Bağımsızlık referandumu yapan Katalonya'nın özerkliği de elden gitti. İspanya parlamentosu Katalonya hükümetini feshetti.
İspanya Başbakanı Mariano Rajoy, kabine üyeleriyle yaptığı olağanüstü toplantının ardından Katalonya'nın özerkliğinin askıya alınma kararını açıkladı.
Bölgelerin özerkliklerini askıya alan ve merkezi yönetime bağlayan anayasanın 155. maddesinin işletileceğini söyleyen Rajoy, hükümetin Katalonya'da yeni bir seçim istediğini belirtti.
Rajoy, Katalan hükümetinin yetkilerinin merkezi yönetime devredileceğini söyledi. İspanya Başbakanı, Katalonya'nın 6 ay içerisinde seçime gideceğini belirtti.
Rajoy açıklamasında, Katalonya'nın özerkliğinin iptal edilmediğini sadece yasaları çiğneyen yetkililerin görevden alındığını söyledi.
7 SORUDA KATALONYA KRİZİ
1- Bu noktaya nasıl gelindi?
Her şey, Katalonya’da Eylül 2015’te yapılan bölgesel parlamento seçimlerinin ardından bağımsızlık yanlısı ‘Evet İçin Birlikte’ ve ‘Halk Birliği Adaylığı’ koalisyonunun iktidara gelmesiyle başladı. Katalan hükümeti, 1 Ekim’de yasa dışı bir bağımsızlık referandumu düzenledi. İspanya Anayasa Mahkemesi’nin yasakladığı referandum, kolluğun müdahalesine rağmen yapıldı. Ancak müdahalenin de etkisiyle katılım oranı yüzde 40’larda kalırken, sandıklardan yüzde 92 oranında ‘Evet’ sonucu çıktı.
2- Katalonya’nın bağımsızlık ilan etme hakkı var mı?
İspanya Anayasası, Katalonya’ya geniş bir özerklik vermiş durumda. Katalanların bütün kültürel haklarının yanısıra mali olarak da merkezi hükümetten bağımsız büyük yetkilere sahip. Buna karşın anayasa, devletin bütünlüğüne yönelik bütün faaliyetleri yasaklıyor. İspanya Anayasa Mahkemesi de ilgili maddeye dayanarak 1 Ekim’de Katalan hükümeti tarafından düzenlenen bağımsızlık referandumu ve 10 Ekim’de bölgesel parlamentodaki bağımsızlık konulu oturumun yasa dışı olduğu yönünde hüküm vermişti.
3- 155’inci madde nasıl işliyor?
İspanya demokrasi tarihinde ilk defa uygulanması gündemde olan anayasanın 155’inci maddesi özerklik haklarının merkezi hükümete devredilmesini öngörüyor. 155’inci maddenin Senato’da kabulü için mutlak çoğunluk gerekirken, iktidardaki Halk Partisi dışında ana muhalefetteki Sosyalist İşçi Partisi (PSOE) ve Ciudadanos partilerinin desteğiyle kabul edileceğine kesin gözüyle bakılıyor. Sol popülist Podemos partisi ise referandum sürecinin başından bu yana Katalonya’nın attığı adımları destekliyor.
4- İspanya askeri güç kullanacak mı?
İspanyol hükümetin Katalonya bölgesinin özerkliğini lağvetme kararı alması halinde, Barselona hükümetinin yetkileri elinden alınacak, meclis feshedilecek. Merkezi yönetimin, Katalanların yetkilerinden vazgeçmeye yanaşmaması halinde askeri önlemlere başvurabileceği belirtiliyor. Katalonya, kendisine ait polis gücüne sahip, ancak bir ordusu yok. İspanyol hükümeti, 1 Ekim’deki yasa dışı referandum sürecinde de Katalonya’ya polis ve jandarma göndermişti.
5- Uluslararası toplum nasıl bakıyor?
1 Ekim’deki bağımsızlık referandumu sürecinde ve sonrasında Katalanlara dünya devletleri ve uluslararası kurumlardan herhangi bir destek gelmedi. Barselona yönetiminin arabuluculuk ve destek çağrısında bulunduğu Avrupa Birliği, açıkça Madrid yönetimini destekledi. AB’nin bu tavrının altında, Katalonya’daki bağımsızlık hareketinin başarılı olması durumunda, bunun avrupa ülkelerindeki özerk bölgelerde domino etkisi yaratması endişesi yatıyor.
6- Katalanlar neden bağımsızlık istiyor?
İspanya’da ülkeyi 25 yıl demir yumrukla yöneten General Franco’nun ölümünden sonra, 1978 yılında Katalonya’ya yeniden özerklik verilmişti. Bunun ardından 2006 yılında Katalonya’nın özerkliği genişletildi, İspanyollardan ayrı bir ulus olduğu kabul edildi. Bütün kültürel haklarına sahip olan Katalonya’nın bağımsızlık talebi ise daha çok maddi nedenlere dayanıyor. Ülke ekonomisinin yüzde 20’sini teşkil eden Katalonya’da, özellikle İspanya’yı sert vuran ekonomik krizin ardından bağımsızlık yanlıları güç kazandı.
7- Diğer bölgelerde durum ne?
İspanya’daki yönetim yapısı, ulus devletler ve federal devletlere göre farklılık gösteriyor. Ülkede dört adet özerk bölge bulunmasına rağmen, İspanya federal bir krallık değil. Katalonya’nın yanısıra Bask, Endülüs ve Galiçya bölgeleri de özerkliğe sahip. Ancak bu özerk bölgelerin her birinin merkezi yönetimle ayrı hukukları ve özerkliklerinin ayrı şartları bulunuyor. Bu bölgelerde halihazırda bir bağımsızlık hareketi mevcut değil. Bask bölgesinin bağımsızlığı için mücadele eden ETA, 2011’de silah bırakmıştı.
