Sivrisineklerden kurtulmanın yolu bulundu! Özellikle hastalık taşımaları nedeniyle başlatılan araştırma sonuç verdi. Kanı emen sivrisinek felç olup ölüyor.
Dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen sıtma, sivrisinekler aracılığıyla yayılan ölümcül hastalıklardan biri. Bilim insanları, sıtma ile mücadelede yeni bir yöntem keşfetti. Yapılan araştırmalara göre, nadir hastalıkların tedavisinde kullanılan bir ilaç, sivrisineklerin kan sindirimini durdurarak ölümlerine yol açıyor.
SİVRİSİNEKLER İÇİN YENİ TEHDİT: NİTİSİNON
Science Translational Medicine dergisinde yayımlanan çalışmaya göre, nitisinon adlı ilaç, sivrisinek popülasyonunu baskılayarak sıtmanın yayılmasını önleyebilir. Liverpool Tropikal Tıp Okulu’ndan Lee Haines, “Kan emen böcekleri engellemenin bir yolu, hayvanların ve insanların kanını bu böcekler için toksik hale getirmektir. Bulgularımız, nitisinon kullanımının sıtma gibi böcekler tarafından yayılan hastalıkların kontrolünde etkili bir araç olabileceğini gösteriyor” diyerek araştırmanın önemine dikkat çekti.
SİVRİSİNEKLERİ FELÇ EDİYOR
Genellikle alkaptonüri ve tirozinemi tip 1 gibi nadir genetik hastalıkların tedavisinde kullanılan nitisinon, vücutta 4-hidroksifenilpirüvat dioksijenaz enziminin işleyişini durdurarak çalışıyor. Ancak yapılan deneylerde, bu ilacın sivrisinekler tarafından alınması durumunda kan sindirimini engellediği ve böceklerin kısa sürede felç olup öldüğü tespit edildi.
İVERMEKTİNDEN DAHA ETKİLİ OLABİLİR
Daha önce sıtma ile mücadelede kullanılan ivermektin, sivrisineklerin yaşam süresini kısaltarak hastalığın yayılmasını engelliyordu. Ancak çevreye olumsuz etkileri ve direnç gelişimi nedeniyle bilim insanları yeni alternatifler arıyordu. Yapılan testler, nitisinonun insan kanında daha uzun süre kalabildiğini ve yalnızca genç sivrisinekleri değil, yaşlı ve dirençli sivrisinekleri de öldürebildiğini gösterdi.
Araştırma kapsamında, dört alkaptonüri hastasından alınan kan, sıtmanın ana taşıyıcısı olan dişi Anopheles gambiae sivrisineklerine verildi. Sonuçlar, nitisinonun önce uçma yetisini kaybettirdiğini, ardından felç ederek böcekleri öldürdüğünü ortaya koydu.
SITMA MÜCADELESİNDE YENİ BİR DÖNEM BAŞLIYOR
Bilim insanları, gelecekte nitisinon ve ivermektinin dönüşümlü kullanımının büyük avantaj sağlayabileceğini düşünüyor. Dr. Haines, “Örneğin, ivermektin direncinin yaygın olduğu bölgelerde ya da hayvanlar ve insanlar üzerinde yoğun şekilde kullanıldığı yerlerde nitisinon tercih edilebilir”diyerek bu yeni yöntemin potansiyelini vurguladı.
Ancak uzmanlar, ilacın en etkili dozunun belirlenmesi ve geniş çaplı uygulanabilirliği için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu belirtiyor.
