Aşı Enstitüsü Müdürü Prof.Dr. Serhat Ünal ve Hacettepe Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Akova, Türkiye'de dün ilk enjeksiyonun yapıldığı Kovid-19 aşı çalışmalarıyla ilgili önemli açıklamalarda bulundu. Aşının Brezilya'da 9 bin, Endonezya'da 250 kişiye yapıldığını belirten Akova, Yan etkileri 'hafif kırgınlık' ve 'baş ağrısı' olarak sıraladı. Prof. Dr. Ünal ise Türkiye genelinde 13 bin kişiye aşı yapmayı planladıklarını kaydetti. 13 bin kişinin bin 200'ünün de en riskli gruptaki sağlık personelleri olacağı belirtildi.
Çin'de ocak ayından bu yana 100'den fazla bilim insanının üzerinde çalıştığı yeni tip koronavirüs (Kovid-19) aşısında nihayet son aşamaya ulaşıldı. Dünya Sağlık Örgütü'nün 3 Eylül tarihli açıklamasına göre koronavirüs aşı adayları içerisinde şu anda dünyada 8 firma Faz-3, yani aşının üretime geçilmeden önceki son aşaması olan binlerce kişilik gönüllü insan çalışmalarına başlamış durumda. Bunlardan biri de Çin merkezli Sinovac Biotech firmasına ait olan ve halk arasında ölü virüs olarak bilinen inaktif virüs aşısı.
Geçtiğimiz günlerde Sağlık Bakanlı Dr. Fahrettin Koca'nın da Faz-3 denemelerine Türkiye'de de başlanacağı haberini verdiği aşının Faz-3 klinik araştırmalarına dünyadan toplamda 9 ülke dahil edilecek. Brezilya ve Bangladeş gibi vakaların çok yüksek oranda görüldüğü ülkelerde şimdiye kadar yaklaşık 10 bin gönüllüye aşı uygulandı.
İLK AŞILAR YAPILDI
Türkiye'deki ilk uygulama ise Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde üç sağlık çalışanı ile başlatıldı. Faz 3 klinik araştırmaların Türkiye ayağında ilk etapta 25 merkezde yaklaşık bin 200 gönüllüye aşı uygulanacak ve daha sonra bu sayı 10 binin üzerine çıkarılacak. Aşılamalar ve gönüllü takiplerinin 2,5 ay içerisinde bitirilmesi planlanıyor.
DETAYLARI PAYLAŞTILAR
Aşı Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Serhat Ünal ve Hacettepe Üniversitesi Bilim Akademisi Üyesi Prof. Dr. Murat Akova, son gelişmelerle ilgili olarak açıklamalarda bulundu.
Sözü ilk olarak Prof. Ünal aldı. Faz-3 çalışmalarının yapılmaya başlandığını hatırlatan Ünal, "İsteği olan aşılardan 2 tanesi, Türkiye'ye 'Faz-3 çalışmalarında destek olur musunuz?' diye müracaatta bulundu. İlk çalışmalar Hacettepe'de başladı" bilgisini verdi.
'TÜRKİYE GENELİNDE 13 BİN KİŞİYE AŞI YAPACAĞIZ'
Ünal, şöyle devam etti:
"Faz 3 denince 'Acaba kötü bir şey mi?' gibi, 'Bizim insanımızı kullanıyorlar' gibi kavramlar geliyor. Bunlar gönüllü bazında ve kurallarına göre yapılmak kaydıyla, aynı anda Almanya, Brezilya, İngiltere'de, ABD'de, Şili'de, Endonezya'da çalışılırken, o ülkelerin kabul ettiği universal kurallar çerçevesinde her türlü tedbir alınarak yapılmaktadır. Orada yapılanlardan buradaki farkı olamaz.
25 merkez belirlendi. Tüm hazırlıklar tamamlandıktan sonra da Hacettepe ilk oldu. Kademe kademe 25 merkezde yayınlanacak. Ülke çapında Faz-3 çalışması gerçekleştirilecek. Bu bitince başka aşı gelecek. 3 aydan daha fazla zamandır bu işe hazırlanıyoruz. Bilimsel olarak, etik olarak, uygulanabilirlik olarak.
Hacettepe sağlık açısından önde olan bir üniversitedir. Enstütümüzde geliştirilen bir yerli aşımız vardır. Hayvan çalışması aşamasındadır.
Türkiye genelinde 13 bin kişiye aşı yapmayı planlıyoruz. Niye 13 bin? Bunu tabi Haziran'da belirledik, o zaman biraz daha düşüktü rakamlar. O ülkedeki yayılma hızı ve aşının muhtemel koruyuculuk kapasitesine göre özel belirleniyor bu rakamlar. 13 bine ulaştığımızda beklenen rakamda hastaya ulaşacağımızı ve istatistik olarak güvenilir bir sonuca ulaşacağımızı hesapladığımız için 13 bin. Bizle aynı zamanda hesaplayan Brezilya, Şili o rakamlara ulaşamadı, istemedi. Çünkü onlarda o rakamlar çok daha yüksekti. Bizde de rakamların artmış olması ve diğer ülkelerde de çok yapılıyor olması nedeniyle 13 binde kalacağımızı tahmin etmiyorum açıkçası."
'AŞI YAPTIRMAYACAĞIM'
Ünal, devamında kendisinin daha önce koronavirüse yakalandığını hatırlatarak aşı yaptırmayacağını söyledi. "Neden yaptırmayacağımı tahmin edersiniz. Ben 6. ayındayım. Hala 1/32 antikorum var" diyen Ünal, "Tek vaka nedeniyle yayın yapacağım. 3 ayda antikor bitiyor diyorlar ya... Benim antikorum bitmedi. Ben umut dünyası için umudum aslında" ifadesini kullandı.
'BİN 200'Ü EN RİSKLİ GRUPTAKİ SAĞLIK PERSONELLERİ OLACAK'
Hacettepe Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Akova da aşı yapılması hedeflenen 13 bin kişiye dair detayları aktardı. "13 bin kişinin ilk aşamada bin 200 kişisi, hastalık açısından ön planda ve en riskli gruptaki sağlık personelleri olacak" diyen Akova, şunları kaydetti:
"Grubu ikiye böleceğiz. Tırnak içinde söylüyorum 'kör ya da maskelenmiş' olarak yapılacak. Ne aşıyı uygulayacak bizler ne de aşının uygulandığı gönüllüler bunu bilmeyecekler. Bu grubun yarısına aşı, yarısına boş aşı yani plasebo vereceğiz. Boş bir aşı ile karşılaştırıyoruz.
Bin 200 kişilik sağlık grubunu aşılarken diğer gönüllülere de aşı yapacağız. Gönüllülerde 2 kişiye aşı, bir kişiye plasebo verilecek. Boş aşı yapılan gönüllülerde belli sayıda hastalık ortaya çıkacak olursa, biz bunu 20-40 arasında düşünüyoruz, o zaman bizden ayrı denetleme kurulumuz var. Onlar bu hastalık ortaya çıkan grupta kimse aşı yapılmış kime boş aşı yapılmış ona bakacaklar. Eğer aşı yapılan grupta hastalık görülmemişse, o zaman geri dönüp boş aşı alanlara 'Size de aşı öneriyoruz, aşı etkili oldu' diye, onlara da aşıyı yapacağız.
Aşı gönüllüleri 18-60 yaş arası kişiler. Gönüllülük için aşı merkezine başvurabilirler. Aşı Brezilya'da 9 bin kişiye yapıldı. Endonezya'da 250 kişi civarında... Bu 10 bin kişi içinde ciddi sayılabilecek bir yan etki söz konusu değil.
Yan etkiler hafif kırgınlık ve baş ağrısı. Tüm risklerin bilinerek yapılması lazım. Gönüllülere de bunu anlatıyoruz. Zatürre aşısı antikora karşı korumaz."
AŞI NE KADAR KORUYABİLİR?
Prof. Dr. Murat Akova: Aşı ile ilgili bir öngörüde bulunmak mümkün değil. En korkulan dönem... Ekim-Kasım-Aralık döneminden çok korkuyoruz. Havalar soğuyacak. Hastalığın bulaşma riski artacak. Bu bulaşma riskini kırabilirsiniz. Bize 4 ay süreyle koruyuculuk sağlayacak aşı bile yeter. Uzun süre koruma sağlasa ne âlâ ama...
Prof. Dr. Serhat Ünal: Kötü senaryoda 3-4 ay... Hatta 6 aya kadar. İyi senaryoda 3-4 yıl koruyabilecek aşıdan bahsediyoruz. 6 ay bile korusa, bir kere zinciri kırarsanız, pandemiyi durdurma şansınız olacak.
