Yetişkin bir insan vücudunun yaklaşık yüzde 60'ı sudan meydana gelir. Bir bireyin vücudundaki su miktarı yaşa göre değişir. Örneğin, yeni doğmuş bir bebeğin vücudu, yaşlı bir kişiden daha fazla su barındırır. Gün içerisinde gerçekleşen temel fonksiyonlar, bireyin günlük 2.5-3 litre su kaybetmesine neden olur. Vücudun sıvı kaybına karşı düzenli olarak sıvı almak gerekir. Vücut, harcadığı kadar sıvı alamazsa dehidrasyon süreci başlar. Dehidrasyon en temel açıklaması ile sıvı kaybını ifade eder.
Yeteri kadar sıvı alamayan vücutta dehidrasyon; yani su kaybı gerçekleşir. Sıvı kaybıyla beraber sodyum, potasyum, kalsiyum gibi mineraller de kaybedilir. Gün içinde su içmeyi unutmak, yeterli yeterince su tüketmemek, seyahat sırasında su tüketiminin yapılamaması gibi nedenlere bağlı olarak gelişebildiği gibi farklı nedenlerden de kaynaklanabilir. Vücut sıvısının azalması ciddi neticeleri beraberinde getirebilir.
DEHİDRASYON NEDENLERİ
Vücut, sıvı elektrolit dengesini sağlamak için kaybettiği sıvı ve elektrolitleri besin ve su tüketimi ile karşılar. Dolayısıyla, vücutta bulunan toplam sıvı miktarındaki azalmalar susuzluk hissi ile kendini gösterir.
Çocuklarda dehidrasyon belirtisi genellikle ishal ve kusma olarak görülür.
Yaşlı bireylerde su hacmi daha düşük olur. Bu durum da dehidrasyon riskinin artmasına sebep olabilir.
Akciğerler ya da mesane enfeksiyonlarında yaşlı yetişkinlerde dehidrasyon meydana gelebilir. Dehidrasyon derecesi hem vücut belirtilerine hem de idrar testi, böbrek fonksiyon testi ve kan testlerine bakılarak değerlendirilir.
Çok şiddetli, ağır egzersizler yapan kişiler, sıcak havalarda yeterince sıvı tüketimi yapmazlarsa dehidrasyonla karşılaşma ihtimali yüksektir.
Dehidrasyonun temel nedenleri şunlar:
İshal, kusma
Aniden ve şiddetli bir şekilde ortaya çıkan ishal, kısa sürede çok fazla su ve elektrolit kaybına neden olur. İshalin yanı sıra kusma durumu da mevcutsa, daha fazla sıvı ve mineral kaybına sebep olur.
Ateş
Ateş ne kadar yüksek olursa susuz kalma miktarı o kadar artar. İshal ve kusmaya ek olarak ateş de mevcutsa durumun ciddiyeti katlanır.
Aşırı terleme
Şiddetli aktiviteler neticesinde ciddi oranda sıvı kaybedilebilir. Sıvı kayıpları, susuzluğa sebep olur. Sıcak ve nemli hava da terleme miktarını ve kaybedilen sıvı miktarını artıran diğer faktörlerden.
Aşırı İdrara Çıkma
İdrara çok sık çıkılması, dehidrasyona sebep olabilir.
Hafif Dehidrasyon Belirtileri
Susuzluk hissi
Kas krampları
Baş ağrısı
Ciltte kuruma ve soğukluk
İdrara çıkmada azalma ve koyu sarı renkte idrar
Kuru ve yapışkan ağız
Ağır Dehidrasyon Belirtileri
İdrar yapmada zorlanma ve çok koyu sarı veya kehribar rengi idrar
Ciltte kuruma ve buruşukluk
Bilinç bulanıklığı, bilinç kaybı ve sinirlilik
Nabızda ve nefes alıp vermede hızlanma
Baş dönmesi
Gözlerde kısılma
Etrafa ilgisizlik ve şok hali
Tansiyon düşüklüğü, özellikle ayağa kalkınca tansiyonun düşmesi
Dehidrasyon nedenleri
Bebeklerde ve Küçük Çocuklarda Dehidrasyon Belirtileri
Ağlarken gözyaşı olmaması
Ağız kuruluğu
Gözlerde çöküklük
Vücuduna parmak basıldığında yavaş eski halini alması
Huzursuz ve sıkıntılı olma
Daha ciddi aşamalarında uykulu ve bilinçsiz olma
DEHİDRASYON RİSK GRUPLARI KİMLER?
Dehidrasyon, özellikle çocuklar ve yaşlılar gibi bazı gruplarda daha ciddi sonuçlara neden olabilir.
Bebekler ve Çocuklar: Bebek ve çocuklarda dehidrasyon nedenleri, yetişkinlerden farklı olmakla beraber; ishal, kusma ve enfeksiyonlara bağlı yüksek ateş bu yaş grubunda sık görülür. Bu durum onları dehidrasyona karşı daha savunmasız hale getirir.
Yaşlılar: Yaş ile beraber vücut sıvı miktarında azalma meydana gelir. Diyabet gibi birtakım kronik hastalıklar ve kullanılan ilaçlar ise dehidrasyon riskini artırır.
Ağır Egzersiz Yapanlar ve Direnç Sporcuları: Maraton, triatlon, tırmanma gibi direnç sporları yapan bireyler dehidrasyona karşı dikkatli olmalı ve yeterli hidrasyon sağlanmalı.
Özellikle sıcak ve nemli havalarda egzersiz yapanlar terleme ile sıvı ve elektrolit kaybı fazla olacağı için dikkatli olmalı.
Ağır İşlerde Çalışanlar: İnşaat işçileri gibi bazı iş gruplarında enerji kaybı gibi sıvı kaybı da fazla olur. Bu sebeple içerisinde yeterli sıvı alımını sağlamaları önemli.
DEHİDRASYON NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Dehidrasyon tedavisinin amacı, kaybedilen sıvı ve bununla beraber kaybedilen elektrolitleri yerine koymaktır. Dehidrasyonun derecesine ve hastanın yaşına göre uygun tedavi şekli belirlenir. Hafif ve orta şiddetli dehidrasyonda su tüketimini artırmak sorunu ortadan kaldırabilirken ağır dehidrasyon durumunda en yakın sağlık kuruluşuna başvurmak ve burada doğru tedavinin yapılması daha uygun olur.
Ağır vakalarda damardan su ve elektrolit tedavisi gerekir. Özellikle bebek ve küçük çocuklarda ağır dehidrasyon ölüme varabilen sonuçlar oluşabilir. Bu sebeple bu hastaların tedavisine geç kalmadan başlanmalı.
Ağır egzersizler yapıldıysa, sıcak ve nemli havada ağır çalışılmış ise soğuk su içmek ve sporcu içeceklerinden yararlanmak kaybedilen su ve elektrolitleri yerine koymada yeterli olur.
