Radyasyon, elektromanyetik dalgalar veya parçacıklar biçimindeki enerji yayımı ya da aktarımıdır. Radyoaktif maddelerin alfa, beta, gama gibi ışınları yaymasına veya uzayda yayılan herhangi bir elektromanyetik ışını meydana getiren unsurların tamamına da radyasyon denir. İşte detaylar...
Bir maddenin atom çekirdeğindeki nötronların sayısı, proton sayısına göre oldukça fazla veya oldukça az ise; bu tür maddeler kararsız bir yapı göstermekte ve çekirdeğindeki nötronlar alfa, beta, gama gibi çeşitli ışınlar yaymak suretiyle parçalanır. Çevresine bu şekilde ışın saçarak parçalanan maddelere radyoaktif madde denir.
RADYASYON NEDİR?
Radyasyon ortamda taşınan enerji olarak tanımlanabilir. Bu enerji, parçacıklar ve elektromanyetik dalgalar ('foton' denilen kütlesi bulunmayan enerji paketçikleri) aracılığıyla taşınır. Bir atoma enerji aktarılarak atomdan elektron koparılmasına iyonlaşma denir. Eğer taşınan enerji, atomlarda iyonlaşmaya sebep oluyor ise 'iyonlaştırıcı radyasyon' adını alır.
Alfa parçacığı, beta parçacığı ve nötron parçacık radyasyonuna, gama ışını ve x-ışınları ise elektromanyetik radyasyona örnektir ve hepsi iyonlaştırıcı radyasyondur.
Eğer radyasyon (taşınan enerji) atomlarda iyonlaşmaya sebep olmuyorsa iyonlaştırıcı olmayan radyasyon olarak adlandırılır. Bu radyasyon ile taşınan enerji, atomdan elektron koparmak için yeterli olmadığı için iyonlaşmaya sebep olmaz. İyonlaştırıcı olmayan tüm radyasyon çeşitleri elektromanyetik radyasyondur. İletişimde kullanılan radyo dalgaları, mikrodalgalar ve görünür ışık iyonlaştırıcı olmayan(elektromanyetik) radyasyona örnektir.
RADYASYONUN TARİHÇESİ
Batıya göre 1896'da Fransız fizikçi Henri Becquerel ilk olarak uranyum tuzunun görünmez ışınlar yaydığını fark etmiştir. İki sene sonra Marie Curie ve eşi Pierre Curie uranyum ile deney yaparken benzer ışınlara rastlamışlardır. Bu deneyde polonyum ve radyum oluştuğunu görmüşlerdir ve bu iki elementi ilk keşfedenler olmuşlardır. Polonyum ve özellikle radyum'un daha fazla ışın yaydıklarını gözlemişlerdir.
RADYASYON YAYAN ŞEYLER
Ortalama bir insanın yıl içinde maruz kaldığı radyasyonun büyük bir kısmı doğal unsurlardan kaynaklanır. Radyasyona neden olan kaynakların başında, kimyasal yapısından ötürü dengeli olmayan elementler gelir. Bu tür elementlere 'radyoaktif elementler' adı verilir. Bu elementler, dengeli bir kimyasal yapıya kavuşabilmek için, dengelerini bozan fazladan enerji veya kütleyi etrafa saçmak zorundadırlar. Bunu yaptıklarında, radyasyon yaymış olurlar.
* Televizyon
* Cep telefonu
* Bilgisayar
* Saç kurutma makinesi
* Radyo
* Çamaşır makinesi
* Bulaşık makinesi
* Mini fırın
* Fırın
* Elektrikli battaniye
* Ütü
* Buzdolabı
* Elektrikli süpürge
* Tıraş makinesi
* Telsiz telefon
* Lamba
* Müzik seti
* DVD
Ancak radyasyona maruz kalmak için illâ radyoaktif bir elementin yakınlarında olmak şart değildir. Örneğin Güneş'ten, yapay ışık kaynaklarından veya etrafımızdaki cihazlardan durmaksızın radyasyon yayılmaktadır; dahası, Büyük Patlama'dan arta kalan Kozmik Mikrodalga Art Alan Işıması da Evren'de nereye giderseniz gidin mutlaka maruz kalmak zorunda olduğunuz bir radyasyon türüdür.
RADYASYONUN ZARARLARI NELER?
* Vücut tüylerinin diplerine ulaşırsa deri kanseri oluşabilir.
* Göğüs kanseri veya akciğer kanserine neden olabilir.
* Gözlerde katarakt oluşumuna ve görme yetisini kaybetmeye neden olabilir.
* Mide ve sindirim sistemini etkileyerek, sırasıyla; mide bulantısı, ishal veya kan kusmaya neden olabilir.
* Kadınlarda yumurtalık veya yumurtalarına, erkeklerde testis ve prostata etki edebilir.
* Lösemi gelişimine neden olabilir.
* Fazla miktarda akyuvar kaybına neden olup, vücudu savunmasız bırakabilir.
RADYASYONDAN KORUNMAK İÇİN NELER YAPILMALI?
* Elektro manyetik dalgalara karsı koruyucu perde , boya veya elbiselerin kullanılması
* Elektrikli cihazların bir arada ve birbirine yakın mesafede kullanılmaması
* Elektrikli cihazların uzun süreli ve yakın mesafede kullanılmaması
* Uygun besinlerin alınması (A ve C vitaminleri, protein)
Elektrikli aletleri kendinizden mümkün olduğunca uzakta çalıştırın. Elektromanyetik etki mesafe ile hızla azalacaktır. Kullanmadığınız aletleri ya kapalı tutun ya da fişten çıkarın. 'Stand by' (bekleme) konumunda kaldığı sürece elektromanyetik kirlilik yaratacaktır. Mikrodalga fırın çalışırken en az 1 metre uzakta durun. Gerekmedikçe kullanmayın. Televizyon ekranlarından (ön ve arkasından) en az 2 metre uzakta bulunun. Televizyon ve bilgisayar monitörlerinin elektromanyetik alanı daha büyüktür. Komşunuzda bu aletlerin nereye yerleştiğine dikkat edin. Çamaşır ve bulaşık makineleri çalışırken yakınında bulunmayın. Elektrikli tıraş makinesini şarjlı kullanmayı tercih edin. Ekonomik (halojen ve floresan) lambaları kendinizden uzakta tutun; gece lambası ve okuma lambası olarak kullanmayın.
