Nükleer krizinde Trump’ın yaptırımlarıyla milyarlarca dolarlık yatırımı tehlikeye giren Fransa’dan, “Bedeli biz ödemeyiz. Pazarlık yapacağız” çıkışı geldi. İran ise Avrupa’ya “Kayıplarımızı telafi ederseniz anlaşmada kalırız” mesajını verdi.
ABD Başkanı Donald Trump’ın, İran’la yapılan nükleer anlaşmayı iptal edip ekonomik yaptırımları da yeniden uygulamaya koymasının ardından, Avrupa ülkeleri ve Tahran’ın eleştirileri sürüyor. ABD’nin yaptırımlara yeniden başlaması, anlaşmadan sonra İran’a büyük yatırımlar yapan Fransa ve Almanya’nın da tepkisini çekiyor. Zira yaptırımlar, İran’la iş yapan şirketlere ceza verilmesini öngörüyor. Bu durumun endişe yarattığı Fransa’dan üst üste çıkışlar geldi. Maliye Bakanı Bruno Le Maire, “Bu durum Avrupa ülkelerinin gözünü açmalı. Uzun vadede AB’nin ekonomik egemenliği geliştirilmeli. Avrupa’nın, ABD’den bağımsız olmasını sağlayacak yeni ekonomik araçlara ihtiyacı var” açıklamasını yaptı. Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian ise “ABD’nin anlaşmadan ayrılmasının bedelini Avrupalılar ödemek zorunda olmamalı” diye konuştu. Yaptırımların boyutunu ‘kabul edilemez’ diye niteleyen Le Drian, konuya ilişkin Washington yönetimiyle pazarlık yapacaklarını kaydetti. Yaptırımlardan etkilenecek Fransız şirketleri arasında Renault, Peugeot, Total, Danone, Airbus gibi devler bulunuyor. İran Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada da anlaşmanın iptalinin ekonomik boyutuna değinildi. Bakan Cevad Zarif’in Twitter’dan paylaştığı açıklamada, İran’ın anlaşmanın diğer imzacılarından ekonomik garanti talep edeceği belirtildi. “İran Dışişleri Bakanı, nükleer anlaşmada kalan taraflar ve İran’ın diğer ekonomik ortaklarından, gerekli garantileri temin etmekle görevlendirilmiştir” denilen açıklamada, İran Atom Enerjisi Kurumu’nun da anlaşmanın sona ermesi ihtimaline karşı endüsrtiyel boyutta uranyum zenginleştirmeye başlamak için hazır olduğu vurgulandı.
Almanya Başbakanı Angela Merkel de Trump’ın nükleer anlaşmadan çekilme kararına yönelik eleştirilerini sürdürdü. Bu anlaşmanın 12 yıl yapılan çalışma sonucu ortaya çıktığına işaret eden Merkel, anlaşmanın mükemmel olmadığını, İran ile ilgili endişe verecek balistik füze programı ve Suriye’deki rolü gibi başka konularının da bulunduğunu kaydetti. Yine de üzerinde anlaşılan ve BM Güvenlik Konseyi’nde oy birliğiyle kabul edilen nükleer anlaşmadan tek taraflı ayrılmanın doğru olmadığına inandığını ifade eden Merkel, “Bu uluslararası düzene güveni zedeliyor” dedi. Öte yandan İran Dışişleri, Tahran’ın Ortadoğu’daki nüfuzunu tehlike olarak gören ABD’nin, bölgede radikalizmi beslediğini savundu. Özellikle Irak işgalinden sonra bölgede radikalizmin yükseldiğine dikkat çekilen açıklamada, İran’ın Suriye ve Irak halklarını etkili bir şekilde koruduğu vurgulandı.
ARTAK ABD'YE GÜVENMEYİZ
Trump’ın kararının ardından, Avrupalı liderlerden ABD’ye ‘güvensizlik’ mesajları geldi. Almanya Başbakanı Angela Merkel, Avrupa’nın güvenlik konusunda ABD’ye güvenemeyeceğini söyledi ve “Artık ABD bizi korumuyor, Avrupa kendi kaderini kendi eline almalı, gelecek için görevimiz budur” dedi. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da Avrupa'nın Trump'ın kararını kabul edemeyeceğini ve kendi değerlerini takip etmesi gerektiğini vurgulayarak “Eğer diğer süper güçler, müttefiklerimiz de dahil, kendilerini bizim diplomasi ve güvenliğimizle ilgili bir konuda karar verme konumuna koyarsa, o zaman kamuoyu nezdinde ne daha egemen ne de daha güvenilir olabiliriz” ifadelerini kullandı. AB Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker ise Trump’ın kararının ardından Avrupa'nın küresel bir oyuncu olarak konumunu güçlendirmesi gerektiğini söyledi.
