Mutfaklarımızın değişmez ürünlerinden olan katı ve sıvı yağ fiyatları arasında yıllar sonra ilk kez makas açılmaya başladı. Özellikle zeytinyağı fiyatı çok hızlı artarken mısırözü ve ayçiçek yağı adeta diplerde sürünüyor
TUIK'in yayınladığı enflasyon verilerinde mayıs 2015 de yağ fiyatları şu şekilde yer alıyor.
Tereyağı 31,93 TL
Margarin 6,35 TL
Zeytinyağı 22,55 TL
Ayçiçek yağı 6,61 TL
Mısırözü yağı 6,56 TL
Fiyatlardan anlaşılacağı üzere zeytin yağı ile diğer sıvı yağlar arasındaki fiyat farkı üç kattan daha fazla. Zaten asıl sorun da tam burada. Zeytinyağı fiyatları ile diğer sıvı yağ fiyatları arasında fark eski yıllarda iki kat düzeyindeyken bu yılın başından itibaren fark üç kata çıktı.
Geçen yıl (2014) Mayıs ayında zeytinyağı fiyatı 12,90 TL iken ayçiçek yağı fiyatı 6,18 TL ve mısırözü yağı fiyatı da 6,38 TL seviyesindeydi. Hatta mayıs 2014 de margarin fiyatı bu yıl mayıs ayındaki fiyatından daha yüksekti. Ama tereyağı fiyatı 27,76 TL ile bu yılki fiyatın yüzde 15 daha altındaydı.
Dikkat edilirse son bir yılda en yüksek fiyat artışı zeytinyağında yaşandı. Aralık 2014'de dahi fiyat 13,59 TL iken fiyatlar birden Ocak 2015'de 17,66 TL'ye fırladı. Ocak ayında yaşanan sert fiyat artışı kısmen şubat ayında da devam etti ve zeytinyağı fiyatı 19,50 TL'ye yükseldi.
Ve Mayıs ayında 22,55 TL ile en yüksek seviyeye ulaşmış oldu.
Zeytinin yağı fırladı ama kendisi sakin
Zeytinyağı fiyatlarının aşırı yükselişi karşısında dikkat çeken en önemli nokta zeytin fiyatlarının artmamış olması.
Bir yıl önce zeytin fiyatı 13,40 TL iken zeytinyağı fiyatı 12,90 TL ediyordu. Aradan bir yıl geçti ve zeytin fiyatı sadece yüzde 10 artarak 14,88 TL'ye yükseliyor ama zeytinyağının fiyatı yüzde 75 artarak 22,5 TL'nin üzerine çıkıyor.
Ayçiçeği arttı ama yağın fiyatı artmadı
Zeytin fiyatı artmazken zeytinyağının fiyatı adeta patlama yaşarken bu olayın tam tersi ayçiçek yağı ve ay çekirdeğinde yaşanıyor. Ay çekirdeği 2013 yılından bu yana hızla yükseliyor ama ayçiçek yağının fiyatı artmıyor.
2012 yılı sonunda ay çekirdeği 7,5 TL iken ayçiçek yağının fiyatı 6,3 TL ediyordu. Oysa şimdi (mayıs 2015) ay çekirdeği 11,90 TL'ye yükselmiş durumda ama ayçiçek yağı hala 6,61 TL seviyesinde.
Ay çekirdeği fiyatı son 3 yılda yüzde 60 artıyor ama ayçiçek yağının fiyatı sadece yüzde 0.5 artıyor.
Zeytinyağı fiyatı dünyada da artıyor
Zeytinyağı fiyatları iki açıdan hızla artıyor. İlk artış İtalya'da yaşanıyor. Zeytinyağı pazarının dört önemli aktörü İtalya, İspanya, Yunanistan ve Tunus olurken İtalya'da fiyatlar geçen yılın ortasından itibaren hızla artmaya başlıyor.
İtalya'da fiyatlar 2010 yılında da hızla yükseliyor ve 100 kg ihracat fiyatı 400 euroya yaklaşıyor. Sonrasında fiyatlar düşüyor ve 220-320 euro bandına oturuyor. Fiyatlar 2014 yılında yeniden artmaya başlıyor ve yeni yılla adeta fırlıyor ve 2010 yılı zirvesinin de yüzde 50 üzerine çıkıyor.
İtalya'da fiyatlar bu denli hızla artarken İspanya, Yunanistan ve Tunus'ta fiyatlar nerede ise yatay hareket ediyor. Hatta Yunanistan ve İspanya'da zeytinyağı fiyatları 2013 yılının dahi altında seyrediyor denilebilir.
İşin özeti aslında şu: Zeytinyağı fiyatı sadece İtalya'da aşırı yükseliyor ve Türkiye'de de fiyatlar İtalya'da yaşanan fiyat hareketine çok benzeyerek artıyor.
Ama zeytinyağında diğer belirleyici ülkeler olan İspanya, Tunus ve Yunanistan'da fiyat artışları 2013 yılının bile altında kalıyor ve İtalya'daki sert yükselişe paralel diğer ülkelerde fiyatlar artmıyor.
Türkiye hariç...
Ve Türkiye'de zeytinyağı fiyatı artarken zeytin fiyatı artmıyor. Hatta zeytinyağı fiyatı artarken ayçiçek yağı ve mısırözü yağlarının fiyatı hiç artmıyor.
Anlaşılan mutfakta yağ dengeleri değişecek. Fiyatı artan zeytinyağına karşılık fiyatları hiç artmayan ayçiçek ve mısırözü yağları yeniden raflara dönecek.
Türkiye'de zeytinyağının fiyatı hızla artarken zeytin fiyatı istikrarlı seyrine devam ediyor. Zeytinyağı fiyatı artışına karşılık diğer sıvı yağların fiyatı bırakın artışı son yılda düşüş eğilimi yaşıyor.
