Rusya’dan Türkiye’ye stratejik çalım... Ankara devre dışı bırakılarak Moskova’da kurulan ateşkes masasından barış görüşmelerine başlanması ve ABD, Fransa, Rusya’nın arabulucu olması kararı çıktı.
Azerbaycan ile Ermenistan arasında statüsü uyuşmazlık konusu olan Dağlık Karabağ bölgesinde, 27 Eylül’de başlayan şiddetli çatışmalar devam ederken, çatışmalarla ilgili Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in davetiyle, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un arabuluculuğunda Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov ve Ermenistan Dışişleri Bakanı Zohrab Mnatsakanyan Moskova’da yapılan istişare toplantısında bir araya geldi. Rusya Dışişleri Bakanlığında 11 saat süren toplantı sonrasında Rus Bakan Lavrov ortak açıklamayı tek başına okudu. Lavrov “10 Ekim 2020’de (bugün) saat 12.00’dan itibaren insani yardım amaçlı olarak Uluslararası Kızılhaç Komitesinin arabuluculuğu ve kriterleri doğrultusunda esirlerin, tutsakların ve cenazelerin değişimi için ateşkes ilan edildi” dedi. Ateşkes rejiminin parametreleri üzerinde ayrıca çalışılacağını kaydeden Lavrov, Azerbaycan ve Ermenistan’ın, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Minsk Grubu eş başkanlarının arabuluculuğuyla meselenin çözümü prensipleri temelinde, erken barışçıl bir çözüme ulaşmak amacıyla esaslı müzakerelere başlayacağını bildirdi. Ayrıca Lavrov, tarafların müzakere süreci formatının değişmediğini teyit ettiğini aktardı. Ve Azerbaycan ile Ermenistan arasında Dağlık Karabağ konusunda varılan ateşkes önceki dün 12.00 itibarıyla başladı. Uluslararası Kızılhaç Komitesinin arabuluculuğu ve kriterleri doğrultusunda esirlerin ve cenazelerin değişimi için ilan edilen ateşkesin süresi konusunda şimdilik bilgi verilmedi. Taraflar, ateşkes rejiminin parametreleri üzerinde ayrıca çalışma gerçekleştiriyor.
"TÜRKİYE MİNSK ÜYESİDİR"
Ancak Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in “5 Ekim’de Türkiye ‘Sonuna kadar Azerbaycan’ın yanındayız’ dedi. Bu başka aktörlere de uyarı oldu. Barış sürecinde Türkiye mutlaka olmalıdır” demesine rağmen masaya Türkiye çağırılmadığı gibi Lavrov, müzakereleri yürütecek olan AGİT Minsk Gurubu içinde Türkiye’yi saymadı. Böylece Moskova’nın çalımıyla Türkiye masanın dışında bırılkılmış oldu. Rusya’nın tavrı sonrası tweet atan Eski Büyükelçi ve CHP eski Milletvekili Ünal Çeviköz “Türkiye AGİT’in Minsk Grubu üyesidir. Azerbaycan-Ermenistan Ateşkes müzakerelerini grubun eş başkanları yürütse dahi, Türkiye’nin Minsk Grubu’nu toplantıya çağırarak müzakereler hakkında Bilgi ve açıklama istemesi gerekir. Yine ofsayta düşmeyelim!” uyarısında bulundu.
İstanbul Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim görevlisi Doç. Dr Hakan Güneş de “Türkiye’nin burada dışarıda bırakıldığını söylemek doğru olmaz. Rusya zaten Ermenistan ve Azerbaycan dışında en güçlü üçüncü taraf konumunda. Türkiye’de Minsk grubu üyelerinden biri olarak masada yer almaya devam edecek” ifadesini kullandı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Hikmet Hacıyev ise “Türkiye masada. Sürece yakında katılımı bekleniyor” ifadesini kullandı. Ancak durumdan mamnun olan Ermenistan Dışişleri Bakanı Zohrab Mnatsakanyan ‘bireysel çabalarından’ dolayı Putin’e teşekkür etti.
TÜRKİYE: ERİVAN İÇİN SON FIRSAT
Dışişleri Bakanlığı ateşkese ilişkin yaptığı açıklamada “Azerbaycan yaklaşık 30 yıldır işgal altında olan topraklarını kendi imkanları ve özgüveniyle geri alabileceğini Ermenistan ve tüm dünyaya göstermiştir” denildi. Bu süreçte, tüm dünyadan insani saiklerle ateşkes talepleri geldiği ve Azerbaycan’ın da son kez Ermenistan’a işgal ettiği topraklardan çekilmesi için bir fırsat verdiği vurgulanan açıklamada “İnsani gerekçelerle esirlerin ve cenazelerin değişimi amacıyla ilan edildiği belirtilen ateşkes önemli bir ilk adım olmakla birlikte kalıcı çözümün yerine geçmeyecektir. Türkiye başından beri ancak Azerbaycan’ın evet diyeceği çözümleri destekleyeceğini vurgulamıştır. Bu anlayışla sahada ve masada Can Azerbaycan’ın yanında olmaya devam edecektir” ifadeleri kullanıldı.
"BAKÜ KABUL EDERSE DESTEKLERİZ"
Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgilere göre, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da cephe hattındaki geçici ateşkes kararına ilişkin Rus mevkidaşı Lavrov ile iki kez telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Çavuşoğlu’nun, Azerbaycan ile Ermenistan arasında varılan geçici ateşkes kararına ilişkin süreci yakından takip etmeyi sürdürdüğü belirtildi. Ayrıca Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov’la bir görüşme gerçekleştiren Çavuşoğlu, Moskova’daki görüşmeleri değerlendirdi. Çavuşoğlu, Bayramov’a Türkiye’nin ancak Azerbaycan’ın kabul ettiği kararları destekleyeceğini iletti. Öte yandan Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, Facebook hesabından Lavrov’un görüşmelere ilişkin çabaları hakkındaki izlenimlerini “Farklı Sergey Viktoroviç Lavrov gördüm. Bildiğimi sanıyordum. Bugün tanıdım. 11 saat süren müzakere maratonunda. Maestro” ifadeleriyle paylaştı.
ERİVAN BEYAZ FOSFOR KULLANDI
Azerbaycan Askeri Enformasyon Merkezi adına basın açıklaması yapan İlnur Kasanov, Ermenistan’ın 27 Eylül’den bu yana Azerbaycan’ın yerleşim merkezlerine yönelik saldırılarda kullandığı mühimmat ve silahları basınla paylaştı. Kasanov, Ermenistan silahlı güçlerinin aralıksız şekilde Dağlık Karabağ’a yakın konumda bulunan Ağdem, Ağdaş, Ağcabedi, Berde, Beylegan, Cebrayl, Goranboy, Naftalan, Fuzuli, Terter, Şemkir, Zerdeb, Yevlah, Genje ve Mingeçevir kentlerini hedef aldığını ifade etti. Ermenistan’ın sivilleri hedef alan bölgelere yönelik saldırılarında kullandığı silahlar için Kasanov “122 milimetrelik 2 adet D-4 beyaz fosfor içeren sis roketleri Terter kentinin Eskipara köyü ile Fuzuli kentinin Arayatlı köyüne düştü” dedi. Kasanov, 1 savaş uçağı bombası, 23 adet 300 mm Smerch füzesi ve 12 antitank roketinin de sivil alanlara düştüğünü kaydetti.
İRAN, FRANSA VE KATAR’DAN DESTEK
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e Karabağ’da ateşkesin sağlanması için varılan anlaşmalara ve sorunun barışçıl çözümü için esaslı müzakerelerin başlatılmasına desteğini açıkladı. Katar da Moskova’daki görüşmelerin ardından Azerbaycan ile Ermenistan arasında ilan edilen ateşkesi memnuniyetle karşıladığını ifade etti. Önceki gün “Ataşkes sürecine çok yakınız” diyen Fıransa da alınan kararları ve silahların susmasını destekledi.
ATEŞKESE RAĞMEN SALDIRI
Ermenistan ordusu ilan edilen ateşkese rağmen, Azerbaycan’ın işgalden kurtardığı Hadrut’taki yerleşim yerlerine yoğun roket saldırıları gerçekleştiriyor. Azerbaycan Savunma Bakanlığının açıklamasında, Ermenistan ordusunun Hadrut’a yoğun roket saldırıları gerçekleştirdiği bildirildi. Saldırıların, Ermenistan’ın işgal ettiği Hocalı’dan gerçekleştirildiği bilgisine yer verilen açıklamada, Azerbaycan ordusunun Ermenistan ordusuna yönelik gerekli adımları attığı kaydedildi. Azerbaycan Savunma Bakanlığı’ndan ateşkes ilanından sonra yapılan açıklamada, Ağdam ve Terter illerine Ermenistan ordusunca ateş açıldığı kaydedildi. Ermenistan Savunma Bakanlığı sözcüsü de Azeri güçlerinin yerel saat ile 12.15’te Karakhanbeyli’yi hedef aldığını söyledi. Açıklamada de-facto Dağlık Karabağ hükümetine bağlı güçlerin “önlem almaya başladığı” belirtildi. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Hacıyev ise “Ermenistan, geçici ateşkese uymadı, bu onların ikiyüzlü siyaset yürüttüğünü açıkça gösteriyor. İnsani bir ateşkes olmasına rağmen, Ermenistan tarafı bunu ihlal etmeye devam edecekse, Azerbaycan karşılık vermek zorundadır” dedi.
