM
İşte Duterte, Putin ve Trump’tan sonra ırkçı yükselişin son halkası olan Bolsonaro’nun karanlık yüzü:
“Bir erkek ile flört etmesindense oğlumun ölmesini tercih ederim.” “Ben işkence yanlısı biriyim.” “Diktatörlük döneminin hatası daha çok öldürmemekti.” “İşçi Partisi destekçilerini vuracağız.”
Brezilya’da Başkan seçilen askeri kökenli aşırı sağcı Jair Bolsonaro, hayranı olduğu ABD Başkanı Donald Trump gibi sıkı bir İsrail destekçisi. Seçim sürecinde Brezilya’daki Filistin Büyükelçiliği’ni kapatıp, ülkesinin Tel Aviv’deki büyükelçiliğini Kudüs’e taşımayı vadeden Bolsonaro, Filistinlilere ‘terörist’ demişti.
Dünyada yükselişte olan aşırı sağa bir basamak daha ekleyen Latin Amerika’nın en eönemli ülkesi Brezilya’nın yeni başkanı Jair Bolsonaro hayranı olduğu ABD Başkanı Donald Trump gibi sıkı bir İsrail destekçisi. Eski bir yüzbaşı olan Brezilya’nın aşırı sağcı Başkanı Bolsonaro, geçen ağustos ayında yaptığı bir açıklamada ülkedeki Filistin Büyükelçiliği’ni kapatacağını ve Tel Aviv’deki Brezilya Büyükelçiliği’ni de Kudüs’e taşıyacağını söylemişti. Bolsonaru’yu ilk tebrik eden lider Trump oldu. Bu söylemleriyle tepki çeken yeni aşırı sasğcı lidere ikinci tebrik mesajı da İsrail’den geldi. İsrail Parlemento Sözcüsü Yuli Edelstein, Twitter hesabından Jair Bolsonaro’yu tebrik ederek “Başarınız için bütün iyi dileklerimizi sunuyor ve sizi İsrail’e bekliyoruz’’ açıklamasını yaptı.
İLK RESMİ ZİYARET İSRAİL’E: Resmi sonuçlara göre tartışmalı başkan oyların yüzde 55.13’ünü alarak yüzde 44.87 oranında oy olan rakibi Fernando Haddad’ı ezici bir farkla yendi. Bolsonaro görevi 1 Ocak’ta teslim alacak. Sıkı bir İsrail destekçisi olan yeni başkan daha önce yaptığı açıklamada “Filistin bir ülke mi? Hayır değil, dolayısıyla ülkemizde bir elçiliğinin olamaması gerekiyor’’ diyerek “Teröristlerle antlaşma yapamazsınız” cümlelerini kullanmıştı. Muhafazakar Evanjelist Hristiyanların büyük desteğini alan Bolsonaro, başkan olarak ilk resmi ziyaretini İsrail’e yapacağını söylemişti.
YARGIYA BOLSONARO ÇAĞRISI: Aşırı sağcı başkan daha önce de bir radikal söylemleri yüzünden şiddetle eleştirilmişti. Bolsonaro’nun bir kadın milletvekili hakkında tecavüz etmeye bile değmez açıklamasını yapması, oğlunu gay olmasındansa ölmesini tercih edeceği, ve ülkedeki siyahi nüfusu işe yaramaz olarak nitelendirmesi komuoyunda büyük tepkilere sebep olmuştu. Bolsonaro ayrıca Brezilya’daki askeri diktatörlük devri için ‘tarihimizin şanlı dönemi’ fikrini savunmuştu. Zaferinin ilan edilmesinin hemen ardından uluslararası insan hakları örgütleri durum hakkındaki endişelerini paylaşarak Brezilya yargısına, Jair Bolsonaro tarafından yapılacak insan hakları ihlallerine karşı dayanıklı olma çağrısı yaptı.
İLK İCRAAT MEDYAYA TEHDİT: Bolsonaro zaferini açıkla açıklamaz bir skandala imza aterek medyayı tehdit etti. Aşırı sağcı Jair Bolsonaro’nun ilk icraatı, medyayı tehdit etmek oldu. Bolsonaro, aşırı sağcı görüşleri nedeniyle kendisini eleştiren medya üzerindeki baskıyı artırarak, ‘yalan söylediği düşünülen medya kuruluşlarından hükümet ilanlarını çekeceğini’ söyledi. Kampanya sürecinde kadınları, eşcinselleri ve azınlıkları aşağılayan, sol muhaliflerine de sert baskı yapacağının sinyallerini veren, bireysel silahlanmayı teşvik eden Bolsonaro, 1964-1985 yılları arasındaki askeri diktatörlükten bu yana Brezilya’nın ilk ordu kökenli devlet başkanı olacak. Öte yandan Bolsonaro’nun ABD Başkanı Donald Trump’ın ekonomi ile ilgili korumacı politikalarına benzer adımlar atıp atmayacağı da merak konusu.
KARAR ANALİZ
BREZİLYA'DAN ESEN IRKÇI RÜZGAR DÜNYAYI SARSAR MI
Harvard Üniversitesi’nden profesör Steven Levitsky, “Küresel demokratik durgunluk dönemine girdiğimiz düşüncesine katılmıyorum” sözlerine tek bir çekince koymuştu “Eğer Brezilya da demokratik erozyona sürüklenirse, düşüncemi büyük ölçüde değiştiririm.”
Brezilya’da Jair Bolsonaro, Prof. Levitsky’nin düşüncesini kökten değiştirecek bir isim olarak yüzde 55 oyla seçimlerden zaferle çıktı.
Filipinler’de Duterte, Rusya’da Putin, ABD’de Trump için ‘kötü’ imajı çiziyorsanız Bolsonaro’nun dünyası sizin tüylerinizi diken diken edecektir. Küresel siyasette aşırı sağ ve ırkçılığın dikine ivme yaptığı bir süreçte başkanlık koltuğuna yerleşen Brezilya’nın yeni başkanı için ‘Tropiklerin Trump’ı ifadesi biraz hafif kalıyor. Zira, Bolsonaro’nun açıklamalarının yanında Trump’a ‘demokrat’ bile denebilir.
Aslında Bolsonaro Brezilya siyasetinde yeni bir isim değil. İlk denemesini 2001 yılında yaptığında siyasette çok sesi duyulan biri değildi. Aşırı ırkçı söylemleri medyanın ‘gösteri dünyası’ başlığı altında kısa haber olmuştu. Kimse Bolsonaro’nun solun güçlü olduğu Brezilya’da bir gün başkanlığa oturacağına çok ihtimal vermiyordu. Çünkü o kadar ağır ve sert söylemler kullanıyordu ki bu ifadeleri sarf eden birinin siyasette ilerleyeceği dahi hesaplar arasında değildi. Ancak önceki günkü seçimlerin galibi olarak ismi açıklanınca seçim sürecince yaptığı ve dünyanın tüylerini diken diken eden ifadeleri bir bir tekrar hatırlandı.
Brezilya’da geçmiş yüzyıllarda köle tüccarlarınca getirilen kölelerin torunları siyahlardan, ‘hayvanat bahçesine geri gönderilmeleri gereken hayvanlar’ diye bahseden Bolsonaro, Brezilya’nın gerçek sahipleri olan yerli kabileleri, ‘ülkenin en verimli kaynakları üzerine oturan parazitler’ olarak niteliyor.
Brezilya’daki Haitililer, Afrikalılar ve Ortadoğu kökenlilerin ise ‘dünyanın pislik tabakası’ olduğunu ve bunların sadece askeri yöntemlerden anlayacağını savunuyor.
Bolsonaro’nun tehditlerinden en büyük payı rakibi sol adaylar ve partiler aldı. Başkan olduğunda ‘ülke tarihinin en büyük temizliğini yapacağını’ açıklayan Bolsonaro tüm muhaliflerinin ya hapse gireceğini ya da ‘ülkeden defolup gideceğini’ söylemekten çekinmedi.
Brezilya’daki ‘Hrıstiyan olmayan gruplar da’ Bolsonaro’nun hedefindeydi: “Brezilya bir Hristiyan ülkesi. Ve gayrihristiyanlar gerçek Brezilyalı olmadığı için, onlara politikada yer olmaması gerek. Milli dine uymadıkları ve teröristlere kapı açtıkları için İslam ve diğer Afrika dinleri ise tamamen yasaklanmalı.”
Hitler hayranlığını gizlemeyen Bolsonaro, Brezilya tarihinin en karanlık dönemlerinden birini başlatan 1964 darbesine ‘devrim’, 21 yıllık askeri rejime, Brezilya tarihinin şeref dönemi, cuntanın işkenceci ve katil lideri Carlos Brilhante Ustra’ya ise ‘kahraman’ diyor. Ona göre askeri rejimin tek hatası, ‘işkence’yi yeterince kullanmaması oldu. “Ben işkenceyi destekliyorum, milletimiz de destekliyor” dedi. Seçim döneminde hem kendi çocukları hem de destekçileri üzerinde işkenceci fotoğrafı olan ve askeri cunta liderini kast eden ‘Ustra yaşıyor’ yazan tişörtler giydiler. 1998 yılındaki bir konuşmasında binlerce kişiyi öldüren Şili diktatörü Pinochet’nin tek hatasının yeterince insan öldürmemek olduğunu belirtti. Brezilya askeri rejim döneminde kaybettirilen yakınlarını on yıllardır arayanlar hakkında ise, ‘sadece köpekler sağda solda kemik arar’ diye konuşabildi.
Tıpkı Filipinler lideri Duterte gibi yargısız infaza inanıyor. Suçluların görüldükleri yerde öldürülmesini savunuyor. Halen dünyada en fazla insan öldüren polis gücü olan Brezilya polisinin daha da askeri techizatla donatılarak çok daha büyük şiddet uygulamasını savunuyor.
Üç evliliğinden 4 erkek bir kız çocuğu olan Bolsonaro’ya göre ‘zayıf bir dönemine denk geldiği’ için kız çocuğu olmuştu.
Bolsonaro’nun çevre duyarlılığı da Trump’a rahmet okutan cinsten. Seçim döneminde en büyük vaatlerinden biri de Amazon yağmur ormanlarını tarıma ve madenciliğe açmaktı.
Trump’a hayranlığını gizlemeyen Bolsonaro seçim sürecinde düzenlenen bir etkinlikte alanı dolduran taraftarları ile beraber “ABD ABD” diye tezahürat yapması ise bunca sicilin arasında en masumu olarak kaldı.
