Yüce Allah Kadir Gecesi’nde kullarının kendisiyle barışmasını istiyor, yanlış inanç ve davranışlardan vazgeçip af dilemek suretiyle kapısına gelmelerini bekliyor. Onun için Kadir Gecesi “barış gecesi” olmaktadır.
[Karar]
PROF. DR. BAYRAKTAR BAYRAKLI
İnsanlığın en önemli zamanı Kadir Gecesi’dir. Anlatmaya başlamadan tüm Müslümanlığın ve insanlığın Kadir Gecesi’ni tebrik ediyoruz, bereketli, aydınlık içinde ve mutluluğa götüren bir ruh haleti durumunda geçmesini diliyoruz. Şimdi Kadir Gecesi’ni ele alabiliriz.
“El-kadr” kelimesi “kanun, plan” demektir. Bu kelimeyi fiil kalıbında aldığımızda “kanuna bağladı, planladı” demek olur. Kadir Gecesi’nde melekler ve Ruh, yani Cebrail yeryüzüne inerler ve her işi planlarlar, kanuna bağlarlar.
Teşbihte hata olmayacağı kuralından hareket ederek şu örneği verebiliriz:
“Devletler gelecekte yapacakları işlerin kalkınma planını yaparlar. Yüce Allah, melekleri ve Cebrail’i yeryüzüne gönderir ve onlar bir sonraki Kadir Gecesi’ne kadar yeryüzünün ve kâinatın planlamasını yapıp kanunlaştırırlar, yani ilahi takdire sunarlar.”
Kadir Suresi’nin 4. ayetinin sonunda geçen “min kulli emr” yani “her türlü iş için” ifadesi bunu anlatmaktadır. Bir yıllık tüm işleri planlamaktadırlar. İşte Duhan 4’te anlatılan da budur: “Katımızdan bir emirle her hikmetli işe o gecede hükmedilir.” Her hikmetli iş, Kadir Gecesi’nde hükme ve karara bağlanmaktadır. Onun için Duhan Suresi’nin 3. ayetinde yer alan “mübarek gece” de Kadir Gecesi anlamına gelmektedir. Demek ki Kadir Gecesi, mübarek bir gece olmaktadır. İşte Kadir Gecesi’nde af dilemenin ve tövbe etmenin önemi buradan kaynaklanmaktadır. Meleklerin ve Cebrail’in yapacağı planlamaya dahil olacağından, gerçekleşmesi garanti olmaktadır.
İNSANLIK İÇİN SELAM
Duhan Suresi’nin 4. ayetinde “emrin hekim” ifadesi yer almaktadır. Her hikmetli iş, yani her iyi işi planlarlar. Bunun tersi olarak düşünürsek, kötü işleri planlamazlar. Yani melekler ve Cebrail yeryüzüne inip iyi işleri planlıyorlar, kötü işleri değil.
“Kadr”, “değer” demektir. “Kadrini bilmek” derken, değerini bilmek ifade edilmektedir. Fakat bu kelimenin fiil kalıbını alınca “değerlendirdi” anlamına gelmektedir. Melekler ve Cebrail bir önceki Kadir Gecesi’nden bu geceye kadar geçen bir yıl içinde olanların değerlendirmesini yaparlar. Aynı zamanda Kadir Gecesi’nde bizim isteklerimizi değerlendirirler. Değerlendirip karara bağlarlar.
“Kadr”, “ölçü” anlamına da gelmektedir. “Biz her şeyi bir ölçüye göre yarattık” (Kamer, 49) diye buyrulurken, ayetteki “kader” kelimesine “ölçü” anlamı verilmektedir. Yüce Allah, kâinatı, içindeki cisim ve varlıkları belli bir ölçüde yaratmıştır. Şimdi bu üç manadan hareketle Kuran’ın bu gecede inmesinin bağlantısını kurabiliriz. Kuran Allah’ın kanunudur, ahlaki değerleri getirmiştir, bir hayat ve davranış ölçüsüdür. Kuran insanlığa düşünce ve davranış ölçüleri getirmiştir. Bu bakımdan Kadir Gecesi ile Kuran örtüşmektedir.
Yüce Allah, melekleri ve Cebrail’i yeryüzüne gönderir ve onlar bir sonraki Kadir Gecesi’ne kadar yeryüzünün ve kâinatın planlamasını yapıp kanunlaştırırlar.
“Kadr”in bir anlamı da “güç” demektir. “Şüphesiz Allah her şeye güç yetirir” (Bakara, 109) buyururken “kadr” kelimesini “kadîr” kalıbında kullanmaktadır. Yüce Allah her şeyi Kadir Gecesi’nde planladığı ve kanuna bağlayıp yarattığı için gücünü tatbikata koymuştur.
“Kadr”, “mübarek, şeref, azamet” anlamına da gelmektedir. Onun için, Duhan 3’te Kadir Gecesi’ne “mübarek gece” denmiştir. Kuran da insanlığa şeref vermek için gelmiştir (Enbiyâ, 10; Zuhruf, 44).
“Kadr”, aynı zamanda “daraltmak, yani eksiltmek” anlamına da gelmektedir (Fecr, 16).
Kadir Gecesi’nde meleklerin yeryüzüne inmesi, insanların af dileyip tövbe etmeleri kötülüklerin alanını kısıtlamakta, günahları eksiltmekte ve şeytanın çalışma alanını da daraltmaktadır. Yüce Allah, Fecr 16’da belirttiği gibi imtihan etmek için bazılarının rızkını daraltmaktadır. Bu daraltma eylemini ifade ederken “kadera” fiilini kullanmaktadır. Kuran’ın görevlerinden biri de kötülüğün alanını daraltmak, iyiliğin alanını genişletmektir. Şeytanın insanlar üzerinde olan etkinliğini azaltmak da bu görevler içerisinde yer almaktadır.
Kadir Gecesi ile ramazan ayının ilişkisini açıklayabilmemiz için Bakara Suresi’nin 185. ayetine gitmemiz gerekiyor. O ayette de, Kuran’ın ramazan ayında indirildiği söylenmektedir. Kadir Gecesi’nde ve ramazan ayında indirilmesinden anlıyoruz ki, Kadir Gecesi ramazan ayının içinde yer almaktadır. İşte bu bağlantıdan dolayı Hz. Peygamber, “Kadir Gecesi’ni son 10 gece içinde arayın” buyurmuştur (Buhari, Leyletu’l-Kadr, 2-3).
Kadir Gecesi bütün insanlık için bir “selam”dır. Kadir Suresi’nin 5. ayetinde geçen “selâm”, “rahmet, merhamet, barış” manalarına gelmektedir. Çünkü bu kelimenin kökü, barış anlamına gelen “silm”dir.
ALLAH İLE BARIŞ
“Selam”ı kök kalıbı olan “barış” manasına bağlayarak açıklarsak şöyle bir açılım getirebiliriz: Yüce Allah Kadir Gecesi’nde kullarının kendisiyle barışmasını istiyor, yanlış inanç ve davranışlardan vazgeçip af dilemek suretiyle kapısına gelmelerini bekliyor. Onun için Kadir Gecesi “barış gecesi” olmaktadır. İnsanların kendileriyle ve insanlarla barışması onlardan istenmektedir. Bu manadan hareket edersek, Kuran’ın bu gecede inmesinin sebebi bütün müminlerin barış içine girmesini amaçlamasıdır. Bakara 208’de şöyle buyurulmaktadır: “Ey iman edenler! Hep birden barışa girin.” Kuran’ın barış emri ile Kadir Gecesi’nin selam oluşu örtüşmektedir.
Kadir Gecesi’nin bu denli değerli olması nedeniyle Müslümanlar bu geceyi bilinçli bir şekilde ibadet yaparak, tövbe ve istiğfar ederek değerlendirmeleri gerekiyor. Kur’an’la Kadir gecesi iç içe olması nedeniyle Kur’an’ı araştırmakla, incelemekle, hayata geçirmekle Kadir gecesini değerlendirmiş olmaktayız. Ne Kadir gecesinden kopabilir ne de Kur’an Kadir gecesinden.
KADİR GECESİ YÜCE ALLAH’A DÖNÜŞ GECESİDİR
Kadir Gecesi’nde nasıl ibadet edilmeli?
Kadir Gecesi’nde ibadetin özel bir şekli yoktur. Nafile namaz kılınabilir ancak şu kadar rekat kılınması gerekir diye bir kayıt söz konusu değildir. Anlamak ve tefekkür etmek için özellikle mealinden Kur’an okunabilir. Ölülerimizin günahlarının affı için Allah’tan rahmet dileyebiliriz. Kadir Gecesi’nde yapılacak en önemli ibadet Allah’a dönmektir. Geçmişte yaptığı hatalardan dolayı Allah’tan af dilenmeli, hayatına yeni bir düzen vermek için tevbe etmelidir.
Ramazanı karşılamak ve uğurlamak için oruç tutulabilir mi?
Herkes istediği zaman nafile oruç tutabilir. Neticede Allah rızası için tutuyor, niye tutuyorsun denemez. Ancak devamlı nafile oruç tutulması doğru değildir. Peygamberimiz, ‘bakın beni görüyorsunuz, bazen yiyorum, bazen tutuyorum’ diyerek sahabenin devamlı nafile oruç tutmasını engellemiştir.
