Salt Galata, Reşad Ekrem Koçu’nun ‘G’ harfine kadar tamamlayabildiği 11 ciltlik İstanbul Ansiklopedisi’nin devamına ışık tutan ‘Başka Kayda Rastlanmadı: Reşad Ekrem Koçu ve İstanbul Ansiklopedisi Arşivi’ sergisini beğeniye sundu. Arşivden yaptığı seçkide Haliç kıyılarını odağına alan sergi, kapsamında ansiklopedinin mevcut ciltleri ile yaklaşık 40 bin ögelik belge grubu haziranda çevrimiçi erişime açılacak. İstanbul’un 19. ve 20. yüzyılına ayna tutan çalışmaya bir e-yayın da eşlik edecek.
SALİHA SULTAN
Reşad Ekrem Koçu’nun ‘G’ harfine kadar tamamladığı 11 ciltlik İstanbul Ansiklopedisi’nin devamına dair hazırlıklarını gün ışığına çıkaran ‘Başka Kayda Rastlanmadı: Reşad Ekrem Koçu ve İstanbul Ansiklopedisi Arşivi’ sergisi Salt Galata’da açıldı. Salt Galata’nın bütün katlarına yayılan, içine yerleştiği yapıyı kentsel bir odak olarak ele alan ve malzeme seçkisini Galata semtinin etrafında kurgulanan bir çerçeveyle hazırlanan sergi meraklılarıyla buluştu. Salt’ın Kadir Has Üniversitesi işbirliğiyle 2018’den bu yana yürüttüğü titiz çalışmalar kapsamında hayata geçen sergi kapsamında İstanbul Ansiklopedisi’nin basılı ciltleri ile yaklaşık 40 bin ögelik bir belge grubu da haziranda dijital ortama aktarılarak çevrimiçi erişime açılacak. İstanbul’un 19. ve 20. yüzyılına ayna tutan sergi ve arşive, çeşitli disiplinlerden araştırmacıların katkılarıyla hazırlanan bir e-yayın da eşlik edecek.
Reşad Ekrem Koçu’nun sergide yer alan, dönemin renkli karakterlerinden Cüce Simon ile birlikte Foto Sel’in önünde görüldüğü bir fotoğrafı
İSTANBUL’UN ‘MUAZZAM KÜTÜĞÜ’
Serginin basın toplantısı 23 Mayıs’ta basın, sanat, akademi dünyasından birçok davetlinin katılımıyla gerçekleşti. Salt Araştırma ve Programlar Direktörü Fatma Çolakoğlu, sergiye ilişkin yaptığı konuşmada, Koçu’nun 1974’te giriştiği İstanbul Ansiklopedisi çalışmasında 1970’lerin başına kadar kişi, yer, yapı, olay, adet, deyim ve efsaneler gibi birçok şeyin farklı bir bakış açısıyla kayda geçirdiğini hatırlattı.
Çolakoğlu, serginin adını Koçu’nun bazı maddelerin sonunda kullandığı ‘hakkında başka kayda rastlanmadı’ ibaresinden aldığını vurgulayarak, “Koçu’nun kendi ifadesiyle İstanbul’un ‘muazzam kütüğünü’ çıkarma amacı taşıyan bu proje, hızla değişen bir kentin kişisel ve toplumsal açıdan tanıklığına dair pek çok veri içeriyor” dedi. Serginin arşiv ayağını büyük bir titizlikle yürüten Salt ve Kadir Has Üniversite proje ekiplerinin titiz bir çalışmaya imza attığını kaydeden Çolakoğlu, arşivin bugünlere ulaşmasını sağlayan Esenkova Ailesi’nden Emine Gönel ve kızı Elif Birdoğan’a Salt adına teşekkürlerini iletti.
Toplantıda Kadir Has Üniversitesi’nden Bilgi Merkezi adına Serap Özyurt, proje ekibinden Dr. Gürbey Hiz da düşüncelerini aktardı. Proje ekibinde Ahmet Metin Öztürk, Gül İçel, Mehtap Kuru, Mustafa Hazneci ve Sinem Ayşe Gülmez Saydam’ın yer aldığı serginin ayrıntıları ‘saltonline.org’ ile Salt’ın sosyal medya hesaplarından incelenebiri. Sergi, 29 Ekim’e kadar ziyarete açık kalacak.
‘KAYDINA RASTLANMAYANLARIN HİKAYESİNİ YAZMALIYIZ’
Kadir Has Üniversitesi’nden mimarlık tarihçisi Bülent Tanju da konuşmasında sergide ‘başka yerlerde kaydı olmayan’ ya da çok az kaydı olan çalışmaları öne çıkardıklarını vurgulayarak, şunlara dikkati çekti: “Ansiklopedi bilindiği gibi yarım kalmış. Diyelim ki Koçu’nun ömrü vefa etseydi, bana göre bu ansiklopedi yine de bitmezdi. Çünkü imkanlar arttıkça, zaman değiştikçe onun kaydına girmeyenler de mutlaka olacaktı. Bu aslında iyi bir şey. Şimdi bize, yani akademisyenlere, tarihçilere düşen ilgimizi biraz daha ‘kaydına rastlanmayanlara’ yöneltmek, arşiv açıldıktan sonra altını çizdiklerimize paralel hikayeleri anlatmaya devam etmek.”
İLGİNÇ MADDELER EŞSİZ ÇİZİMLER
Salt Galata’nın bütün katlarına yayılan sergi ziyaretçilerini Cem Dinlenmiş’in sergi için ürettiği illüstrasyon çalışmaları ile karşılıyor. Bülent Tanju, Cansu Yapıcı, Gülce Özkara ve Masum Yıldız’ın kamu programlarını hazırladığı sergide, Koçu hayattayken G harfine kadar basılabilmiş ansiklopedinin Z harfine kadarki ciltlerinin tasarım aşamasında kalan maddeleri metin taslakları, haber kupürleri, kolaj ve çizimlerin yer aldığı arşiv malzemeleri üzerinden görülebiliyor. Koçu’nun ele aldığı ‘Külhanbeyliler’, ‘Köçekler’ gibi birçok maddede kendi çizimlerinin yanı sıra, dönemin önde gelen ressamlarından Sabiha Bozcalı’nın eşsiz çizimleri dikkati çekiyor. Sergide ayrıca Koçu’nun hayat hikayesi yaşamından kesitleri yansıtan siyah beyaz fotoğraflar, çeşitli yayınlarda kaleme aldığı makaleleri, basına verdiğin demeçleri ve kendisi hakkında çıkan haberler eşliğinde ziyaretçilere aktarılıyor.
