Doğu Akdeniz krizinin gölgesinde yaklaşan AB liderler zirvesi öncesi Ankara ‘diplomasi’ vurgusu yaptı. Erdoğan’ın “Türkiye’nin yeri Avrupa’dır” sözleri sonrası Oruç Reis’in Antalya’ya dönmesi de iyi niyet işareti olarak yorumlandı.
Fransa, Yunanistan ve Rum kesimi, Doğu Akdeniz ve Kıbrıs’ı öne sürüp 10-11 Aralık’taki AB liderler zirvesinde Türkiye’ye yaptırım çıkması için lobi yürütüyor. Ancak Macron’un diplomasi sınırlarını aşacak kadar ileri giden çabası “AB, iç siyasi hesaba alet ediliyor” eleştirilerine yol açtı. Ankara ile Brüksel arasında iplerin gerildiği süreçte Erdoğan’ın “Geleceğimizi Avrupa’yla kurmak istiyoruz” çıkışı güçlü diyalog sinyali olarak değerlendirildi.
‘ORUÇ REİS 10 ARALIK’TAN ÖNCE İYİ BİR İŞARET’
Doğu Akdeniz’de bulunan Oruç Reis gemisinin dönüşünü olumlu karşılayan AB Dönem Başkanı Almanya’nın Başbakanı Merkel “Zirve öncesi iyi bir işaret” dedi. “Mülteci konusunda Türkiye saygıyı hak ediyor. Desteği sürdürmeliyiz” açıklaması yaptı.
Türkiye-AB ilişkilerinin girdiği kritik virajdan önce Avrupa kanadından sert mesajlar verilmesine rağmen sahada karşılığı olan bir çözümün masaya getirilmesi gerektiğine yönelik yaklaşım öne çıktı.
AB ZİRVESİ ÖNCESİ KRİTİK ÇAĞRI: MASAYA MAKUL ÇÖZÜM GETİRİN
‘Yaptırım’ krizi gölgesinde gerçekleşecek AB zirvesi öncesi Ankara, ‘önce diplomasi’ mesajı verdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Kendimizi Avrupa’da görüyoruz” sözleri sonrası Oruç Reis limana çekildi. Brüksel’de ise Paris ile Atina’nın yaptırım ısrarına karşın Şansölye Merkel “Oruç Reis’in dönüşü iyi işaret” dedi. Ankara’nın adımları ve Berlin’in çabaları ile kurulan masanın devrilmemesi beklentisi oluştu.
Türkiye-AB ilişkilerinin geleceği açısından son derece önemli bir döneme giriliyor. Avrupa Birliği (AB) Liderler Zirvesi 10-11 Aralık’ta toplanacak. Zirvede resmi gündemin en önemli başlıklarından birini Doğu Akdeniz’deki gelişmeler ve AB’nin Türkiye’nin faaliyetlerine dönük alacağı kararlar oluşturacak.
Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki hidro karbon faaliyetlerine karşı olan Avrupa birliği 1 Ekim zirvesinden sonra Güney Kıbrıs Yunanaistan ve Fransa’nın baskıları sonrası Ankara’ya yönelik yaptırımların görüşüleceğini açıklamıştı. Yaptırım mesajları AB yöneticilerinden sonra bu konuda her zaman itidalli olan Almanya Başbakanı Angela Merkel tarafından da verildi.
Gerilimin artmaması durumunda ise gümrük birliğinin güncellenmesi, vize serbestisinin müzakere edilmesi, göç anlaşmasının yenilenmesi ve Doğu Akdeniz için uluslararası konferansı da içeren ‘pozitif gündem’ sunulmuştu. Korona salgını ile birlikte ekonomik anlamda da dar boğazdan geçen Türkiye AB yaptırımlarının da daha kötü sonuçlar doğurmaması için adım attı.
‘KENDİMİZİ AVRUPA’DA GÖRÜYORUZ’
İlk önce 21 Kasım’da Cumhurbaşkanı Erdoğan partisinin Kütahya, Afyonkarahisar, Batman ve Siirt 7. Olağan İl Kongreleri’nde yaptığı konuşmada yeni başkanını seçen ABD’nin yanı sıra AB’ye de mesaj verdi.
Son dönemde S-400, Halkbank davası, Suriye ve Akdeniz nedeniyle gerilen ABD-Türkiye ilişkilerinde değişim sinyali veren Erdoğan “Amerika ile uzun ve yakın müttefiklik ilişkilerimizi, bölgesel ve küresel tüm meselelerin çözümünde aktif olarak kullanmak arzusundayız” dedi.
Avrupa’ya da “Avrupa Birliği’nden bize verdiği sözleri tutmasını, ayrımcılık yapmamasını, en azından ülkemize yönelik aleni düşmanlıklara alet olmamasını bekliyoruz. Kendimizi başka yerlerde değil Avrupa’da görüyor, geleceğimizi Avrupa ile birlikte kurmayı tasavvur ediyoruz” mesajı verdi.
ORUÇ REİS’İN DÖNMESİ İYİ İŞARET
Ankara bu olumlu mesajlar sonrası ikinci bir adım atarak Brüksel’in ‘yaptırım’ kozu olarak kullandığı Doğu Akdeniz’de sismik araştırmalar yapan Oruç Reis gemisisini AB Liderler Zirvesi’ne 10 gün kala 30 Kasım’da Antalya Limanı’na çekti.
Hemen ardından Dışişleri Sözcüsü Hami Aksoy Yunanistan’a yönelik mesajında “Türkiye bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da ön koşulsuz diyaloğa açık yaklaşımını sürdürecektir” ifadelerini kullandı.
Oruç Reis adımına ilk tepki Almanya Başbakanı Angela Merkel’dengeldi. Merkel Oruç Reis sismik araştırma gemisinin Antalya Limanı’na dönmesinin Avrupa Birliği (AB) zirvesi öncesi iyi bir işaret olduğunu söyledi. Başbakan Merkel, bu konunun 10-11 Aralık’taki zirvede dikkate alınacağını belirtti. Ancak Almanya Şansölyesi AB-Türkiye ilişkilerinde istenen ilerlemenin sağlanamadığını da söyledi.
Merkel, AB Dönem Başkanlığı çerçevesinde yaptığı konuşmada, ekim ayındaki AB zirvesinden bu yana Türkiye ile ilişkilerde birçok zorluklar ve engeller olduğunu belirterek AB zirvesinde Türkiye konusunun gündemde olacağının altını çizdi.
Türkiye’nin Avrupa!da en fazla mülteci yükünü üstglenen ülke olduğunu da anlatan Almanya Başbakanı “Türk liderler, Ankara’nın bölgedeki çözülmemiş tüm sorunların uluslararası hukuk, iyi komşuluk ilişkileri, diyalog ve müzakere yoluyla çözülmesinden yana olduğunu defalarca vurguladılar” ifadesini kullandı.
‘LİDERLER TEK ADIMA BAKMAYACAK’
Ouç Reis adımına ikinci bir yorum ise AB Komisyonu Sözcüsü Peter Stano’dan geldi.
“AB liderleri, aralıkta bir araya gelecek ve Türkiye’nin gerilimi azaltma ve yapıcı diyalog alanında beklentileri yerine getirip getirmediğini değerlendirecek” diyen Stano “AB liderleri, tek bir açıklama ya da hamle üzerinden hareket etmeyecek. Değerlendirme sürecinde, belirlenen süre zarfındaki davranışlar ve açıklamalar göz önünde bulundurulacak” ifadesini kullandı.
BERLİN, ROMA, MADRİT PARİS’E KARŞI
Ancak Türkiye’nin Oruç Reis adımını değerlendiren diplomatik çevreler, Türkiye’nin gerilimin azalması ve yaptırım paketinin gündemden düşmesi amacıyla bu adımı atmasına karşın, yaptırım olasılığının güçlü bir şekilde masada durduğuna dikkat çekiyor.
Kaynaklar, Ankara ile birçok dış politika alanında karşı karşıya gelen Paris’in 10-11 Aralık Zirvesi’nden yaptırım kararı çıkarttırmak için ciddi bir diplomatik baskı uyguladığını kaydediyorlar. Ancak Macron yönetiminin AB’yi kullanarak Türkiye karşısında bir hamle gerçekleştirip iç politikada kazanım elde etme arayışının hoş karşılanmadığı değerlendiriliyor.
Fransa ile bu süreci koordine eden Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti ise Türkiye’nin Oruç Reis’i geri çekmesinin tamamen taktiksel olduğunu, AB’nin sert yanıt vermemesi durumunda tek taraflı adımlara devam edeceği uyarısında bulunuyorlar. Öte yandan Almanya’nın yanında Fransa’nın Akdeniz politikasından rahatsız olan İspanya ve İtalya da yaptırımlara karşı.
